Accessibility links

Кайнар хәбәр

Äfğanstanda äfyün citeşterü artqan, Kabul östämä çaralar kürergä cıyına


Bilgele bulğança, elekke sovet illäre häm Yewropağa kilgän narkotiklarnıñ zur öleşe Äfğanstannan. Berläşkän Millätlärneñ soñğı xisabına qarağanda bıyıl Äfğanstanda äfyün citeşterü uzğan yıl belän çağıştırğanda 40 protsentqa artqan. Bu artu nigezdä könyaq vilayätlärgä turı kilä. Bertuqtawsız bäreleşlär arqasında andağı mäk basuların yuq itü eşläre bik sülpän bara. Kabul narkotiklarğa qarşı yaña çaralar kürergä cıyına.

Berläşkän Millätlärneñ Narkotiklar häm Cinäyät komitetı şuşı ayanıç xisabın 12 Sintäberdä iğlan itäçäk. Ämmä Äfğanstanda narkotiklarğa qarşı köräş öçen cawaplı räsmilär inde bügen ük poşamanğa qaldı. Xisapqa kürä ildäge mäk basuları küläme moñarçı bulmağan däräcägä citkän. Narkotiklarğa qarşı ministrlıq kiñäşçese Möxämmät Musa Xämit, Azat Äfğanstan radiosına birgän äñgämäsendä bu xisapqa ğäcäplänü belderde:

"Bez bu turıda äle tege, äle bu mäglümät işetäbez. Läkin bezgä dälillär kiräk. Min mäk citeşterü artmağan dip ömetlänäm, çönki bezneñ başqa orlıqlar taratu programmabız eşli" di Narkotiklarğa qarşı ministrlıq kiñäşçese.

Xämit süzlärençä, xökümät äfyün citeşterüçelärgä anıñ zıyanın añlata, alarnı bu käseptän bizderergä tırışa, mäk urınına başqa orlıqlar tarata.

İlneñ qayber töbäklärendä bu eşçänlek näticä birä, ä menä könyaqta, Taliban belän bäreleşlär bulıp torğan töbäklärdä, misal öçen, şul uq Helmand vilayätendä mäk citeşterü kiresençä arta.

Bu töbäktäge Britan xärbiläre dä moña qarşı ällä ni eşli almıy. Mäk basuların qıra başlasalar, anda Taliban höcümnäre artaçaq qına, di BMOnıñ Äfğanstandağı räsmie Tom Königs.

Britan xärbiläre citäkçese general David Richards süzlärençä, alarnıñ töp wazifası äfyünğa qarşı köräşü tügel, iminlek buldıru. Britan xärbiläre anda mäk basuların qırırğa kilgän digän ğäybätlärne ul kire qaqtı:

"NATO köçläre fermerlarğa höcüm itmi. Alar bit mäkne ğailäsen aşatır öçen üsträ, bez monı añlıybız, alarğa başqa mömkinlek tudırırğa kiräk. Älbättä axır çiktä bu ildä narkotik citeşterüne tuqtatırğa kiräk. Läkin bu bezneñ wazifa tügel. Bez xalıqqa başqaça yärdäm itäbez" di Britan generalı.

Kabulnıñ narktiklarğa qarşı köräş programması yaz köne Londonda ütkän konferensiädä xuplaw tapqan ide. Ämmä soñğı täräqqiät, Taliban suğışçıları belän narkotik satuçılar araısnda bäyläneş bar digän şäbxälär uyattı. Östäwenä prezident Karzai üze äytüençä, bu wazğiätne cirle häm üzäk xakimiättäge korrupsiä dä qatlawlandıra.

Şuşı atnada Äfğanstan xökümäte narkotiklarğa qarşı yaña çaralar iğlan itergä cıyına. Anda qanunnarğa östämälär kertü, xäkimnär, prokurorlarnı uqıtu, narkotik satuçılar öçen maxsus mäxkämä, yaxşı saqlanğan törmälär buldıru qaralğan.

Äfğanstanda narkotiklarğa qarşı köräşkä Quşma Ştatlar häm Britaniä millionlağan dollar bülep birde. Monıñ qayber näticäläre dä bar. Misal öçen, könçğıştağı Nangarhar vilayäendä uzğan yıl belän çağıştırğanda äfyün citeşterü 96 protsentqa kimegän. Mart ayınnan birle politsiä bar il buylap äfüyn citeşterüçe laboratoriälärdä tentü ütkärgän, 1225 kg heroin häm 800 kg äfyün yuq itelgän.

Ali Ğilmi
XS
SM
MD
LG