Washingtonda urnaşqan Xalıqara Din häm Diplomatiä Üzäge dip atalğan bu oyışma xalıqara nizaqlarnı çişü belän şöğellänä. Oyışmanıñ citäkçese Douglas Johnston süzlärençä, Paqstan mädräsäläre belän alar 4 yl elek şöğellänä başlağan.
Şäkertlärdä başqa dinnärgä qarata çıdamlıq, fiker yörtü säläten üsterü öçen uqıtu programına, din sabaqlarınnan tış, matematika, sotsial fännär kebek däreslär östärgä täqdim itelgän.
Başta bu eş awır barğan, mädräsä citäkçeläreneñ kübese, din sabaqlarına zıyan kiläçäk dip, qarşı çıqqan.
Johnston süzlärençä, alar ışanıç qazanu yulların ezlärgä mäcbür bulğan. Berençedän, mädräsä citäkçeläre bu üzgäreşlär östän tağıla dip xis itmäsen öçen, bar cawaplılıq alarnıñ üzlärenä tapşırılğan. İkençedän, bü üzgäreşlärgä tarixi tösmer birelgän:
"Bez alarnıñ üz mirasına tayandıq. Meñ yıllıq İslam tarixında sänğättä, fändä böyek qazanışlar, şul uq dini tüzemlek buluğanına basım yasadıq. Şul turıda işetep, uylana başlağaç, alarnıñ küzgä kürenep ğorurlığı arttı, bez dä buldırabız ikän, dip uylıy başladlıar" dide Douglas Johnston.
Johnston süzlärençä, alar xättä wahhabi, deobandi kebek ütä konservativ xäräkät wäkillären cälep itä alğan. Şularnıñ ikese Washingtonda ütkän tügäräk östäldä qatnaşqan.
Quetta şähärendäge deobandi mäktäbe citäkçese Xafiz Xälil Äxmät, urdu telendä yasağan çığışında, Paqstan mädräsäläre näfrät taratu urını tügel, başqa dinnärgä, mädäniätlärgä qarata näfrät totu yuq, çönki şäkertlär xalıqara säyäsättän artıq çittä tora, dide. Kem dä kem suğışçanlıq tarata ikän, ul – Paqstan xökümäte üze, dide ul.
Bu fiker belän wahhabi citäkçese Qazi Äbdel Xamuş ta kileşte. Sovetlar 1979da Äfğanstanğa basıp kergänçegä qädär, cihad, izge suğış turında söyläwçe yuq ide. Paqstan xalqınıñ küpçelege dä sovetlarğa qarşı bastı. 10 yıldan sovet ğäskärläre kitkännän soñ, küplär öçen suğış bette, läkin qayberäwlär anı käsep itep qaldırdı, İslamnı saqlaw öçen törkemnär tözede, dip söyläde ul. Xamuş süzlärençä, Johnston oyışması täqdim itkän üzgäreşlär Paqstan mädräsälärendä yaxşı eşli.
Johnston üze äytüençä, bu eşneñ faydası Pakstan balalarına ğına tügel, ä bar dönyağa tiäçäk. Läkin monıñ öçen, ul Paqstan häm Quşma Ştatlar xökümätlären xezmättäşlek itergä çaqırdı.
Ali Ğilmi
Şäkertlärdä başqa dinnärgä qarata çıdamlıq, fiker yörtü säläten üsterü öçen uqıtu programına, din sabaqlarınnan tış, matematika, sotsial fännär kebek däreslär östärgä täqdim itelgän.
Başta bu eş awır barğan, mädräsä citäkçeläreneñ kübese, din sabaqlarına zıyan kiläçäk dip, qarşı çıqqan.
Johnston süzlärençä, alar ışanıç qazanu yulların ezlärgä mäcbür bulğan. Berençedän, mädräsä citäkçeläre bu üzgäreşlär östän tağıla dip xis itmäsen öçen, bar cawaplılıq alarnıñ üzlärenä tapşırılğan. İkençedän, bü üzgäreşlärgä tarixi tösmer birelgän:
"Bez alarnıñ üz mirasına tayandıq. Meñ yıllıq İslam tarixında sänğättä, fändä böyek qazanışlar, şul uq dini tüzemlek buluğanına basım yasadıq. Şul turıda işetep, uylana başlağaç, alarnıñ küzgä kürenep ğorurlığı arttı, bez dä buldırabız ikän, dip uylıy başladlıar" dide Douglas Johnston.
Johnston süzlärençä, alar xättä wahhabi, deobandi kebek ütä konservativ xäräkät wäkillären cälep itä alğan. Şularnıñ ikese Washingtonda ütkän tügäräk östäldä qatnaşqan.
Quetta şähärendäge deobandi mäktäbe citäkçese Xafiz Xälil Äxmät, urdu telendä yasağan çığışında, Paqstan mädräsäläre näfrät taratu urını tügel, başqa dinnärgä, mädäniätlärgä qarata näfrät totu yuq, çönki şäkertlär xalıqara säyäsättän artıq çittä tora, dide. Kem dä kem suğışçanlıq tarata ikän, ul – Paqstan xökümäte üze, dide ul.
Bu fiker belän wahhabi citäkçese Qazi Äbdel Xamuş ta kileşte. Sovetlar 1979da Äfğanstanğa basıp kergänçegä qädär, cihad, izge suğış turında söyläwçe yuq ide. Paqstan xalqınıñ küpçelege dä sovetlarğa qarşı bastı. 10 yıldan sovet ğäskärläre kitkännän soñ, küplär öçen suğış bette, läkin qayberäwlär anı käsep itep qaldırdı, İslamnı saqlaw öçen törkemnär tözede, dip söyläde ul. Xamuş süzlärençä, Johnston oyışması täqdim itkän üzgäreşlär Paqstan mädräsälärendä yaxşı eşli.
Johnston üze äytüençä, bu eşneñ faydası Pakstan balalarına ğına tügel, ä bar dönyağa tiäçäk. Läkin monıñ öçen, ul Paqstan häm Quşma Ştatlar xökümätlären xezmättäşlek itergä çaqırdı.
Ali Ğilmi