Tөrkiәdә 22 iyüldә ütkәrelgәn parlament saylawlarda kөtelgәnçә Ğәdellek hәm Tәrәqqiәt, yaki qısqaça әytkәndә AK partiәse birelgәn tawışlarnıŋ 47 protsentın alıp bik zur cinygә ireşte. AK partiәdәn küberәk tawışnı monnan elek Demirelneŋ Ğәdellek Partiәse hәm Mәndәrәsneŋ Demokrat Partiәse alalğannar ide. Erdoğan da şulay uq 2002 yılda 34.6 % tawış alğan bulsa, buyulı 42 million saylawçınıŋ 16 millionınan artığınıŋ tawışın alıp parlamenttağı iŋ kөçle partiә pozitsiәsen saqlağan buldı. Lәkin deputat sanın üsterә almadı, 2002-nçe yılğı saylawlarda AK partiә 363 deputat urnı otqan bulsa, buyulı 342 genә urın aluğa ireşte.
Çөnki ütkәn saylawlarda nibarı ike partiә genә 10 % kirtәsen aşqan bulsa, bu yulı parlamentqa өç partiәneŋ deputatı saylana aldı. Berençese 47 % tawış belәn AK, ikençese 21 % tirәse tawış belәn Comhuriәt Xalıq , өçençese isә 14,5 tirәse tawış belәn Millәtçe Xәrәkәt Partiәlәre buldı. Şuŋa kürә AK partiәneŋ 342, CXP-neŋ 112 hәm MXP-neŋ 70 deputatı yaŋa parlamentta urın alaçaq. 27 bәysez deputat ta bu yulı parlamentnıŋ yaŋa ağzaları bulaçaqlar.
CXP , saylawlardan elek Demokratik Sul Partiә belәn berlәşep, barlıq sullarnı üzenә cәlep itәçәgen faraz itsә dә kөtkәnenә ireşә almadı. Şuşı uŋışsızlıq өçen partiә çitәkçese Deniz Baykal ğәyeplәnә hәm qayberәwlәr anı urnınnan çigenergә çaqıra. Misal өçen 5,5 protsent qına tawış aluğa ireşkәn Demokrat Partiәneŋ çitәkçese Mәhmәt Ağar saylaw nәticәlәre bilgele bulğaç uq urnınnan çigende. MXP-se 2002-nçe yılğı saylawlarda 8 % qına tawış alsa, bu yulı tawışların 14 %-qa kütәrep uŋışlı buldı.
Bu yaŋa parlamentta iŋ qızıq küreneş xiç şiksez Kөrtlәrneŋ Demokratik Cәmğiәt Partiәse ağzası bulıp ta, saylawlarğa bәysez kandidat bulıp qatnaşqannarnıŋ 24-neŋ saylanuwı buldı. Şulay itep Tөrkiә Cөmhuriete tarixında berençe mәrtәbә bularaq etnik ber isem qullanıp, yәğni “min tik Kөrd xalqın ğına wәkilçelek itәm” digәn ber sәyәsi partiә parlamentta urın aldı.Bu da Tөrkiәdә ber genә millәt, ul da bulsa Tөrek millәte bar digәn konstitutsiә maddәse sәbәple kilәçәktә baytaq tartışlarğa iltәçәgenә işarә itә. Saylaw aldı kampaniәse waqıtında elekke deputalardan Leyla Zana, “bez Ğosmanlı çorındağı kebek Kөrdistan guberniasınıŋ torğızıluwın talәp itәbez” digәn ide. İnde bәysez deputat bulıp saylanğan DCP-neŋ liderı Ahmet Türk tә şundıyraq ruxta sөylәde. Dөres monnan elektә parlamentta çığışı belәn baytaq Kөrd deputat bar ide. Misal өçen elekke eçke eşlәr ministere dә Kөrd ide, әmma alar Kөrd isemen kütәrmilәr ide.
Sabah, Vakit hәm Radikal gazetaları AK partiәneŋ ciŋyüen “Xalıq Belderüwe” digәn rubrikalar belәn belderdelәr. Bu 27-nçe Apreldә General ştabnıŋ kisәtü belderüwenә qia rәweştә işarә itü bulıp tora. Yәğni xalıqnıŋ küpçelege tınıçlıq hәm sivil idarә talәp itә. Qayber sәyәsi analizçılar xalıq ekonomik stabillıqqa, üseşkә tawış birde dip belderәlәr. Tabiği saylaw adlında barlıq bәyәlәr tübәn totıldı. Bugen isә Tөrek Telekomnıŋ telefon bәyәlәren üsterüwe turındağı xәbәr diqqәtne cәlep itte. Ekonomika üz qanunnarın qullana.
Әxtәm İbrahim, İstanbul