Samarda 17 yıl elek tatar milli xäräkäte başlanıp kitkäç, iñ elek Sabantuy torğızıldı. Samarnıñ üzägendä şawlatıp, görlätep Sabantuylar ütä başladı. Sabantuynı ezgä salıp cibärgäç “Tuğan tel” cämğiäte aktivistları Näwrüzne ayaqqa bastırdılar. Bügen Samarda Sabantuy belän Näwrüz bäyrämnäre tatarnıñ vizit kartoçkasına äwereldelär inde. Soñğı 5 yılda Samar säxnälärenä Sömbelä bäyräme kütärelde. Moña qädär “Sömbelä”ne Samarda İske Yärmäk, Denis, Ğali, Yaña Mansur awılları kürsätkännär ide. Bıyıl bu bäyräm Qamışlı üzeşçännäre köçe belän tamaşaçını quandırdı.
Cir, su, hawa, qoyaş obrazları aşa cirdä, tufraqta üskän igenneñ, şul igenne ambarlarğa qaytarırlıq däräcägä citkezgän igençegä mädxiä cırlandı. Sömbelä bäyrämen açıp cibärgändä “Tuğan tel” cämğiäte äğzası Nailä xanım Sabircanova bolay dide:
“Sömbelä- ul uñış bäyräme. Tatar xalqı – ul cir, tufraqtan yarılğan diärseñ. Tatar xalqınıñ köndezge cirgä berekkändäy, şuña da bezneñ xalıqnıñ här bäyräme cir- tabiğät belän bäyle. Läkin dä ike bäyräm turıdan- turı buraznağa bäylängän. Yazğı qır eşläre tämamlanıp, igennär çäçelep, peçän östenä töşär aldınnan tatar görlätep Sabantuyın uzdırsa, qırlar urılıp, igennär suğılıp, aşlıq ambarlarğa kergäç, tatar üzeneñ tormışın tuylar belän bizägän, uñış bäyrämen- Sömbeläne uzdırğan.
Tatar yäşägän cirdä igen üsä. Watanıbız Rusiädä soñğı yıllarda iñ zur uñış – Tatarstan qırlarında. Yıl sayın respublika 4-5 mln tonna aşlıq cıyıp ala. Mondıy uñış tik Kanadada ğına küzätelä. Bügen säxnä türennän üzläreneñ uñışları turında Qamışlı rayonı üzeşçännäre dä äytep uzarlar äle.”
Bäyräm “Sömbelä” cırı belän bizälde. Qamışlıdan kilgän yegerme üzeşçän artistlar törle hönär iäläre, läkin dä alarnı ber kollektiv itep tatar sänğäte tuplağan. Xatın- qızlarnıñ tatar bizägenä mul bulğan külmäk- ayulıq- qalfaq –çiteklärennän nur sirpelep tora. Äyterseñ lä bu zifa qızlar, bäxetle yılmayulı xanımnarnı Qazannıñ üzennän kitergännär diärseñ. Tırışsañ awılda da Qazan bieklegendäge milli kiemnärne buldırırğa bula ikän bit.
Kiemnärneñ zatlılığı, tawışlarnıñ maturlığına täñgäl ide. Tahir Şäkurov- çın awıl moñına iä bulsa, Nailä Galimova tatar moñına estrada qanatı quyıp säxnädä çın milli, tıynaq, täüfıklı cırçı bularaq istä qaldı. Nailäneñ ire Eduard qulında tatar garmunı bılbılğa äylänä, garmunda tatar köylären siptergändä yözennän dä moñ ağıla sıman. Bu par sanduğaç- kollektivnıñ bäxete. Awıl cirendä irle- xatınlı konsertlar quyıp yörerlek keşelär barmaq belän genä sanarlıq bit ölkädä. Ä inde Nail Xäkimov äyterseñ lä konservatoriä beterep cırlıy diärseñ. Tatar säxnäsendä iksez- çiksez tawışlı, cuyır- taş arasınnan çişmä suı aqqanday saf tawışnı min äle Xäydär Bigiçevtan soñ Nail Xäkimovta ğına işettem. Menä şuña da Nail cırlap beterügä, “Tuğan tel” direktorı Nail Xäkimovnı Näwrüz bäyrämenä çaqırdı.
Qamışlı ansamblendä solistlar küp, törle, här cırçı sänğät ähele bieklegendä. Lenar Äbsattarov üzeneñ ozın buyı, qoyaştay yöze, aqtan- aq kieme, uttay küzläre belän zaldağı qızlarnı mäxäbbät utında dörlätep aldı.
Kollektiv citäkçese Güzäliä Şakirova mäktäp balalarınnan alıp siksänçe belän baruçı Zäkiä apa Başarovağa xätle keşelärne tuplap icat törkemen oyıştıra alğan. Sigezençe distä belän barğan Zäkiä apa biş cır başqardı, ä arunıñ närsä ikäneñ dä belmi. Ozın köylärdä ul üzen sudağı balıqtay xis itä.
Qamışlılarnıñ cırçılarına da, biüçelärenä dä tel- teş tidererlek tügel. Ädäbi- muzıkal' programma tügäräklängäç “Tuğan tel” cämğiäte kollektivqa tübändäge räxmät xatın tapşırdı.
“Xalqıbıznıñ ğöref- ğädätlären daimi räweştä isenä töşerep toruığız bezne quandıra. Tatar moñın yäşlär qolağına salıp toruığız bezne şatlandıra. Yäşlärebezne tuğan telebezgä yaqınaytuığız- izge ğämäl.
Aldağı yıllarda armıy- talmıy tatarnı mäñgelek itüdä xezmätegezne qızğanmağız. Qamışlını töbägebezneñ Mäkkäsenä äwereldererlek ruxığız bar. Eşlägän eşläregez däwamlı bulsın. Täñrebez däwamlı eşne xuplıy.
Sömbelä- 2005
Samar şähäre tatar milli- mädäni möxtäriäte räise Äxmädulla uğlı Cämil Wäliullin.
“Tuğan tel” isemle Samara ölkä tatar cämğiäte direktorı Sälemetdin uğlı Şamil Bahautdin.”
Säxnädäge tamaşa foyeğa küçkäç tamaşaçınıñ olısı- keçese üzläre artistqa äyländelär, biedelär, cırladılar, uyınnarda büläkkä layıq buldılar. Foyedağı tamaşa “Tatarlar kilä” isemle cır belän tämamlandı, cırnı kümäkläp başqardılar. Şunısı iğtibarğa layıq, äle uramğa çıqqaç ta yäş cilkänçelär qulların kütärep “Tatarlar kilä!”- dip cırlıy- cırlıy, şayara- şayara öylärenä taralıştılar. Foyedağı küñel açunı “Tuğan tel” cämğiäteneñ yäş muzıka belgeçe Al'bina Mäxmutova citäkçelegendäge yäşlär törkeme oyıştırğan ide. Qamışlı awıl üzeşçännäreneñ yuğarı hönärmänlär bieklegendäge konsert programmasın “Tuğan tel” cämğiäte yulbaşçıları tulısınça 2006 yılnıñ Sabantuy säxnäsenä dä çaqırdılar.
Şamil Bahautdin, Samar
