Kanada premyer-ministrı Stephen Harper ileneñ iñ tönyaq töbägenä yul tottı. Bu säfär, Rusiä tikşerüçeläre Tönyaq Kotıptağı dingez töbenä Rusiä bayrağın quyuğa ber-niçä kön ütügä oyıştırıldı. Rusiä tışqı eşlär ministrı Sergey Lavrov, Rusiä tikşereüçlärneñ maqsatı – Rusiä yağındağı cirlärneñ Tönyaq qotıpqa qädär barıp citüen dälliläw ide, dip añlattı:
“Bu fänni säfärneñ maqsatı bu cirlärne bilgeläp quyu tügel, ä anıñ şulay buluın raslaw - bezneñ yarnıñ Tönyaq qotıpqa qädär suzıluın dälilläw. Anıñ öçen konkret fännni alımnar bar. Uylawımça, tikşerenü eläre, şul isäptän Tönyaq boz okeayını töbenä tönyaq qotıp noqtası turı kilgän cirdä su astı köymäse belän töşü, bez ireşergä telägän äybergä östämä fänni dälillär tabırğa yärdäm itärgä tieş.”
Kanada cawabın bik tiz qaytardı. Bu ilneñ tışqı eşlär ministrı Peter Mackay Rusiä tikşerüçeläreneñ säfären citdigä almadı häm Ottawa tönyaq qotıp yağındağı cirlärennän ber qayçan da baş tartmayaçaq dide. “ Tönyaq Qotıp cirlärendä Canada suverenlığı bulu mäsäläse tikşerelmi dä. Bez monı açıq itep belderdeq. Monnan bik küp ellar elek, bu Kanada suları häm bu Kanada milke ikänen iğlan ittek.” - dide Kanada tışqı eşlär ministrı. Kanada premyer-ministrı säfäre barışında ileñ tönyağındağı 6lap urında tuqtarğa ciyına. Kanada Tönyaq qotıp cirläreneñ 1.2 million kvadrat km cirgä bulğan däğwäsen açıq itep belderergä ciyına. Kanadanıñ diplomatik soyläşülär alıp barırğa käyefe yuq. Xökümät süzçese Dimitri Soudas, jurnalistlarğa, Kanada bu mäsälädä höcümçän qaraşta tora dip belderde.
Bu säfär barışında, Kanada premyer-ministrı Harper, bu cirlärdä Kanadanıñ tirän-su portın açırğa ciyınuı xaqın iğlan itär, dip kötelä. Ul anda 800 läp soldat, federal polisiä, Arktikanıñ könçığışında künegülär ütüçe xärbilär belän dä oçraşırğa tieş. Kanada räsmi wäkillären, yarnı saqlaw köymäse, dingez karabı, suz astı koymäse, höcümçe oçıçqıçlar, başqa hawa köçläre ozatıp bara.
Harpersnıñ säfäre, Kanadanıñ ütkän ayda iğlan itkän planına yaraşlı räweştä oyıştırla. Älege plan nigezendä Kanada 7,1 milliard dollar torğan 6dan alıp 8 gä qädär boz-watqıç xärbi karapnı tözergä ciyınuı xaqında iğlan itkän ide.
BMOnıñ xalıqara Dingez qanunanrı nigezendä, Tönyaq Boz okeyanı yarlarında Rusiä, Kanada, Norwegiä, Quşma Ştatlar häm Daniä här berse 200 mil kiñlektäge cirgä däğwä itä ala. Ägär ilgä qarağan yarnıñ 200 milldän zurraq buluın raslawçı fänni dälillär bulsa, il üz oleşen arttırunı taläp itä ala. Kanada suveren cirlären arttru turında 2013 yılğa qädär belderä almyı. Rusiä bu xalıqara dingez konvetsiäsen Ottawaqa qarağanda irtäräk raslağan ide. Ul üzeneñ taläben 2009 yıldan soñ belderä ala. Tönyaq Qotıpta bozlar eregän bu mäldä, andağı cir astı baylıqları öçen köräş tä arta.
Kanada cawabın bik tiz qaytardı. Bu ilneñ tışqı eşlär ministrı Peter Mackay Rusiä tikşerüçeläreneñ säfären citdigä almadı häm Ottawa tönyaq qotıp yağındağı cirlärennän ber qayçan da baş tartmayaçaq dide. “ Tönyaq Qotıp cirlärendä Canada suverenlığı bulu mäsäläse tikşerelmi dä. Bez monı açıq itep belderdeq. Monnan bik küp ellar elek, bu Kanada suları häm bu Kanada milke ikänen iğlan ittek.” - dide Kanada tışqı eşlär ministrı. Kanada premyer-ministrı säfäre barışında ileñ tönyağındağı 6lap urında tuqtarğa ciyına. Kanada Tönyaq qotıp cirläreneñ 1.2 million kvadrat km cirgä bulğan däğwäsen açıq itep belderergä ciyına. Kanadanıñ diplomatik soyläşülär alıp barırğa käyefe yuq. Xökümät süzçese Dimitri Soudas, jurnalistlarğa, Kanada bu mäsälädä höcümçän qaraşta tora dip belderde.
Bu säfär barışında, Kanada premyer-ministrı Harper, bu cirlärdä Kanadanıñ tirän-su portın açırğa ciyınuı xaqın iğlan itär, dip kötelä. Ul anda 800 läp soldat, federal polisiä, Arktikanıñ könçığışında künegülär ütüçe xärbilär belän dä oçraşırğa tieş. Kanada räsmi wäkillären, yarnı saqlaw köymäse, dingez karabı, suz astı koymäse, höcümçe oçıçqıçlar, başqa hawa köçläre ozatıp bara.
Harpersnıñ säfäre, Kanadanıñ ütkän ayda iğlan itkän planına yaraşlı räweştä oyıştırla. Älege plan nigezendä Kanada 7,1 milliard dollar torğan 6dan alıp 8 gä qädär boz-watqıç xärbi karapnı tözergä ciyınuı xaqında iğlan itkän ide.
BMOnıñ xalıqara Dingez qanunanrı nigezendä, Tönyaq Boz okeyanı yarlarında Rusiä, Kanada, Norwegiä, Quşma Ştatlar häm Daniä här berse 200 mil kiñlektäge cirgä däğwä itä ala. Ägär ilgä qarağan yarnıñ 200 milldän zurraq buluın raslawçı fänni dälillär bulsa, il üz oleşen arttırunı taläp itä ala. Kanada suveren cirlären arttru turında 2013 yılğa qädär belderä almyı. Rusiä bu xalıqara dingez konvetsiäsen Ottawaqa qarağanda irtäräk raslağan ide. Ul üzeneñ taläben 2009 yıldan soñ belderä ala. Tönyaq Qotıpta bozlar eregän bu mäldä, andağı cir astı baylıqları öçen köräş tä arta.