Yıraq Könçığıştağı xäbärçebez äytüençä, berniçä distä çaqrımğa cäyelgän ağulı tap Xabarovskigä 11-nçe dikäberlär tiräsendä kilep citäçäk. Rusiä yağında ul 70-läp şähär wä şähärçektä yäşägän yaqınça 1 million keşe tormışına qağılaçaq. Xakimiat xalıqnı tınıçlandırırğa tırışsa da, moxitne saqlawçılar "zur tabiği hälakät" turında söyli häm Qıtaydağı ximiä şirkäteneñ sularğa 100 tonna benzol ağızuı Rusiäneñ Amur yılğasındağı bar balıqnı yuq itäçäk dip kisätä. Ağulı tap ayırım ber urınnı ğädättä 5 kön eçendä uzıp kitä, ämma bu hiç kenä dä, şunnan soñ inde wäzğiat rätlänäçäk digänne añlatmıy. Qırğıy tabiğätne saqlaw fondı wäkile İlya Mitasov süzlärenä qarağanda, töbäkne äle hälakätneñ "ikençe dulqını" da kötä - ul kiläse yazda, yılğada bozlar erüe belän kiläçäk:
"Pıçratunıñ ikençel näticäse kiläse yazda, boz erüe häm suğa yänä ağulı matdälär elägüe belän çığaçaq, bu älbättä Amur yılğasınıñ biologik tormışına da, keşelär sälämätlegenä dä tä''sir itäçäk. Beläbez ki, benzolnıñ küpläp keşe organizmına ütep kerüe köçle baş awırtularğa, ä ul tağın da kübräk bulğan oçraqta suqırayuğa kiterä ala", di ekolog Mitasov.
Şunısı da mäğlüm, Qıtaydağı şartlawdan soñ andağı sularda benzol ğına tügel, anilin, nitrobenzol kebek zararlı matdälär buluı da açıqlanğan ide. Alar keşeneñ nerv çeltärenä häm tudıru sälätenä zian kiterä ala. Moxitne saqlawçılar berük waqıtta, mondıy pıçratular Rusiä yağında da, Qıtayda da ğädäti küreneş, yılğalarğa törle ximikatlar yış ağızıla, dip belderä. Rusiäneñ Moxit säyäsäte üzäge mödire Aleksey Yablokov, moxitne saqlaw eşläre bar Rusiädä bik tübän däräcädä, dip isäpli:
"Bezneñ xökümät säyäsäte bötenläy başqa yünäleştä bara. Ul de-ekologizatsiä dip atala, xökümät kiläçäkne, mömkin näticlärne qayğırtmıy, ul barı tik tizräk tabış kürüne genä alğa sörä", dip zarlana Aleksey Yablokov. Anıñ süzlärençä, Qıtaydağı benzol hälakäte ere şähärlärneñ andıy qazalarğa äzerlegen xäzer inde beraz kütärügä etärsä dä, wağraq şähärçeklär häm bigräk tä awıllarnıñ xäle elekkeçä qala birä. Ä andıy awıllarda nigezdä milli azçılıqlar ğömer kiçerä häm moxit hälakäte alar öçen zur qurqınıç tudıra. Moñardan tış, Amur yılğası tirälege Ussuri yulbarısı, qaplan kebek siräk oçrıy torğan häm qurqınıç yanağan xäywannarnıñ yäşäw urını bulıp tora.
Kärim Kamal
"Pıçratunıñ ikençel näticäse kiläse yazda, boz erüe häm suğa yänä ağulı matdälär elägüe belän çığaçaq, bu älbättä Amur yılğasınıñ biologik tormışına da, keşelär sälämätlegenä dä tä''sir itäçäk. Beläbez ki, benzolnıñ küpläp keşe organizmına ütep kerüe köçle baş awırtularğa, ä ul tağın da kübräk bulğan oçraqta suqırayuğa kiterä ala", di ekolog Mitasov.
Şunısı da mäğlüm, Qıtaydağı şartlawdan soñ andağı sularda benzol ğına tügel, anilin, nitrobenzol kebek zararlı matdälär buluı da açıqlanğan ide. Alar keşeneñ nerv çeltärenä häm tudıru sälätenä zian kiterä ala. Moxitne saqlawçılar berük waqıtta, mondıy pıçratular Rusiä yağında da, Qıtayda da ğädäti küreneş, yılğalarğa törle ximikatlar yış ağızıla, dip belderä. Rusiäneñ Moxit säyäsäte üzäge mödire Aleksey Yablokov, moxitne saqlaw eşläre bar Rusiädä bik tübän däräcädä, dip isäpli:
"Bezneñ xökümät säyäsäte bötenläy başqa yünäleştä bara. Ul de-ekologizatsiä dip atala, xökümät kiläçäkne, mömkin näticlärne qayğırtmıy, ul barı tik tizräk tabış kürüne genä alğa sörä", dip zarlana Aleksey Yablokov. Anıñ süzlärençä, Qıtaydağı benzol hälakäte ere şähärlärneñ andıy qazalarğa äzerlegen xäzer inde beraz kütärügä etärsä dä, wağraq şähärçeklär häm bigräk tä awıllarnıñ xäle elekkeçä qala birä. Ä andıy awıllarda nigezdä milli azçılıqlar ğömer kiçerä häm moxit hälakäte alar öçen zur qurqınıç tudıra. Moñardan tış, Amur yılğası tirälege Ussuri yulbarısı, qaplan kebek siräk oçrıy torğan häm qurqınıç yanağan xäywannarnıñ yäşäw urını bulıp tora.
Kärim Kamal