Accessibility links

Кайнар хәбәр

Russiä prezidentı Vladimir Putinnıñ Britaniä säfäre däwam itä


Säfärneñ ikençe könendä Putin xatını Lyudmila belän Şotlandiägä kilde. Kiçä alar Buckingham Sarayında Patşabikä Elizabeth tarafınnan däwlät däräcäsendäge kiçke aşqa qabul itelde.

Böyekbritaniä Patşabikäse Elizabeth Putinnı patşalarça qabul itte. Russiä citäkçesen şundıy däräcädä qabul itü monnan 130 yıllap elek, 1874-nçı yılda bulğan. Ul çaqta Londonda Russiä Patşası Aleksandr II-ne Patşabikä Viktoria qabul itkän

Ämma däwlät däräcäsendäge bu räsmi säfärneñ iñ möhim öleşe Britaniä premyer-ministrı Tony Blair belän oçraşu bulır dip kötelä. Ul pänçeşämbegä bilgelängän. Putin xakimiätkä kilgännän soñ baştaraq älege ike citäkçeneñ uzara mönäsäbätläre şaqtıy yaxşı bulsa da, Ğiraq suğışına bäyle qarşılıq häm İrannıñ atom programması mäs''äläse alarğa kierenkelek kiterde. Öç yıl elek Putin prezident bulıp saylanğannan soñ Russiägä iñ berençe bulıp kilgän Könbatış citäkçese Blair küptän tügel, aprel ayında Russiädä mısqıllawğa duçar buldı. Putin Ğiraqta Säddam Xösäinneñ yäki küpläp üterü qorallarınıñ tabılmawınnan kölde.

Putin belän Blair arasındağı räsmi oçraşuğa 30 minut qına waqıt bülengän. Ämma anda qaralası mäs''älälär şaqtıy. Russiä prezidentı Lukoil neft'' şirkäte belän Bağdad arasında Ğiraq suğışına qädär imzalanğan kileşülärneñ ğämäldä qaluına ireşergä tırışa. Ul şulay uq Ğiraqnıñ Russiägä 8 milliard dollar çaması burıçın qaytaruınıñ qaytarıluın teli.

İranğa atom elektr stansiäse tözergä yardäm itüçe Russiä prezidetnı şulay uq Mäskäwneñ Tähranğa qurqınıçlı atom texnologiäläre tapşıruı turındağı xäbärlärne kire qağa häm bu mäs''älädä Russiäneñ iqtisadıy mänfäğätlären qatı räweştä yaqlıy. Britaniägä kitär aldınnan BBCğa interview birep Putin bez Tährannıñ potensial'' atom programması mäs''äläsen Russiä şirkätlären İrannan qısrıqlap çığaru öçen qullanuğa qarşı dip belderde.

Blair öçen Putinnı qabul itüneñ başqa uñaysız yaqları bar. Könbatışta ul küpmede däräcädä qatı ämma ğädel reformaçı dip tanılsa da, çınlıqta qayber mäs''älälärdä ul alıp barğan säyäsät başqaçaraq. Bigräk tä matuğat irege häm Çeçnä mäs''äläsendä. Uzğan yäkşämbedä genä Russiä xakimiätläre ilkülämendä tapşırular alıp baruçı soñğı bäysez televideniene yabıp anıñ urınına sport televideniesen quydı. Qayber xoquq yaqlaw oyışmaları isäpläwençä 100 meñläp keşeneñ ğömeren özgän Çeçnä suğışı mäs''äläsendä Blair Putinğa basım yasarğa wäğdä birgän ide. Ämma xäzer ul kübräk Russiäneñ andağı ğämällären terrorğa qaşrı çara bularaq bäyäläwe turında äytä.

Blair belän Putin arasındağı küp kenä şundıy säyäsi qıtırşılıqlarnı yomşartuçı töp säbäplär – uzara iqtisadıy mänfäğätlär bar. 98-nçe yılğı finans krizisınnan soñ Britaniä investorları aqrınlap Russiä bazarına qayta bara. Uzğan yılda Britaniä exportı 10 protsentqa artıp 1 milliard dollarğa citte. Neft'' gigantları British Petrolium häm Shell Russiäneñ energetika tarmağında üz öleşlären arttıri öçen cämğese 12 milliard dollarlıq kileşü tözergä teli. Britaniä Russiäne aldağı un yılda Yewropa öçen töp enegriä çığanağı, berençe çiratta tabiği gaz çığanağı itep kürä. Christian Science Monitor yazuınça Russiäneñ Londondağı ber diplomatı bez bu oçraşuda iqtisad ölkäsendä bik zur kileşenü kötäbez dip äytkän.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG