Accessibility links

Кайнар хәбәр

Suıq qış yözlägän äfğanlı tormışın özä


Äfğanstan tarixında xäzergäçä kürgän iñ suıq qış könnäre belän köräşä. Suıq hawa şartlarında 750dän artıq keşe ülde. Dekabr ayı urtalarında başlağan suıqlarda, keşelär belän bergä yöz meñlägän mal-xaywannar da hälaq buldı. Yullarnı qar qaplaw säbäple, yıraq awıllarğa kiräkle yärdäm tä’min itelä almıy.


Äfğanstan tarıxındağı iñ qatı qış, buyıl küp kenä keşeneñ yä tormışıñ yä sälämätlegeñ özde. 48 säğat buyına qar astında qalğan Särdarnı qotqarıp xästaxanägä kitergännär. 14 yäşlek Särdar Äfğanstannıñ könbatış Herat şähäre xastaxanäsendä yata. Kiçä anıñ suıqtan öşep kügärgän ayaq häm ber niçä qul barmağın kiskännär.

“Min ike tön qar astında qaldım. 2 könnäñ soñ keşelär mine qotqardı häm xästaxanägä kiterde. Tabiplär minem barmaqlarımnı kiste. Xäzer kürüegezçä min barmaqsız. Qalğan ber niçä barmaqnı kisär öçen tağın operasiä yasıyaçaqlar.”

Herat wilayäteneñ tönyağındağı tawlıq cirdäge awıllarda Särdar kebek suıq häm tunıdan ziyan kürgän qorbannar xastaxanäne tutırğan, däwalanu öçen üz çiratların kötä. Tabiplär Heratnıñ üzendä genä 90 keşe suıqtan ziyan kürü säbäple xastanxanägä kiterelde dip belderä. Alarnıñ küpçelegeneñ tuñgan ayaq yäisä qul barmaqları, gañgren bulıp başqa äğzälärenä ziyan kilmäsen öçen operasiä belän kiselgän.

Möxämät İhsan Äfğan qızılay oyışmasında, qatı suıqtan ziyan kürgän keşelärgä medisina yärdäme kürsätä.

“Bez suıqtan ziyan kürgän urınnarğa bardıq. Qızğanıç andağı xalıq bik awır şartlarda yäşiy. Küp mallar hälaq bulğan. Qar astında qalğan balalar sanı şaqtıy küp. Bez alarnı xastaxanägä kiterdek.”

Dekabr urtalarında başlanıp kitkän qar burannarında ülgän keşelär sanıñ, Äfğan räsmiläre 750 keşe dip belderde. Xäzergäçä, Äfğanstanda keşelär ülerlek mondıy suıq qış bulmağan ildä bu sannar şaqtıy küp.

Suıq hawa şartlarına çıdıy almıy ülgän mal-xaywannar sanı isä 230,000näñ artıq. Mal qarawçıların şul uq waqıtta qar burannarınıñ tä’sereneñ ozaq waqıtqa däwam itüe qurqıta. Küp keşe kiläse aylarda närsä aşar närsä kiyärbez dip qayğıra başlağan. Suıq hawa şartları şul uq waqıtta termometrnı minusqa töşergändä aşamlıqlar häm yağulıq bäyäläreñ öskä kütägän.

Dönya aşamlıq tämin itü programı, Äfğanstanda yün ayında igennär waqıtına qadär 2 yarım million äfğanlığa citärlek östämä aşamlıq yärdäme tämin itü mäsäläsen kütärep çıqtı. Äfğanstannıñ suıqtan ziyan kürgän töbäklärendäge xalıq ta, üzläreneñ nindi awır şartlarda qalğanıñ dönya cämäğatçelege iğtibarına citkerelüen ütenä.

Pakıstan belän çiktäş Äfğanstannıñ tawlıq könyaq cirlärendäge suıqta, AQŞ xärbiläre belderüençä äl Qaidä häm taliban tarafınnan bäreleşlär dä sirägäygän. Suıq hawa, bigräktä tawlıq cirlärdä xärakät itügä irek birmi.

Şulay da, suğışçı çaralarnıñ tınıp qalğan waqıttan faydalanıp, AQŞ xärbiläre yullarnı tözekländerü eşlären başlarğa ömetlänülären belderä. Läkin älegä şartlar moña yaraqlı tügel. AQŞ xärbi räsmiye tözekländerü eşläre hawalar cılıtqanda başlanır dip äytä. Läkin hawalar cılınuğa suğışçı törkemnärneñ xäräkätläre dä arta başlar dip farazlana.

XS
SM
MD
LG