Accessibility links

Кайнар хәбәр

Amerika xärbilären, Äfğanstanda NATO ğarkäriläre alıştıra alırmı?


Soraw, Pentagon, alarnı NATO illäre cibäräçäk östämä köçlär alıştırır dip ömet itä. AQŞqa berektäş illär monı eşli alırmı? Häm alar moña künärme? AQŞ Saqlanu departmentı, Taliban höcümnärenä qarşı NATO illären Äfğanstanğa östämä 7.500 xärbi cibärergä künderergä tırışa. Läkin alar arasınnan xäzergä qadär bu taqdimgä cılı qarap, ğaskäriyen cibäräçäk il çıqmadı. Şuña da Waşiñton, bu yıl üzeneñ maxsus xärbilären cibärergä buldı. Pentagan süzçese Geoff Morrel, “bu östämä köç ber yıldan soñ kire qaytarılğaç, östämä köç cibärü NATO illärenen qararına qalaçaq” dide.

AQŞ xärbi räsmiye Kenneth Allard, salqın suğışnıñ soñgı yıllarında yewropada NATO köçlärendä eşlägän. Ul şul uq waqıtta xarbi tarixçı da. Allard, “ber yaqtan qarağanda maxsus ğaskärelärne Äfğanstanğa cibärü yaxşı fiker di. Läkin alarnıñ tawda çaralar kürerlek säläte bulsa da, qısqa waqıt eçendä alarnın faydası ni däräcäd bulır, monısı citdi soraw” di ul.

Allard, “AQŞ häm aña berektäş illärneñ ozın waqıtqa eşläyäçäk çaralar kürüläre tağın da faydalıraq bulğan bulır ide” digän fikerdä.

“Suğışçılar, bezneñ döşmannarıbız. Şunıñ öçen Äfğanstandağı missiägä qısqa waqıtlı qaramasqa. Ägärdä bu yaqtan qarasaq, bu mäsälägä berdän ber çara ul ildä däwamlı ber xärbi köç urnaştıru. Sezneñ 3.200 xärbi köçegez bar, sez alarnı 6-8 ayğa gına anda cibäräsez dä sonınnañ kire qaytarasız, ä alar anda bu qısqa waqıt eçendä ni eşli ala? Faydası küp bulmas. Läkin bezneñ xärbilär annañ qaytarğanda anda däwamlı ber xärbi köç urnaştıra alırbızmı? Bu dönyanıñ böten cirendä teror belän köräşkändä zur problem bulıp tora. Ägär dä däwamlılıqnı tämin itälmibez ikän, bezneñ xärbilär gel anda qalırğa mäcbür bulaçaq häm bezneñ moña köçebez citmäs dä.”

Allard, NATOnıñ Yewropadağı äğzä illäre, berektäş bularaq yärdäm kürsätäçägen beldersälär dä, alar xäzergä qadär bu missiadä bik az öleş kerttelär di. Äfğanstandağı missiäda AQŞnıñ wazifasın büleşü mäsäläse Yewropada gel qaynar bäxäslär tudıra. Häm Yewropa illäre küpçelektä ğisyançılar belän bulğan problemnı, AQŞnıñ üz mäsäläse bularaq qabul itälär di.

Ä New Yorktağı, New American Foundation isemle xosusi oyışmanıñ, xärbi häm saqlanu eşläre başlığı William Hartung isä, Yewropa monı ni qadär açıqtañ-açıq kürsätmäsä dä, Äfğanstan mäsäläsendä – narkotika satışı häm ğisyançılarn tudırğan qurqınıçnı yaxşı añlıylar dip ışanam dip äytä.

“Äfyün satışı, ğisyançı suğışçılar qurqınıçı, alarnı Äfğanstandağı missiä öçen kübräk öleş kertergä etärä alır ide. Läkin ikençe yaqtan, AQŞ Äfğanstanğa kersä dä, xättä suğışçılar lagerların tarmar itsädä, Äfğanstan barıber äle äfyün säwdäse öçen açıq. Şunıñ öçen min uylawımça, cäwaplılıq häm mänfäğatlär mäsäläsendä Yewropanıñ üz eçendä nizaqlar bulırğa mömkin.”

Hartung, NATOnıñ başqarğan wazifasın añlawda problämnär tua di. Yäğni NATO 1949 yılda Sovetlär Berlegenä qarşı saqlanu maqsadında oyıştırılğan ide. Ä xäzer salqın suğış bette, Sovetlär ällä qayçan cimerelde. NATO xäzer berektäş illär öçen saqlanudan bigräk üze başlap üze xäräqät itä torğan berläşmä bulıp tora.

Hartung süzlärenä qarağanda xäzerge zamanda NATOnıñ maqsatların anın xartiäsena turı kiterergä tırışırga keräk tügel. Anın urnına Hartung, xartiäne üzgärtergä täqdim itä. Bu oçraqta berektäş illär üzlärennäñ nilär kötelgänen tögäl beläçäk.
XS
SM
MD
LG