Accessibility links

Кайнар хәбәр

Tatarstan jurnalına 85 yıl. Tatarstan yäşläre - Robert Miñnullin: “Möxämmätle dönya, Mäxäbbätle Mähdi!”


“ Tatarstan” jurnalınıñ noyäber sanında “1декабрь- “Tatarstan” jurnalınıñ tuğan köne. Bezgä-85!” dip jurnalnıñ “mañğayına” yäğni, tışlıqnıñ iñ öske öleşendä uq yazılıp quyılğan. Ämma bu turıda aldaraq söylärbez. Älegä , här ayda ike teldä ike jurnal : rus häm tatar tellärendä çığıp kilgän bu ictimaği säyäsi jurnalnıñ bu sanında nindi mäs'älälär kütärelüe turında beler öçen jurnalnıñ eçen açıp qarıyq äle. İñ başta jurnalda xoкümätneñ alıp barğan säyäsät teması çağıldırıla, yäğni, bügenge könüzäk mäs’äläse kütärelä. Anda Cirle üzidarä här grajdanğa demokratiä yulı belän , keşelärneñ üzläre yäşägän cämğiätne üzlärenä üzgärtep qorırğa qatnaşa alu mömkinleklären toyarğa bulışa” digän fiker belän RF Prezidentı qarşındağı Rossiä däwlät xezmäte akademiäse professorı, säyäsi fännär doktorı Mixail Stolyarov çığa.

“Tatarstan” jurnalınıñ Meñyıllıq qaytawazı säxifäsendä xökümät mönbäre isem astında Tatarstannıñ Premyer-ministrı urınbasarı- mädäniät ministrı Zilä Välieva redaksiäneñ aña birgän bik küp sorawlarına cawap birä. Qazan şähäre meñyıllığınıñ mädäni- tamaşa programmasın koordinatsiäläp, turıdan –turı yubiley çaralarında qatnaşuçı bularaq, ul ütkän millenium, Tatarstannıñ sotsial'- mädäni häm ruxi üseşeneñ yaña yünäleşläre turındağı fikerläre belän urtaqlaşa. (15 bittä).

Bu süzlärne qüätläp, “Tatarstan yäşläre ” neñ 1 dekaberdäge sanında “Bezne belälär!” dip atalğan yazmadağı ber mäğlümatnı iskä töşerep kitäse kilä. Anda süz Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymievneñ ildäge Federal' agentlıqnıñ mädäniät häm kinematografiä buyınça citäkçese Mixail Şvıdkoy belän Qazanda oçraşıp söyläşüe turında. Alarnıñ oçraşıp söyläşüendä süz Qazanda qurçaq teatrına yaña bina tözetügä , Qazan konservatoriäse binasın yañartıp tözü turında barğan. Şulay uq alar “Kul'tura”nıñ yaña milli proyektın tözüdä Tatarstannıñ yuğarı zıyalılar mädäniäten saqlawğa ğına tügel, ä awıl mädäniäten saqlawğa , anı üsterügä zur iğtibarın bilgeläp, bu mäs’äläne şuşı “Kul'tura” milli proyektına kertüne zarur” dip bilgelägännär.

Böten dönya tatarlar tormışı säxifäsendä iğtibarnı bik tä nıq cälep itkäne “Tatarlarnıñ Şäreqtäge küçemsez milkeneñ yazmışı ni xäldä?”digän isem astında Azat Axunovnıñ ezlänüläre, anıñ bu tema buyınça berniqädär xezmäte birelä. Audio Anda şulay uq Arxiv dokumentları ni söyli? Kemnär alar yort xucaları? Diplomat tatarlar, yäğni Ciddädä (Ğaräbstan) SSSRnıñ General' konsulı Kärim Xäkimov häm Rossiäneñ Törkiädäge ilçese Nikolay İgnat'yevlar turında da bik küp kenä mäğlümatlar birä. “Ğosmanlılar arxivı dokumentları ni söyli?” digän sorawlarğa cawaplarnı açıqlarğa omtıla Azat Axunov.

Şulay uq Çit cirlärdä yäşäwçe millättäşlärebez turında bik küp materiallar birelgän. Anıñ berse Finlyandiädä yäşäwçe kürenekle millättäşebez Abdulla Alinıñ 80 yäşlege uñayınnan.

Häm inde Başqortstan tatarları arasınnan “Cırçı bulu- käsep tügel, ä ruxiät... ”digän isem astında cırçı Färidä Kudaşevağa jurnalda bik zur urın birelgän . “Ber qanatım- tuğan cirem- Başqortstanım bulsa, , ikençese- icatıma härçaq iğtibarlı , cır-moñıma mökibbän- Tatarstanım”,di ul, “Häm tatar başqort estradasında çın rejissura yuq däräcäsendä ”..dip bu yazmanı uqığan keşene uylanırğa mäcbür itä.

3 dekaber - Sälix Säydäşewnıñ tuğan köne. Aña 105 yıl tulu uñayınnan Qazan däwlät konservatoriäse professorı Şamil Monasıypovnıñ “Säydäşle moñ xäzinäse”digän mäqäläse bastırılğan. Bu mäqälädä muzıka professorı böten tatar xalqınıñ söyekle, talantlı ulı , tatarnıñ professional' muzıkasına nigez saluçı kompozitorı “Sälix Säydaşewne rus muzıkası danın kütärgän Glinкa şikelle çın mäğnäsendä dahi itep sanıy alabızmı? digän soraw quya.

Häm şulay uq şağir Xäsän Tufanğa da bıyıl 105 yıl tulu uñayınnan “ Kiläçäk keşese” digän isem astında yazuçı Rafail' Mostafin “Xäsän Tufan XX ğasırnıñ yartısında tatar şiğriäteneñ formal' bulmağan liderı ide” dip yaza. Tufannıñ icatı turında ul bolay di: audio

Jurnalnıñ bu sanında 1декабрьдә yazuçı Möxämmät Mähdievqa 75 yıl tulu uñayınnan anıñ icatı turında mäğlümat birelä. Anıñ Wafat buluına 10 yıldan artıq waqıt ütügä qaramastan anıñ iseme gazeta häm jurnal bitlärennän töşmi”. Anıñ 1968 yılda uq inde berençe zur äsäre “Bez – qırıq berençe yıl balaları” dip atalğan povesten böten tatar dönyası yaratıp uqı. Häm bu çınnan da şulay.

Menä “ Tatarstan yäşläre” gäzite 1 dekaber sanında Tatarstannıñ xalıq şağire Robert Miñnullinnıñ “Möxämmätle dönya, Mäxäbbätle Mähdi!dip isemlängän külämle mäqäläsen urnaştırğan. Robert Miñnullin bu mäqäläsendä üzeneñ student çaqların isenä töşerä. audio. Anıñ şäkerte bularaq ta anı sağınuın belderä.

İnde menä jurnalnıñ üzeneñ yubiley turında söylärgä dä waqıt citte. Anıñ turında filologiä fännäre doktorı Qazan däwlät universitetı professorı Wasil Ğarifullin “Tıynaq yubilyarnıñ kürkäm uñışları”dip isemlängän yazmasında “Tatarstan” jurnalın respublikanıñ jurnal tibında çığuçı berdänber ictimaği-säyäsi basması”,- dip atıy. Häm yazma avtorı tatar milli matbuğatınıñ yegermençe yözdä ike tapqır yañarış kiçerüe turındağı tarixın, häm tatar jurnalistikası tarixındağı rolen bilgeläp ütä.

Massaküläm mäğlümat çaraları bazarında uñışlı çığış yasaw ürnäge bulıp “Tatarstan” jurnalı tora”- dip belderä Wasil Ğarifullin .audio

Şuşı könnärdä, yäğni comğa könne 2 dekaberdä “Tatarstan” jurnalı redaksiäsenä Tatarstan Prezidentı Mintimer Şäymiev kilep anıñ xezmätkärläre belän oçraşuı turında sezgä xäbärne ireştergän idek inde. Ä yubiley aldı könnärendä jurnalnıñ redaksiäsendä älege basmanıñ veterannarı belän bügenge “tatarstanlılar”nıñ oçraşuı bulıp uzğan ide. Anda ike distä yıl buyına “Tatarstan kommunistı” nda möxärrir bulıp eşlägän Şäwkät Väliev “Ğomummilli ideyäne buldıruda üzegezdän layıqlı öleş kertsägez ide” digän telägen belderä.

Ä jurnalnıñ elekke fälsäfä häm fänni kommunizm bülege mödire Waleri Rusakovlar çorında jurnalistika, ideologik yaqtan ayırım ber qısalarda buluın xäterläp, jurnalistlarnıñ bügenge buınına: “härber MMÇ bilgele ber ideologiägä qorılğan bula ul, häm “jurnalistika –un yuğarı matematika ul, şunı istä totu zarur”,- dip, üzeneñ fikeren citkerä.

Mälikä Basıyr, Qazan.

XS
SM
MD
LG