Ğiraqtan ayırmalı bularaq Äfğanstanda, andağı xakimiat yaña tormış qorunı inde qanuni yulğa küçerü tırışlıqları belän yöri. Kiläse yılnıñ yünenä ildä "Taliban"nı bärep töşergännän soñ berençe märtäbä ğomumi saylawlar ütkärü qaralğan. Ä aña qädär Äfğanstannıñ yaña Konstitutsiäsen qabul itärgä kiräk. Monı isä äfğan cämğiateneñ iñ olı häm wäkalätle mäclese - Loya Cirğa ğına eşli ala. Konstitutsiäne qarawdan tış anıñ yäkşämbedä açılğan utırışında şulay uq, Äfğanstan prezidentınıñ wäkalätläre, Qabuldağı üzäk xökümät häm wilayätlärneñ xakimiate arasındağı balans, xatın-qızlar xäle, ilneñ islam nigezlärenä qorıluwı kebek möhim mäs''älälär qaralaçaq dip kötelä. Yäkşämbedä Loya Cirğa üz eşen alıp baru öçen mäclesneñ räisen sayladı, bu urınğa reformaçıl dip sanalğan Sibğätulla Mocadedi bilgelände. Ul prezident Qarzaigä yaqın keşe sanala. Düşämbedä isä anıñ ike yardämçesen, räis urınbasarların saylaw mäs''äläse qaraldı. Nämzät bulıp barlığı 16 keşe çıqtı, şularnıñ 4-se xatın-qız ide. Bu uñaydan Loya Cirğa wäkile Nadra Ayät Borhani bolay dip belderde.
Audio, Borhani
"Mindä şundıy täqdim bar. Biredä 400 ir wäkilgä barı tik 100 genä xatın-qız bulu säbäple häm ilebezdä xatınnarnıñ nindi ayanıç xäldä buluwın iskä alıp min Loya Cirğa räise urınbasarı wä mäclesneñ särkätibe itep xatın-qıznı saylap quyunı ütener idem" di Loya Cirğa wäkile Nadra Ayät Borhani. Äfğanstannıñ küçeş çorı prezidentı Xämit Qarzai isä üzeneñ yäkşämbe çığışında, şuşı olı mäcles qaramağına çığarılğan Konstitutsiäne xuplarğa çaqırdı. Anda ildä prezident xakimiaten urnaştıru, premyer-ministr urının buldırmıy ğına xökümätne turıdan-turı prezidentqa buysındıru häm ilneñ wilayätläre başlıqların Qabuldan bilgeläw qaralğan. Xämit Qarzai, Äfğanstanğa köçle üzäk xökümät kiräk dip uylıy.
Audio, Qarzai
"Kilep tuğan şartlarda Äfğanstanğa barı tik ber genä xakimiat üzäge kiräk" dip belderä ilneñ xäzerge citäkçese Xämit Qarzai. Anı bu mäs''älädä ilneñ könçığışındağı Paktika wilayätennän saylanğan Nadirşax Katawaazai dä yaqlıy.
Audio, Katawaazai
"Minemçä, bezdä köçle prezident respublikası bulırğa tieş. Parlament qorılışı premyer-ministr bulunı taläp itä. Läkin tormışta härzaman törle kirtälär oçrap tora, häm bu prezident belän premyer arasında bäxäslär tudıra ala. Monıñ axırğı çiktä ilne cimerüwe bar" di Loya Cirğanıñ Paktikadan saylanğan wäkile. Ämma nigezdä taciqlardan torğan Tönyaq Berläşmä wäkilläre, ildäge bar qüwätne prezident qulına ğına tuplawdan şürli häm şuña kürä anıñ xakimiaten beraz kimetü maqsatında premyer-ministr urının buldırunı alğa sörä. Alarnıñ şul teläge artında Äfğanstanda çağıştırmaça küpçelekne täşkil itkän paştunnarnıñ xakimiattä dä östenlek itä başlawınnan qurqu yata. Xäzerge prezident Xämit Qarzai üze paştun. Gärçä taliplärne xakimiattän çitlätügä taciqlarnıñ "Tönyaq Berläşmäse" dä zur öleş kertkän ide.
Kärim Kamal, Praga
Audio, Borhani
"Mindä şundıy täqdim bar. Biredä 400 ir wäkilgä barı tik 100 genä xatın-qız bulu säbäple häm ilebezdä xatınnarnıñ nindi ayanıç xäldä buluwın iskä alıp min Loya Cirğa räise urınbasarı wä mäclesneñ särkätibe itep xatın-qıznı saylap quyunı ütener idem" di Loya Cirğa wäkile Nadra Ayät Borhani. Äfğanstannıñ küçeş çorı prezidentı Xämit Qarzai isä üzeneñ yäkşämbe çığışında, şuşı olı mäcles qaramağına çığarılğan Konstitutsiäne xuplarğa çaqırdı. Anda ildä prezident xakimiaten urnaştıru, premyer-ministr urının buldırmıy ğına xökümätne turıdan-turı prezidentqa buysındıru häm ilneñ wilayätläre başlıqların Qabuldan bilgeläw qaralğan. Xämit Qarzai, Äfğanstanğa köçle üzäk xökümät kiräk dip uylıy.
Audio, Qarzai
"Kilep tuğan şartlarda Äfğanstanğa barı tik ber genä xakimiat üzäge kiräk" dip belderä ilneñ xäzerge citäkçese Xämit Qarzai. Anı bu mäs''älädä ilneñ könçığışındağı Paktika wilayätennän saylanğan Nadirşax Katawaazai dä yaqlıy.
Audio, Katawaazai
"Minemçä, bezdä köçle prezident respublikası bulırğa tieş. Parlament qorılışı premyer-ministr bulunı taläp itä. Läkin tormışta härzaman törle kirtälär oçrap tora, häm bu prezident belän premyer arasında bäxäslär tudıra ala. Monıñ axırğı çiktä ilne cimerüwe bar" di Loya Cirğanıñ Paktikadan saylanğan wäkile. Ämma nigezdä taciqlardan torğan Tönyaq Berläşmä wäkilläre, ildäge bar qüwätne prezident qulına ğına tuplawdan şürli häm şuña kürä anıñ xakimiaten beraz kimetü maqsatında premyer-ministr urının buldırunı alğa sörä. Alarnıñ şul teläge artında Äfğanstanda çağıştırmaça küpçelekne täşkil itkän paştunnarnıñ xakimiattä dä östenlek itä başlawınnan qurqu yata. Xäzerge prezident Xämit Qarzai üze paştun. Gärçä taliplärne xakimiattän çitlätügä taciqlarnıñ "Tönyaq Berläşmäse" dä zur öleş kertkän ide.
Kärim Kamal, Praga