Prezident Vladimir Putin 2000-nçe yılda Kremldä xuja bulğannan soñ, Rusiäneñ mäglümät qırında “tärtip urnaştıru” başlandı. İñ köçle televidenie kanalları, ğäzit-jurnallar däwlät qaramağındağı şirkätlär qulına küçerelä. Kreml monı iqtisadi subjektlar arasındağı ğadi bäxäs dip añlata, yänäse monıñ süz ireklege belän ber bäyläneşe dä yuq. Läkin nigäder şuşı iqtisadi “разборкалар” näq menä bäysez fiker äytergä cör’ät itkän mäglümät çaraları tiräsendä bara. Новые Известия gäzite şundıy basmalarnıñ berse ide. Uzğan comğada ul çığudan tuqtadı.
Rusiäneñ Ekstremal Jurnalistika Üzäge süz ireklege sağında torğan oyışmalarnıñ berse. Anıñ citäkçese Oleg Panfilov, Azatlıqqa birgän äñgämäsendä, döresen äytkändä, min Новые Известия’neñ äle dä yabılmawına aptırıy idem, dip äytte:
Audio
Uzğan ayda Новые Известия aksionerlar cämğiäteneñ direktorlar şurası räise Oleg Mitvol, gäzitneñ möxärrire häm berük waqıtta general direktorı bulğan İgor Golembiovskinı, aqça üzläşterüdä ğäyepläp, direktor wazifasınnan çitlätte. Jurnalistlar bu ğäyepläwne “kölkele” dip atadı, ä çın säbäp – gäzitne kontrol astına alu dip belderde. Oleg Panfilov ta, çın säbäpne näq menä säyäsi ölkädä kürä:
Audio
Panfilov süzlärençä, direktor urınbasarı Valery Yakov aña, inde uzğan yılda uq Kremldän gäzitkä yanap şaltıratular bulğanın söylägän. Kreml, ğädättägeçä, bu mäsälädä läm-min.
Новые Известия 1997-dä çığa başladı. Aksiälärneñ 76 protsentı tanılğan eşquar Boris Berezovski qulında ide. Oleg Mitvol ul çaqta anıñ dustı ide. Berezovski üz akisäläre belän idarä itüne Mitvolgä tapşırdı. Aksiälärneñ qalğan 24 protsentı jurnalsitlar qulında. Zamanında Kreml işeklären tibep açqan, Putinnıñ xakimiätkä kilüwenä zur öleş kertkän Berezovski xäzer Londonda sörgendä yäşi. Azatlıqqa birgän äñgämäsendä äytüençä, ul gäzitneñ binası, cihazları öçen tülägän häm 5 yıl buyına, kerem kitermi torğan basmanı yılına 150 meñ dollar belän finanslap torğan. Küzätüçelär fikerençä, ägär bu döres bulsa, Mitvolneñ aqça üzläşterü turında ğäyepläwläre nigezsez. Berezovski süzlärençä, ul Mitvoldän aksiälärne kire qaytarırğa sorağan, läkin tegese baş tartqan. Mitvol gäzitneñ säyäsäte belän elek tä qänäğät tügel ide, läkin moñarçı tawış quptarmadı, di Berezovski. Tawışnıñ näq menä xäzer çığuwın Berezovski bolay añlata:
Audio
Berezovski mäglümät çaralarınnan baş tartırğa mäcbür bulğan berdän-ber mağnat tügel. Media-Most xujası Vladimir Gusinski, şulay uq Rusiädän kitergä mäcbür buldı. Anıñ NTV televideniese Gazprom qaramağına küçte, Сегодня gäzite häm Итоги jurnalı çığudan tuqtadı. Эхо Москвы radiosı şulay uq basım astında. Duma deputatı Юрий Щекочихин süzlärençä, Новые Известия tiräsendäge soñğı xällär xakimiätneñ matbuğatnı kontrol astına alu niäte bulıp tora:
Audio
Äytkändäy, tanılğan jurnalist Юрий Щекочихин berük waqıtta Новая газета digän basmanıñ möxärrir urınbasarı bulıp tora. Xakimiättäge korrupsiä häm bigräk tä Çeçnyadağı xällär turında kisken mäqälälär bastırğan bu gäzit, şulay uq basım astında. Ekstremal Jurnalistika Üzäge citäkçese Oleg Panfilov süzlärençä, Новая газета''ğa Kremlneñ basımı arta baraçaq. Berük waqıtta ul Berezovskinıñ Kommersant häm Независимая газета’larına da basım bulaçağın farazlıy. Añlatması ğadi – Rusiä saylawlarğa äzerlänä.
Ali Gilmi, Praga
Rusiäneñ Ekstremal Jurnalistika Üzäge süz ireklege sağında torğan oyışmalarnıñ berse. Anıñ citäkçese Oleg Panfilov, Azatlıqqa birgän äñgämäsendä, döresen äytkändä, min Новые Известия’neñ äle dä yabılmawına aptırıy idem, dip äytte:
Audio
Uzğan ayda Новые Известия aksionerlar cämğiäteneñ direktorlar şurası räise Oleg Mitvol, gäzitneñ möxärrire häm berük waqıtta general direktorı bulğan İgor Golembiovskinı, aqça üzläşterüdä ğäyepläp, direktor wazifasınnan çitlätte. Jurnalistlar bu ğäyepläwne “kölkele” dip atadı, ä çın säbäp – gäzitne kontrol astına alu dip belderde. Oleg Panfilov ta, çın säbäpne näq menä säyäsi ölkädä kürä:
Audio
Panfilov süzlärençä, direktor urınbasarı Valery Yakov aña, inde uzğan yılda uq Kremldän gäzitkä yanap şaltıratular bulğanın söylägän. Kreml, ğädättägeçä, bu mäsälädä läm-min.
Новые Известия 1997-dä çığa başladı. Aksiälärneñ 76 protsentı tanılğan eşquar Boris Berezovski qulında ide. Oleg Mitvol ul çaqta anıñ dustı ide. Berezovski üz akisäläre belän idarä itüne Mitvolgä tapşırdı. Aksiälärneñ qalğan 24 protsentı jurnalsitlar qulında. Zamanında Kreml işeklären tibep açqan, Putinnıñ xakimiätkä kilüwenä zur öleş kertkän Berezovski xäzer Londonda sörgendä yäşi. Azatlıqqa birgän äñgämäsendä äytüençä, ul gäzitneñ binası, cihazları öçen tülägän häm 5 yıl buyına, kerem kitermi torğan basmanı yılına 150 meñ dollar belän finanslap torğan. Küzätüçelär fikerençä, ägär bu döres bulsa, Mitvolneñ aqça üzläşterü turında ğäyepläwläre nigezsez. Berezovski süzlärençä, ul Mitvoldän aksiälärne kire qaytarırğa sorağan, läkin tegese baş tartqan. Mitvol gäzitneñ säyäsäte belän elek tä qänäğät tügel ide, läkin moñarçı tawış quptarmadı, di Berezovski. Tawışnıñ näq menä xäzer çığuwın Berezovski bolay añlata:
Audio
Berezovski mäglümät çaralarınnan baş tartırğa mäcbür bulğan berdän-ber mağnat tügel. Media-Most xujası Vladimir Gusinski, şulay uq Rusiädän kitergä mäcbür buldı. Anıñ NTV televideniese Gazprom qaramağına küçte, Сегодня gäzite häm Итоги jurnalı çığudan tuqtadı. Эхо Москвы radiosı şulay uq basım astında. Duma deputatı Юрий Щекочихин süzlärençä, Новые Известия tiräsendäge soñğı xällär xakimiätneñ matbuğatnı kontrol astına alu niäte bulıp tora:
Audio
Äytkändäy, tanılğan jurnalist Юрий Щекочихин berük waqıtta Новая газета digän basmanıñ möxärrir urınbasarı bulıp tora. Xakimiättäge korrupsiä häm bigräk tä Çeçnyadağı xällär turında kisken mäqälälär bastırğan bu gäzit, şulay uq basım astında. Ekstremal Jurnalistika Üzäge citäkçese Oleg Panfilov süzlärençä, Новая газета''ğa Kremlneñ basımı arta baraçaq. Berük waqıtta ul Berezovskinıñ Kommersant häm Независимая газета’larına da basım bulaçağın farazlıy. Añlatması ğadi – Rusiä saylawlarğa äzerlänä.
Ali Gilmi, Praga