“Şeşägä tabınu digän mäcüsilär yolası”, dip yazıp çıqtı ber gäzit, bu atnada küp tapqır telgä alınğan sıra bäyräme turında. Gäzit bitlärendä «Tatarlar sırağa qarşı» digän belderülärdän başlap, ğomüm alkoholneñ zıyanı turındağı külämle mäqälälärgä qädär, fiker belderülär buldı. Tatar häm respublika matbuğatı ğına tugel, Rusiäneñ iñ ere gäcitläre dä “sıra” temasın urap uzmadı. Tögälräk äytkändä, respublika matbuğatı ber şirkät häm xaqimiätlär, ictimağıy oyışmalar arasındağı köräşne çağıldırsa, Rusiä matbuğatı, ğäcitlärneñ bu xälne niçek yaqtırtıluwın küzätep tordı.
Tatarstanda çığüçı basmalar sıra bäyrämen ütkärü yaqlı häm aña qarşı bulğan ike tarafqa bulende. Watanım Tatarstan, Республика Татарстан kebek räsmi gäzitlär genä tügel, Tatarstan yäşläre, Время и Деньги basmaları da “balalarnı sıra eçergä öndi torğan şaw-şularnı ütkärmäskä” digän möräcäğätlärne atna buyı bastırıp kilde. Вечерняя Казань gazetası bu çarağa ällä ni teläktäşlek kürsätmäde, ämmä qarşı taraf yağına da basmadı. Köräşneñ iñ qızğan noqtası bulıp, Tatarstan häm Efir telekanallarınıñ bu waqiğalarnı yaqtırtu tarixı bulğandır. İkese dä, obyektiv bulırğa tırışıp, açıqtan-açıq qaraşların beldermäsälär dä, alarniñ nindi yünäleştä buluı sizedle. Tatarstan televideniäse bäyrämne ütkärmäskä digän fikerne alğa sörde, ä sıra şirkätennän töp reklama zakazın alğan Efir kanalı bäyräm yaqlı ide.
Mäğlümät çaralarındağı wäzğiätne Российская газета xäbärçese saylaw aldı belän çağıştırdı. “Jurnalistlar tege yäki bu tarafnı yaqlap, birelgän aqçalarnı aqlarga tırıştı”- dip ğäyepläp çıqtı ul. Kem, nindi aqça alğandır -- anısın xäbärçe açıqlap tormıy. Gäcit xezmätkärläreneñ, ictimağıy oyışmalarnıñ möstäqil fiker yörtä aluwın Российская газета bötenläy isäpkä almağan küräseñ.
Niçek kenä bulmasın, mäğlümät çaralarınıñ niqädär törle qaraşta toruı kürende bu könnärdä. Respublika xaqimiätläre qılğan här ğämälne tänqit utına totqan, yış qına tatarlıq mäsäläsen axmaqlık belän täñğäl itkän Kазанский пoртал internet säxifäse , bu sıra bäyräme turında açı ironiä belän yazdı. Anda basılğan matbuğat küzätüneñ eçtälege mondıy:
“Ber ük könne çıqqan ike gäcit qapma-qarşı mäğlümät bastırdı. Bersendä – sıra bäyräme bulaçaq, ikençesendä – bulmayaçaq dip xäbär itelde. Soñğısında, bu çaranı ütkärügä cämäğätçelek qarşı çığa, dip äytelde. Beläbez ul cämäğätçelekne. Ul tatar ictimağıy üzäge häm yaña oyıştırılğan “Xalıq frontı”. Suverenitet bäyräme waqıtında, şähär üzägendä araqı eçü borçımıy alarnı, ä sıra bäyreme -- borçıy. Bu şaw-şunıñ säbäben şähär başlığı häm xökümät wäkile arasındagı qarşılıqta ezlärgä kirägen Qazanda härkem belä. Cämäğätçelek açuınnan şartlasa da, bez sıranı barıber eçäçäkbez.”
Республика Татарстан gäcite atna buyı ictimağıy oyışmalarnıñ, ğalimnärneñ, tabiplarnıñ, yäşlär berlekläreneñ möräcäğätlären bastırdı, küp sıra eçüneñ zıyanı, eçüçelektän kilep çığa torğan çirlär xaqında mäqälälär bastırdı. Молодежь Татарстана gäcite “Ayıq bulu” cämğiäte citäkçese belän külämle äñğämä urnaştırdı. Bu mäğlümät çaraları, ğömümän sırağa tüğel, ä televidenie kannalları, şuşındıy uram çaralarında yış yañğırıy torğan “äydegez eçäbez” diğän çaqırularğa qarşı. Tatarstan yäşläre gazetasınıñ qaraşın baş isemennän çamalap bula. Şuşı gäcitneñ xäbäre “sıra bäyräme häm qorban sarıqları” digän baş astında çıqtı. Annan ber özek:
“Bötentatar ictimağıy üzäge şähit kitkän babalarıbıznıñ qanı tamğan izge cirdä “sıra bäyrämen uzdırunı” tatar xalqın mısqıl itü dip sanıy häm bu xälgä qarata kisken protestın belderä, millättäşlärebezne bu eçkeçelek tuyında qatnaşmasqa, ä tatar sänğät ostaların bu “bäyrämneñ” kontsert mäydannarına ayaq basmasqa çaqıra. Şähär xakimiäte Mäğärif ministrlığına soñğı qıñğıraunı 25 maydan 24-enä kiçekterergä täqdim itkän dilär, ämmä ata-analar moña qarşı töşkän. “Sıra tuyı” uza qalsa, ike “täkäneñ” berse qorban çalınırğa tieş. Kemne saylarlar?”
Sıra bäyrämeneñ kiçektereluwe, ike täkäneñ berse dä qorban itelmäwe, ul waqıtta äle bilgele tügel ide. Казанский пoртал yazıp çıqqança, şuşı bäyrämgä qarşı çıqqan cämäğätçelek wäkilläre, üzläre dä, sıranı eçmi tormıylar. Ämmä süz eçüçelek turında ğına barmıy bit. Tatarstan yäşläre gazetası mäsäläneñ şuşı yağına da iğtibar itä. “Qızıl Şärıq” şirkäte citäkçese, “şärä bäygelär” bulmyaçaq, dip wäğdä itsä dä, böten cirdä küzğä taşlanğan reklama xalıqnı “miss popka”(art şärifläre), “miss grud” bäygelärenä çaqırıp tordı. Российская газета bilgeläp ütkänçä, şuşı artlarnı häm kükräklärne kürsätü bäygeläre, şähär urtasında, köpä-köndez bulırga tieş ide. Protest belderuçelärneñ, yäş üsmerlärne eçertügä genä tügel, ä şuşı küreneşkä dä qarşı buluwın qayber mäğlümät çaraları añlatıp birä almadı.
İnde cäy başı kilep citsä dä, matbugat, bu atnada, üz uquçıların “Näwrüz möbäräkbad” dip bäyräm belän qotladı. Azatlıqnıñ köndälek xäbärlärennän beläsezder, Qazanda törki teatrlarnıñ festivale başlandı. Bu bäyräm matbuğat bitlärendä dä kiñ çağılış taptı. Mädäni comğa gazetası “Näwrüz”neñ açılu tantanasında yasalğan fotosüräten tışlıqqa bastırıp çığardı. Watanım Tatarstan gazetasınıñ berençe bitendä dä festival küreneşläre urın aldı. Şähri Qazan gazetasınıñ “İlhamiät” quşımtasında da “Säxnälärdä “Näürüz” balqışı” digän baş astında törle teatrlarnıñ eşenä bäyälämälär basılıp çıqtı. Mäcit Ğafuri isemendäge başqort teatrınıñ “Çınğızxannıñ soñğı däryası” äsären säxnäläşterüwe, qırğızlarnıñ mäxäbbät turında borıñgı riwäyätne kürsätüwe, yaqutlarnıñ milli teatrı täqdim itkän tamaşa da belgeçlärneñ milli teatrğa bulğan ixtiramın tağın da arttırğan bulsa kiräk. Şähri Qazandağı yazmalarnıñ teatrnı yaratqan keşelär tarafınnan yazıluı kürenä. Törle gäzitlärdä dönya qürgän tatar, başqort, yaqut, kazax, kırğız, xakas xalıqları wäkilläreneñ fotosürätläre arasında zur ayırma kürmässez. Törki xalıqların ber-bersenä bäyläüçe tuğanlıq cepläre turında qırğız rejisserı Aqılbäk Gäbdelqayukov ta äytte:
“Näwrüz” täwge tapqır bezdä, Qırğızstanda ütkärelgän ide bit, ul waqıtta qatnaşuçılar sanı alay uq küp tügel ide äle. Soñınnan bu märtäbäle wazifanı Qazaqstan aldı. “Näwrüz”neñ şulay zurayuwı-kiñäyüe isä, anıñ Tatarstan cirenä küçüe belän bäyle, dip sanıym... Yevropa illäre, söñğı waqıtta torğan sayın kübräk Şärıq mädäniätenä yöz belän borıla. Yuqqa tügelder bu. Minemçä, näq menä Şärıq mädäniätendä saf, böyek sänğät başlanğıçı saqlanğan” – dip äytkän qırğız rejisserı “Şähri Qazan gäziteneñ xäbärçesenä.
Mädäniät, sänğät, böyek şäxeslär turında, bu atnada, Watanım Tatarstan gäzite dä yazdı. Anda mäsälän, ğalim Mäsxüt Ğäynetdinovnıñ “Fatix Qärimi häm Ğalimcan İbrahimov” digän yazması dönya kürde. Älege mäqälädä avtor bu ike şäxesneñ dönyağa karaşları häm üzara mönäsäbätläre turında yaza. Şunda uq, “yöräk tibeşe” digän baş astında tuğan köne yaqınlaşu säbäple, şağirä Flera Tarxanova icatı xaqında yazma häm anıñ şiğırläre basılıp çıqtı. Mädäni comğada da Flera Tarxanova icatı turında külämle mäqälä dönya kürde. Äñğämäne ütkärgän Ğölzada Bäyrämova Flera Tarxanovanıñ şigriätennän matur ürnäklärne kiterep, anıñ şiğriättäge yulı turında täfsille mäğlümät birgän. Şiğriät söyüçelär iğitbarına, Mädäni comğa gäzitendä, “Söläymannıñ şiğri dönyası” belän dä tanışırğa mömkinlek birelä. Şuşı isemdäge mäqäläneñ avtorı – şağir Rinat Xaris. Ul şiğriättä Söläyman, ä fänni cämäğätçelek arasında Cäwdät Söläymanov bularaq bilgele bulğan avtornıñ ber üzençälegenä iğtibar itä. “Yasalma intellekt mäsäläläre belän şöğellänüçe Cäwdät äfändeneñ şiğırlärenä dä kompyutor täesir itä. Ul bit şuşı zäxmätle maşinanı qäläm urınına qullana, dip ğäcäplänä Rinat Xaris.
Yazuçılar turında süz çıqtı ikän, yaqınlaşıp kilüçe qorlıtay häm aña äzerlek turında äytmi bulmıy. Tatar ile ğäzitendä bu atnada Räfıq Şäräfievnıñ “Xäqimnär Sabantuy itkändä” isemle yazması dönya kürde. Avtor Tatarstan yazuçılarınıñ XIV qorıltayı uñayennan Flüs Latıyfinıñ “İşelep töşkän bäxet” romanı turında uy-fikerläre belän büleşä häm soñğı ber yıl turında menä närsälär yazğan:
“Aşqın publitsistikabız, qıyblasın qabat cuyıpmı, tağın tın çorğa qayttı, waqıtında üz süzen äytep ölgergän şiğriät tä bügen inde alğı rättäge urının prozağa birergä telägändäy, qaynarlığın kimetä töşte. Ädäbiätebezneñ çäçmä töre, kötelgänçä. Çınlap ta canlanu çorına kerde kebek. Biş-altı yıl elek Qazan utları jurnalında proza äsärlärenä berniqädär qıtlıq sizelä başlağän bulsa, bügen inde roman-povestlarnı şaqtıy talımçan saylap bastıru mömkinlege bar, dip işetäbez. Şul icat mullıgınnan bezgä xäzer xalıqnıñ bügengesen, däülätçelek öçen awır köräşen kiñ planda yaqtırtqan, qayda baraçağıbıznı da farazlağan, bezneñ yuldan baraçaq başqa xalıqlar da uqırlıq külämle äsärne kötep qalası qala.”
Räfiq Şäräfiev fikerençä, Flus Latiyfinıñ “İşelep töşkän bäxet” romanı şundıy küptän kötelgän äsärlär rätenä kerä. Roman Qazan utları jurnalında basılıp çıqqan ide. Räfiq Şäräfiev Flus Latiyfi äsärenä bäyä dä birä:
“Anıñ yaña romanın uqıy başlağanda uq, ğorurlanıp häm kinänep, qarşıbızğa zur globus kitertü teläge tudı: Xodayım, tatarnıñ tamırların, nihäyät, tarix kiñlegennän genä tügel, dönya kiñleklärennän ezläp yaqtırtırğa häm şul tamırlarnı bügengä kiterep yalğarğa batırçılıq itkän tügelme bu? Monda keşe Tatar ilendä, bäläkäy Tatarstanıbızda, üz däülätebezne qoru öçen citdi eş başlasaq, hiç yuğında ruxi tayanıç häm teläktäşlekne bez qaylardan kötä alabız? Ä tayanıç ay-hay nıq kiräk ikän bezgä” - dip yaza Rafiq Şäräfiev. “İşelep töşkän bäxet” romanı möhäcirlär yazmışı xaqında bäyän itä. Bu mäqäläneñ avtorı romannıñ geroylarına, obrazlarnıñ eşläneşenä bäyä birä. Häm gomüm ädäbiätneñ torışın, ictimağıy tormıştan ayırıp qaramasqa täqdim itä.
Bu könnärdä Qazan utları jurnalı üzeneñ 80 yıllığın bilgeläp ütärgä ciyına. Jurnalda şul isemdäge maxsus säxifä dä buldırılğan. Ayrat Arıslan, Färit İdelle, İslam Äxmätcanov, Fatix Sibğätullin häm Ruzäl Yusupov şuşı säxifädä çığış yasap, jurnalnı bäyräme belän qotlağan. Yaña san baş möxärrir Ravil Fäyzullinnıñ “Bu ğasırda da balqır” diğän mäqäläse belän açıla. Anda ul Qazan utları kiler buınnarnıñ ruxi yuldaşı bulır digän ışanıç belderä.
Matbuğat küzätüen Bikä Timerova äzerläde
Tatarstanda çığüçı basmalar sıra bäyrämen ütkärü yaqlı häm aña qarşı bulğan ike tarafqa bulende. Watanım Tatarstan, Республика Татарстан kebek räsmi gäzitlär genä tügel, Tatarstan yäşläre, Время и Деньги basmaları da “balalarnı sıra eçergä öndi torğan şaw-şularnı ütkärmäskä” digän möräcäğätlärne atna buyı bastırıp kilde. Вечерняя Казань gazetası bu çarağa ällä ni teläktäşlek kürsätmäde, ämmä qarşı taraf yağına da basmadı. Köräşneñ iñ qızğan noqtası bulıp, Tatarstan häm Efir telekanallarınıñ bu waqiğalarnı yaqtırtu tarixı bulğandır. İkese dä, obyektiv bulırğa tırışıp, açıqtan-açıq qaraşların beldermäsälär dä, alarniñ nindi yünäleştä buluı sizedle. Tatarstan televideniäse bäyrämne ütkärmäskä digän fikerne alğa sörde, ä sıra şirkätennän töp reklama zakazın alğan Efir kanalı bäyräm yaqlı ide.
Mäğlümät çaralarındağı wäzğiätne Российская газета xäbärçese saylaw aldı belän çağıştırdı. “Jurnalistlar tege yäki bu tarafnı yaqlap, birelgän aqçalarnı aqlarga tırıştı”- dip ğäyepläp çıqtı ul. Kem, nindi aqça alğandır -- anısın xäbärçe açıqlap tormıy. Gäcit xezmätkärläreneñ, ictimağıy oyışmalarnıñ möstäqil fiker yörtä aluwın Российская газета bötenläy isäpkä almağan küräseñ.
Niçek kenä bulmasın, mäğlümät çaralarınıñ niqädär törle qaraşta toruı kürende bu könnärdä. Respublika xaqimiätläre qılğan här ğämälne tänqit utına totqan, yış qına tatarlıq mäsäläsen axmaqlık belän täñğäl itkän Kазанский пoртал internet säxifäse , bu sıra bäyräme turında açı ironiä belän yazdı. Anda basılğan matbuğat küzätüneñ eçtälege mondıy:
“Ber ük könne çıqqan ike gäcit qapma-qarşı mäğlümät bastırdı. Bersendä – sıra bäyräme bulaçaq, ikençesendä – bulmayaçaq dip xäbär itelde. Soñğısında, bu çaranı ütkärügä cämäğätçelek qarşı çığa, dip äytelde. Beläbez ul cämäğätçelekne. Ul tatar ictimağıy üzäge häm yaña oyıştırılğan “Xalıq frontı”. Suverenitet bäyräme waqıtında, şähär üzägendä araqı eçü borçımıy alarnı, ä sıra bäyreme -- borçıy. Bu şaw-şunıñ säbäben şähär başlığı häm xökümät wäkile arasındagı qarşılıqta ezlärgä kirägen Qazanda härkem belä. Cämäğätçelek açuınnan şartlasa da, bez sıranı barıber eçäçäkbez.”
Республика Татарстан gäcite atna buyı ictimağıy oyışmalarnıñ, ğalimnärneñ, tabiplarnıñ, yäşlär berlekläreneñ möräcäğätlären bastırdı, küp sıra eçüneñ zıyanı, eçüçelektän kilep çığa torğan çirlär xaqında mäqälälär bastırdı. Молодежь Татарстана gäcite “Ayıq bulu” cämğiäte citäkçese belän külämle äñğämä urnaştırdı. Bu mäğlümät çaraları, ğömümän sırağa tüğel, ä televidenie kannalları, şuşındıy uram çaralarında yış yañğırıy torğan “äydegez eçäbez” diğän çaqırularğa qarşı. Tatarstan yäşläre gazetasınıñ qaraşın baş isemennän çamalap bula. Şuşı gäcitneñ xäbäre “sıra bäyräme häm qorban sarıqları” digän baş astında çıqtı. Annan ber özek:
“Bötentatar ictimağıy üzäge şähit kitkän babalarıbıznıñ qanı tamğan izge cirdä “sıra bäyrämen uzdırunı” tatar xalqın mısqıl itü dip sanıy häm bu xälgä qarata kisken protestın belderä, millättäşlärebezne bu eçkeçelek tuyında qatnaşmasqa, ä tatar sänğät ostaların bu “bäyrämneñ” kontsert mäydannarına ayaq basmasqa çaqıra. Şähär xakimiäte Mäğärif ministrlığına soñğı qıñğıraunı 25 maydan 24-enä kiçekterergä täqdim itkän dilär, ämmä ata-analar moña qarşı töşkän. “Sıra tuyı” uza qalsa, ike “täkäneñ” berse qorban çalınırğa tieş. Kemne saylarlar?”
Sıra bäyrämeneñ kiçektereluwe, ike täkäneñ berse dä qorban itelmäwe, ul waqıtta äle bilgele tügel ide. Казанский пoртал yazıp çıqqança, şuşı bäyrämgä qarşı çıqqan cämäğätçelek wäkilläre, üzläre dä, sıranı eçmi tormıylar. Ämmä süz eçüçelek turında ğına barmıy bit. Tatarstan yäşläre gazetası mäsäläneñ şuşı yağına da iğtibar itä. “Qızıl Şärıq” şirkäte citäkçese, “şärä bäygelär” bulmyaçaq, dip wäğdä itsä dä, böten cirdä küzğä taşlanğan reklama xalıqnı “miss popka”(art şärifläre), “miss grud” bäygelärenä çaqırıp tordı. Российская газета bilgeläp ütkänçä, şuşı artlarnı häm kükräklärne kürsätü bäygeläre, şähär urtasında, köpä-köndez bulırga tieş ide. Protest belderuçelärneñ, yäş üsmerlärne eçertügä genä tügel, ä şuşı küreneşkä dä qarşı buluwın qayber mäğlümät çaraları añlatıp birä almadı.
İnde cäy başı kilep citsä dä, matbugat, bu atnada, üz uquçıların “Näwrüz möbäräkbad” dip bäyräm belän qotladı. Azatlıqnıñ köndälek xäbärlärennän beläsezder, Qazanda törki teatrlarnıñ festivale başlandı. Bu bäyräm matbuğat bitlärendä dä kiñ çağılış taptı. Mädäni comğa gazetası “Näwrüz”neñ açılu tantanasında yasalğan fotosüräten tışlıqqa bastırıp çığardı. Watanım Tatarstan gazetasınıñ berençe bitendä dä festival küreneşläre urın aldı. Şähri Qazan gazetasınıñ “İlhamiät” quşımtasında da “Säxnälärdä “Näürüz” balqışı” digän baş astında törle teatrlarnıñ eşenä bäyälämälär basılıp çıqtı. Mäcit Ğafuri isemendäge başqort teatrınıñ “Çınğızxannıñ soñğı däryası” äsären säxnäläşterüwe, qırğızlarnıñ mäxäbbät turında borıñgı riwäyätne kürsätüwe, yaqutlarnıñ milli teatrı täqdim itkän tamaşa da belgeçlärneñ milli teatrğa bulğan ixtiramın tağın da arttırğan bulsa kiräk. Şähri Qazandağı yazmalarnıñ teatrnı yaratqan keşelär tarafınnan yazıluı kürenä. Törle gäzitlärdä dönya qürgän tatar, başqort, yaqut, kazax, kırğız, xakas xalıqları wäkilläreneñ fotosürätläre arasında zur ayırma kürmässez. Törki xalıqların ber-bersenä bäyläüçe tuğanlıq cepläre turında qırğız rejisserı Aqılbäk Gäbdelqayukov ta äytte:
“Näwrüz” täwge tapqır bezdä, Qırğızstanda ütkärelgän ide bit, ul waqıtta qatnaşuçılar sanı alay uq küp tügel ide äle. Soñınnan bu märtäbäle wazifanı Qazaqstan aldı. “Näwrüz”neñ şulay zurayuwı-kiñäyüe isä, anıñ Tatarstan cirenä küçüe belän bäyle, dip sanıym... Yevropa illäre, söñğı waqıtta torğan sayın kübräk Şärıq mädäniätenä yöz belän borıla. Yuqqa tügelder bu. Minemçä, näq menä Şärıq mädäniätendä saf, böyek sänğät başlanğıçı saqlanğan” – dip äytkän qırğız rejisserı “Şähri Qazan gäziteneñ xäbärçesenä.
Mädäniät, sänğät, böyek şäxeslär turında, bu atnada, Watanım Tatarstan gäzite dä yazdı. Anda mäsälän, ğalim Mäsxüt Ğäynetdinovnıñ “Fatix Qärimi häm Ğalimcan İbrahimov” digän yazması dönya kürde. Älege mäqälädä avtor bu ike şäxesneñ dönyağa karaşları häm üzara mönäsäbätläre turında yaza. Şunda uq, “yöräk tibeşe” digän baş astında tuğan köne yaqınlaşu säbäple, şağirä Flera Tarxanova icatı xaqında yazma häm anıñ şiğırläre basılıp çıqtı. Mädäni comğada da Flera Tarxanova icatı turında külämle mäqälä dönya kürde. Äñğämäne ütkärgän Ğölzada Bäyrämova Flera Tarxanovanıñ şigriätennän matur ürnäklärne kiterep, anıñ şiğriättäge yulı turında täfsille mäğlümät birgän. Şiğriät söyüçelär iğitbarına, Mädäni comğa gäzitendä, “Söläymannıñ şiğri dönyası” belän dä tanışırğa mömkinlek birelä. Şuşı isemdäge mäqäläneñ avtorı – şağir Rinat Xaris. Ul şiğriättä Söläyman, ä fänni cämäğätçelek arasında Cäwdät Söläymanov bularaq bilgele bulğan avtornıñ ber üzençälegenä iğtibar itä. “Yasalma intellekt mäsäläläre belän şöğellänüçe Cäwdät äfändeneñ şiğırlärenä dä kompyutor täesir itä. Ul bit şuşı zäxmätle maşinanı qäläm urınına qullana, dip ğäcäplänä Rinat Xaris.
Yazuçılar turında süz çıqtı ikän, yaqınlaşıp kilüçe qorlıtay häm aña äzerlek turında äytmi bulmıy. Tatar ile ğäzitendä bu atnada Räfıq Şäräfievnıñ “Xäqimnär Sabantuy itkändä” isemle yazması dönya kürde. Avtor Tatarstan yazuçılarınıñ XIV qorıltayı uñayennan Flüs Latıyfinıñ “İşelep töşkän bäxet” romanı turında uy-fikerläre belän büleşä häm soñğı ber yıl turında menä närsälär yazğan:
“Aşqın publitsistikabız, qıyblasın qabat cuyıpmı, tağın tın çorğa qayttı, waqıtında üz süzen äytep ölgergän şiğriät tä bügen inde alğı rättäge urının prozağa birergä telägändäy, qaynarlığın kimetä töşte. Ädäbiätebezneñ çäçmä töre, kötelgänçä. Çınlap ta canlanu çorına kerde kebek. Biş-altı yıl elek Qazan utları jurnalında proza äsärlärenä berniqädär qıtlıq sizelä başlağän bulsa, bügen inde roman-povestlarnı şaqtıy talımçan saylap bastıru mömkinlege bar, dip işetäbez. Şul icat mullıgınnan bezgä xäzer xalıqnıñ bügengesen, däülätçelek öçen awır köräşen kiñ planda yaqtırtqan, qayda baraçağıbıznı da farazlağan, bezneñ yuldan baraçaq başqa xalıqlar da uqırlıq külämle äsärne kötep qalası qala.”
Räfiq Şäräfiev fikerençä, Flus Latiyfinıñ “İşelep töşkän bäxet” romanı şundıy küptän kötelgän äsärlär rätenä kerä. Roman Qazan utları jurnalında basılıp çıqqan ide. Räfiq Şäräfiev Flus Latiyfi äsärenä bäyä dä birä:
“Anıñ yaña romanın uqıy başlağanda uq, ğorurlanıp häm kinänep, qarşıbızğa zur globus kitertü teläge tudı: Xodayım, tatarnıñ tamırların, nihäyät, tarix kiñlegennän genä tügel, dönya kiñleklärennän ezläp yaqtırtırğa häm şul tamırlarnı bügengä kiterep yalğarğa batırçılıq itkän tügelme bu? Monda keşe Tatar ilendä, bäläkäy Tatarstanıbızda, üz däülätebezne qoru öçen citdi eş başlasaq, hiç yuğında ruxi tayanıç häm teläktäşlekne bez qaylardan kötä alabız? Ä tayanıç ay-hay nıq kiräk ikän bezgä” - dip yaza Rafiq Şäräfiev. “İşelep töşkän bäxet” romanı möhäcirlär yazmışı xaqında bäyän itä. Bu mäqäläneñ avtorı romannıñ geroylarına, obrazlarnıñ eşläneşenä bäyä birä. Häm gomüm ädäbiätneñ torışın, ictimağıy tormıştan ayırıp qaramasqa täqdim itä.
Bu könnärdä Qazan utları jurnalı üzeneñ 80 yıllığın bilgeläp ütärgä ciyına. Jurnalda şul isemdäge maxsus säxifä dä buldırılğan. Ayrat Arıslan, Färit İdelle, İslam Äxmätcanov, Fatix Sibğätullin häm Ruzäl Yusupov şuşı säxifädä çığış yasap, jurnalnı bäyräme belän qotlağan. Yaña san baş möxärrir Ravil Fäyzullinnıñ “Bu ğasırda da balqır” diğän mäqäläse belän açıla. Anda ul Qazan utları kiler buınnarnıñ ruxi yuldaşı bulır digän ışanıç belderä.
Matbuğat küzätüen Bikä Timerova äzerläde