Accessibility links

Кайнар хәбәр

Gruziä: Prezident saylawı yaqınayğanda, demokratiä aqsıy


Gruziä şimbe könne bulaçaq prezident saylawına äzerlänä. Noyabr ayında xaqimiätkä qarşı bulğan protest çaraları häm moña bäyle xökümätneñ fetnäne bastıru öçen qırıs çaralar kürüennän soñ, Gruziä yaña saylaw uzdırırğa mäcbür buldı.


Bu saylaw Saakaşviline xaqimiätkä kitergän göl inqilabına, sınaw bularaq ta kürelä. Radiobıznıñ xäbär üzäge belderüençä, Saakaşvilineñ bu wazifağa qabat kiläçägenä ışanıçı zur kebek kürenä, läkin üzeneñ demokratiä äydamanı digän şöhräten haman saqlıy alırmı, anısı bik bilgele tügel.

Saakaşvilineñ prezidentlıq yarışında baştan uq östenlege buldı.

Kötelmägändä xalıqnıñ xaqimiätkä qarşılıq belderüe häm kilgän qatı basım prezidentnı ğadättäñ tış xäl iğlan itärgä häm waqıtınnan alda saylaw qararın çıgarırğa etärgän ide. Läkin bu aşığıç qarar prezidentlıq yarışına däğwä beldergän köndäşlärne, awır xäldä qaldırdı. Çönki saylaw aldı çaraların kürü öçen fäqat ber ay waqıt qalğan ide.

Bu waqıt köndäşlärgä bigräk tä matbuğat çaralarında üz agitatsiäsen başqaru öçen citmi.

40 yäşlek Saakaşvili isä, qanun quşqança prezidentlıq wazifasınnan ayrıldı. Häm ul üzeneñ saylaw aldı çaraların başqara. Nindi şartlardamı? Däwlät kontrolendäge ber kanalda turıdan-turı efirdä. Ul ğına tügel, xalıqnı sälämläw öçen çiratta basqan, Gruziä patriarxı II. İlia häm xäzerge prezidentlıq wazifaların ütägän Nino Burjanadze aldınnan.

Oppozisiädäge namzätlär isä kiresençä üz saylaw aldı kampaniaların birelgän qısqa waqıt eçendä genä başqarırğa mäcbür. Yewropoda iminlek häm xezmättäşlek oyışmasının saylaw küzätü bülegen xezmätkäre, "Gruziädä dekabr ayında, Saakaşviligä saylaw aldı çaraları öçen däwlät radio häm televedeniası waqıtnıñ 40 prosentı ayırıldı. Ä yaña uñçılar partiası namzäte Davit Gamkrelidzegä bu waqıtnıñ barı tik 17 prosentı ğına birelde" dip belderde.

Cömhüriät partiası başlığı Davit Usupaşvili, berdäm oppozisiä namzäte Levan Gachechiladzene yaqlıy. Anıñ äytüençä, matbuğat çaraların qullanu bik çiten, bigräk tä ildäge xosusi kanallar eşen qıyınlaştıru sürätendä.

Saakaşvili färmanı belän ğadättän tış xäl waqıtında yabılğan İmedi kanalı, efirgä yañadan qaytuınnañ ber atna soñ dekabr axırına taba saylaw kampanialarına kübräk waqıt bülergä buldı. Bu ber kanal gına namzätlärneñ ixtiacın qarşılıymı? Usupaşviline tıñlıyq:

“Başta İmedi TV kanalınıñ yabıluı häm anıñ ozaq waqıtqamı eşlämäw mäsäläse bezneñ saylaw aldı çaralarına tirän yoğıntı yasadı. Bigräktä, däwlät kanallarınıñ taraf totuı bik açıq küzgä çağıla. Küzätü komissiäse häm başqa küzätüçelär dä bu mäsäläne telgä aldılar inde. Şunısın ğına uylap qarağız, bik küp kanal, elekke prezidentnıñ saylaw çaralarına yaña yıl qotlawında çığış yasawına röxsät itte, xättä Patriarx häm prezident wazifasın ütägän keşe aldınnan.”

Ä mondıy şikayätlär isä Könbatışnı borçıy başladı.

Ukraina häm Qırğzstandağı tösle inqilaplarnıñ näticäse qaranğı bula başlağaçtın, keşelär sovet cirlärendä demokratiäne cäyelderü maqsatında Tiflisne ürnäk itep kürä başlağan ide.

2003 yılda göl inqilabı belän xaqimiätkä kilgännän Saakaşvili sovet waqıtı yoğıntısındağı xökümätne canlandırıp cibärgän, könbatışqa Gruziäneñ NATO häm Yewropa berlegenä yaqınayırğa layıqlı buluın kürsätü öçen, eçtäge häm tıştağı basımnarğa qaramastan citdi reformalarnı başlağan ide.

Läkin bu ömetle adımnarğa noyabr ayında kötmägändä külägä töşte. Saakaşvili, protest beldergän oppozisiä xäräkätenä qarşı köç qullanırğa ämir birep, ildä ğadättän tış xäl iğlan itte. Küplär mondıy qatı qullılıqnı, üzen reformaçı dip atağan ber citäkçegä kileşmi dip uylıy.
XS
SM
MD
LG