Düşämbedä Olimpiä utı ozın säfären başladı. Avgust ayında Pekinda açılası uyınnarğa qadär 130 köndä ul 20 il aşa uzarğa tieş. Şuşı ozın yulnıñ berençe adımnarın Gretsiäneñ taekwondo ostası Aleksandros Nikolaidis yasadı.
Ğöfer-ğadätlärgä kürä, Olimpiä utı borıñğı stadionın urınında qoyaş utınınnan qabızıldı. Grek qahinäse kiemenä kiengän aktrisa anı sportçığa tapşırdı.
137 meñ çaqırım yul, şul isäptän, Tibet aşa uzıp, Everest tawına da menep töşkännän soñ Olimpiä utı 8 avgustqa qadär Pekinğa citergä tieş.
Ut qabızu tantanasın ber meñ çaması politsiä xezmätkäre saqlawğa qaramastan, Tibetnı yaqlaçılar aña tap töşerä aldı. Qıtay räsmie çığış yasağanda, Parijda urnaşqan Çiklärne tanımağan jurnalistlar oyışması äğzaları qara äläm bolğap yanına yögerep çıqtı häm şiğärlär qıçqırdı.
Qıtayda keşe xoquqları bozıluğa protest belderüçelär şulay uq, utnı ozatu qärwanın qısqa waqıtqa totqarladı. Olimpiä awılınıñ töp uramında zur şiğär elengän ide.
Küp sanlı protestlarğa qaramastan, Pekinğa Olimpiä uyının ütkärü xoquqın birü säbäplären Xalıqara Olimpiä komitetı prezidentı Жак Рогге bolay añlattı:
"Berençedän, keşeçelekneñ 1/5-en Olimpiä xäräkäte östenleklärennän mäxrüm itep bulmıy. Bu ğadel bulmas ide. İkençedän, Olimpiä uyınnarı Qıtaydağı üzgäreşlärgä etärgeç bulaçaq. 25 meñ mäğlümat çarası Qıtaynı bar dönyağa açıp salaçaq" di Жак Рогге.
Tibet aktivistları isä protest çaraların däwam itergä wäğda itä.
Azat Tibet isemle studentlar oyışmasınıñ citäkçese urınbasarı Tenzin Dorjee, Olimpiä uyınnarın Qıtayğa birü ul borıñğı grek xalqı tudırğan ireklek häm demokratiä traditsiälären mäsxärä itü, dide, häm Tibetta bulğan xällär öçen Xalıqara Olimpiä komitetı häm anıñ prezidentı da cawaplı dide.
"Tibetta bulğan xällär öçen min Rogge äfändene häm Olimpiä komitetın cawaplı itäm. – di Tenzin. - Qıtay xökümäte Tibetta wähşi häm izü säyäsäte alıp barğanda, Olimpiä komitetı däşmi tora. Bar Tibet xalqı isemennän Tibetnı Olimpiä utı yulınnan alırğa taläp itäm."
Läkin Qıtay räsmiläre, Olimpiä utınıñ yulı inde raslanğan, di häm anı üzgärtergä cıyımnıy.
Qıtay xökümätenä qarşı protest çaraları Tibet başqalası Lhasada 10 martta başlandı. Soñraq tibetlılar yäşägän başqa töbäklärgä cäyelde.
Qıtay räsmiläre bu çualışlarda baş kütärüçelär qulınnan 19 keşe hälak bulğan di, häm Tibetnıñ ruxi citäkçese Dalay-lamanı keşelärne qotırtuda ğayepli.
Tibetnıñ sörgendäge xökümäte bu ğayepläwne kire qağa häm Qıtay xärbiläre protestnı bastırğan waqıtta 130 keşe hälak bulğan dip belderä.