Accessibility links

Кайнар хәбәр

Putin ğäyre räsmi oyışmalar turındağı qanunğa üzgäreşlär kertergä quştı


Ğäyre räsmi oyışmalar turındağı qarşılıqlı qanun ölgesenä qarata äytelgän küp sanlı tänqitlärdän soñ Rusiä prezidentı Vladimir Putin üzeneñ idaräsenä bu qanunğa üzgäreşlär äzerlärgä quştı. Uzğan ayda Dumada berençe uqılış ütkän bu qanunğa keşe xoquqların yaqlawçılar, Yewropa Şurası, nixayät, ğäyre räsmi oyışmalar üzläre tänqit belderde. Putin, Yewropa Şurası täqdimnären iskä alırğa bulsa da, bu qanun terrorçılıqqa qarşı köräştä kiräk digän fikerennän çigenmäde.

Uzğan ayda Dumada berençe uqılış ütep ölgergän bu qanunğa qarata Rusiäneñ üzendä dä çitendä dä tänqitlär küp buldı. Tänqitçelär fikerençä, bu qanun xäzerge xälendä qabul itelsä, xalıqara oyışmalarnıñ Rusiädäge bülekçäläre, şul isäptän, xoquq yaqlaw, törle xäyriä oyışmaları, waqıflar yabılırğa mäcbür bulaçaq.

Düşämbe ütkän xökümät utırışında Rusiä prezidentı Vladimir Putin, bu qanun ilneñ iminlege öçen kiräk digän fikeren qabatladı. "Älege qanun bezneñ säyäsi sistemanı tışqı yoğıntıdan saqlaw, cämğiätne teläsä nindi isem astında yäşerenä alağan terror täğlimätennän saqlaw öçen genä kiräk", dide ul.

Şul uq waqıtta Putin, Rusädä watandaşlar cämğiäte tözü bezneñ töp maqsat, "su belän bergä balanı tügärgä yaramıy" digän süzlär äytep, prezident idarä başlığı Sergei Sobyaninğa 5 kön eçendä qanunğa üzgäreşlär yazıp kertergä quştı. Şulay itep, ber yaqtan Putin Yewropa Şurasınıñ, ikençe yaqtan, Rusiäneñ yaña ğına tözelgän Cämäğät Pulatınıñ täqdimnären iskä aldı digän fiker tua. Ğäyre räsmi oyışmalar isä moña şiklänep qarıy.

Human Rights Watch oyışmasınıñ Rusiädäge wäkile Aleksandr Petrov "bu xökümätneñ yaratqan taktikası: ike adım alğa, berne - artqa. Başta xökümät ütä qırıs qanun kütärep çığa. Soñnan Putin aña üzgäreşlär kertergä täqdim itä. Bu inde küp tapqır qabatlandı" dide. Petrov süzlärençä, bu qanun ğäyre räsmi oyışmalarnı yuq itäçäk. Ul Rusiädäge üzgäreşlärgä turı kilä. Başta mäglümät çaraları, annarı oppozitsiä kontrolgä alındı, xäzer menä cämğiätneñ soñğı bäysez öleşe bulğan ğäyre räsmi oyışmalar.

Bu fiker belän Ekstremal jurnalistika üzäge citäkçese Oleg Panfilov ta kileşä. Anıñ süzlärençä, terrorğa qarşı köräş bu oçraqta ber sıltaw ğına. Ğäyre räsmi oyışmalarnı kontrol itü öçen Cinäyätlär kodeksı, başqa törle qanunnar bar. Bu yaña qanun artında iminlekne qayğırtu tügel, säyäsät yata di ul. "Xakimiät berençe çiratta, Gruziä häm Ukrainada bulğan xällärdän qurqa. Anda ğäyre räsmi oyışmalar zur rol başqardı. Şuña kürä Rusiä räsmiläre saylawlarğa 2 yıl qala, ğäyre räsmi oyışmalarnı tazartırğa teli", di Oleg Panfilov.

Tänqitçelär bu qanunnı sivil cämğiätne awızlıqlawda soñğı adım dip atıy. Bäysez mäglümät çaraları yuq däräcäsendä, töbäk citäkçeläre tezep bastırılğan, zäğif parlament häm mäxämä şartlarında ğäyre räsmi oyışmalar küpmeder balans wazifasın başqarğan soñğı köç ide.

ali gilmi
XS
SM
MD
LG