Accessibility links

Кайнар хәбәр

AQŞta röxsätsez möhäcirlärne yaqlawçı uram cıyınnarına millionnan artıq keşe çıqtı


Quşma Ştatlarnıñ Wäkillär Palatasında röxsätsez möhäcirlärgä qarşı qanun qabul itelügä protest belderep düşämbe, 1-nçe may könne küpçelegen ispan tellelär täşkil itkän yözlärçä meñ möhäcir eş taşlap uramnarğa çıqtı. Mondıy rizasızlıq çaraları ilneñ törle urınnarında uzğan atnalarda da ütkärelep kilde. Ämma düşämbe köngese möhäcirlärneñ Amerika iqtisadı öçen ni qädär möhim buluın kürsätü maqsatındağı iñ zur protest çaraları bulğandır.

1 Mayda Amerikanıñ törle şähärlärendä 1 million yöz meñläp keşe uramnarğa çıqtı. Rizasızlıq çaralarınıñ iñ zurısı Los Angelesta bulğandır.

Kaliforniä ştatınıñ könyağında, Meksikadan maşina belän 2 genä säğätlek yıraqlıqta urnaşqan bu qala Amerikanıñ iñ küp ispan tellelär yäşi torğan şähäre. Häm düşämbe könne anda küpçelegen ispan tellelär täşkil itkän 400 meñläp demonstratsiäçe uramnarğa çıqtı. Küpçelege aqtan kiengängä xalıq ağımı berniçä çaqrımğa zusılğan zur aq tasmanı xäterlätä ide.

Bäyräm käyefendäge bu demonstratsiä Amerika älämnäre, amerikan gimnın cırlaw, törle cır-biyülär, istälekkä videoğa töşülär belän ütte.

Ämma çara kütärenke käyef belän ütsä dä anıñ maqsatı bik citdi ide. Demonstratsiäçelärneñ berse Guillermo Torres "Bez yarlıqaw telibez. Başqarğan eşebezneñ ni qädär möhimlegen bäyäläwlären telibez. Çönki latin amerikalılar tırışlığı belän Quşma Ştatlar dönyadağı iñ quätle il bulıp tora" di Torres.

Bu çara Wäkillär Palatasında röxsätsez möhäcirlärne häm belä torıp alarğa yardäm itüçelärne cinayätçelärgä tiñläwçe qanun qabul itelügä protest belderü öçen oyıştırıldı. Ämma ul ğämälgä kerü öçen Senat aşa da ütärgä tieş. Ä Senat älegä anı yaqlamıy.

Senat xäzer ildäge 11 millionnan artıq röxsätsez möhäcirlärneñ kübesenä watandaşlıq alu mömkinlege birüçe başqa ber dokument äzerläw belän mäşğül. Bu dokumentta kiläçäktä ilgä möhäcirlärneñ röxsätsez ütep kerüen kimetü öçen çik buylarında iminlekne arttıru turında da süz bara. Häm prezident George Bush ta aña küpmeder yaqlaw belderde.

1 May eş taşlawlarınıñ iqtisadqa tä''siren bäyälärgä äle irtäräk. Şulay da küp kenä restorannarnıñ häm başqa käsep urınnarınıñ bu könne yabıq buluı, başqalarında xezmätkärlärneñ az buluı turında xäbärlär bar.

Başqala Waşington yanındağı demonstratsiägä çıqqan aktivist Lita Trejo "Küp kenä kibetlär barı tik xezmätkärlär eşkä kilmäw säbäple genä yabıldı. Başqaları, açılmayaçaqların aldan uq belderep, üz xezmätkärlärenä teläktäşlek yözennän, häm alarğa yal köne birü öçen açılmadı" di.

Meksika çige aşa Quşma Ştatlarğa yıl sayın yartı millionlap möhäcir röxsätsez kerä. Alarnıñ küpese tübän xezmät xaqına awıl xucalığında, tözeleşlärdä, restorannarda, uram cıyıştıruçılar, yort-baqça qarawçılar, it çabuçılar bulıp eşli.

Demonstratsiäçelär AQŞ kongressınnnan röxsätsez möhäcirlärne yarlıqawnı häm meksika çigendä iminlek diwarı tözüdän baş tartunı taläp itä.

Aq Yort bu uram cıyınnarına şaqtıy tınıç mönäsäbät kürsätte. Aq Yort süzçese Scott McClellan prezident Bush eş taşlawlar tarafdarı tügel, ul imzalaw öçen Kongresstan möhäcirlek reformaları turında küpyaqlı qanun kötä dide.

Demonstratsiälärne oyıştıruçılar xäzer 50-nçe yıllarda qara tänlelärne xoquqıy diskriminatsiäläwgä çik quyğan civil xoquqlar xäräkätenä oxşaş ilküläm xäräkät oyıştırırğa teläwlären belderä.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG