Mäxkämä utırışı inde uzğan atnada uq başlansa da, cämäğätçelek häm mäğlümat çaraları iğtibarı aña hiç kenä dä kimemi, xörmätle tıñlawçılar. Bu mondıy eşneñ Rusiä tarixında berençe märtäbä qaraluwı belän añlatıladır möğayen. Däwlät oyışmaları tarafınnan kürelgän çaralar näticäsendä üzlärenä zian kilgän keşelärneñ xakimiattän şul ziannı aqçalata qaplawnı taläp itüwe älegä qädär bulğanı yuq ide, teläsä nindi nujağa çıdarğa öyrängän Rusiädä bu küplär öçen başqa sıymaslıq ber närsä. Häm xakimiat monı bik osta ğına üz faydasında qullanmaqçı. Xökümät tiräsendäge basmalarda, aqça taläp itep mäxkämägä möräcäğät itüçelärne oyatsızlıqta, yaqınnarınıñ ülemen aqça qayıru öçen faydalanuda ğäyepläwlär kürende. Moña federal’ xakimiat buwınnarı da, ayırım alğanda Duma wäkilläre dä quşıldı, şulay itep alar Rusiäneñ iminlek köçläre danın wä namusın saqlap qalmaqçı. Totıqlarnı azat itü waqıtında alarnıñ, räsmi mäğlümatqa qarağanda, 129-ı hälak bulğan ide. Läkin totıq alu faciğäse aşa ütkän häm şunıñ öçen üzlärenä matdi qaplaw taläp itkännärne sovet çorına xas andıy arzan propaganda ğına tuqtata almadı. Mäxkämädä barlığı 60-tan artıq keşeneñ däğwası qarala, alar barısı da Mäskäw xökümätennän, totıq alu waqıtında kürgän zian öçen üzenä berär million dollarğa bäräbär kompensatsiä taläp itä. Uzğan atnada utırış 49 däğwa belän başlanğan ide, soñraq alarğa tağın 12 keşe östälde. Şuşı eşne qarawnıñ qızıq yağı şunda, ul şähär mäxkämäse tarafınnan tikşerelä, ä ul isä şaqtıy däräcädä Mäskäw xökümätenä bäyle, anıñ xäkimnäre şähär xucalarınnan fatirlar, telefon bäyläneşläre, başqa şundıy uñaylıqlar ala. Däğwaçılarğa qarşı da näq menä Mäskäw xökümäte tora. Şulay itep mäxkämä bäysez tügel, xäkimnär üz qararın axırğı çiktä şähär idaräse faydasına çığara ala digän süz. Däğwaçılarnıñ advokatı İgor Trunov şul säbäple älege eşne qarawnı berär federal’ mäxkämägä küçerü taläbe belän çıqsa da, bu şunda uq kire qağıldı. Moñardan tış xäkim, mäxkämä eşenä xäbärçelärne kertü häm utırışnı mäğlümat çaralarında kiñräk yaqtırtu taläben dä qabul itmäde. Andıy röxsät barı tik ike çit il xäbärçesenä genä birelde. Bu inde, xakimiat şuşı eşneñ ilneñ üzendä bik ük yaqtırtıluwın telämi digän xis qaldıra. Däwlätneñ keşe ğömerenä tökerep qarawı kiñ cäyelgän Rusiädä älege mäxkämä ğädättän tış waqiğä bulıp tora, älbättä. Däğwaçılar da xakimiatneñ ğadi keşelär turında bötenläy qayğırtmawına basım yasıy.
Audio
Şuşı süzlärne äytkän Dmitri Milovidovnıñ Dubrovka faciğäsendä 14 yäşlek qızı hälak bulğan ide. Çärşämbedä Mäskäw xökümäteneñ mäxkämädäge wäkile Andrey Rastorguyev xäkimnärne, matdi qaplaw taläp itkän bar däğwalarnı da kire qağarğa caqıırdı. Anıñ süzlärenä qarağanda, şähär xakimiate, kemgä dä bulsa zian kitererlek ğämällär qılmağan häm şuña kürä ul üzennän bar cawaplılıqnı da töşerä. Rastorguyev şulay itep, totıqlarnı azat itüneñ berençe çiratta federal’ xakimiat tarafınnan başqarıluwına işarä itä sıman. Çınnan da bu eşne anda Federal’ iminlek Xezmäte FSB alıp bardı. Läkin Rusiäneñ 1998-nçe yılda qabul itelgän “Terrorğa qarşı köräş turındağı” qanunında iminlek köçlären mäxkämägä tartu tıyıla, terror ğämäläre näticäsendäge zian öçen cawapnı barı tik cirle xakimiat kenä tota ala.
Kärim Kamal, Praga.
Audio
Şuşı süzlärne äytkän Dmitri Milovidovnıñ Dubrovka faciğäsendä 14 yäşlek qızı hälak bulğan ide. Çärşämbedä Mäskäw xökümäteneñ mäxkämädäge wäkile Andrey Rastorguyev xäkimnärne, matdi qaplaw taläp itkän bar däğwalarnı da kire qağarğa caqıırdı. Anıñ süzlärenä qarağanda, şähär xakimiate, kemgä dä bulsa zian kitererlek ğämällär qılmağan häm şuña kürä ul üzennän bar cawaplılıqnı da töşerä. Rastorguyev şulay itep, totıqlarnı azat itüneñ berençe çiratta federal’ xakimiat tarafınnan başqarıluwına işarä itä sıman. Çınnan da bu eşne anda Federal’ iminlek Xezmäte FSB alıp bardı. Läkin Rusiäneñ 1998-nçe yılda qabul itelgän “Terrorğa qarşı köräş turındağı” qanunında iminlek köçlären mäxkämägä tartu tıyıla, terror ğämäläre näticäsendäge zian öçen cawapnı barı tik cirle xakimiat kenä tota ala.
Kärim Kamal, Praga.