Accessibility links

Кайнар хәбәр

Guantanamodağı Britan totqınnarı öylärenä qaytarıla, Rusiälelär – qaytırğa telämi


Bilgele bulğança, Guantanamoda totılğan 600dän artıq keşe arasında Rusiä watandaşları, şul isäptän, çığışı belän Tatarstan, Başqortostannan bulğan yegetlär bar. Rusiä räsmiläre alarnı xökem itü öçen Rusiägä tapşırırğa sorıy. Totqınnarnıñ berse, Ayrat Vaxitov, änisenä yazğan xatlarında qaytırğa telämäwen, andağı şartlar Rusiä törmäsennän yaxşıraq, dip yazğan. Bu turıda Äminä xanım Azatlıqqa söylägän ide. Ul arada Guantanamo totqınnarı aqrınlap üz illärenä tapşırıla. Atnakiç könne Amerikan räsmiläre 5 Britanlı häm ber Daniä watandaşın illärenä qaytarırğa qarar itte.

Bu qarar turında atnakiç könne Britaniä Tışqı eşlär ministrı Jack Straw xäbär itte. Washington belän ireşelgän kileşü nigezendä yaqın arada 5 Britan watandaşı Britaniägä qaytarılaçaq, dide ul:

Audio (Jack Straw)

"Bez amerikan räsmiläre belän şuña kileştek: 5 Britan totqını öylärenä qaytarılaçaq. Menä alar: Rüäl Äxmät, Tariq Dergul, Camal Äl-harit, Asif İqbal häm Şäfiq Räsül. Berniçä atna eçendä alar Britaniägä qaytaçaq."

Şuşı 5 Britanlıdan tış tağın ber Daniä watandaşı çığarıla. Terror ğämälläre qıluda şiklänelgän 600dän artıq keşe arasında alar Guantanamo nığıtmasında 2 yıl buyına bernindi xökemsez totıldı. Ni öçen digändä, Amerikan räsmiläre alarnı suğış totqınnarı tügel, ä doşman suığşçıları dip sanıy. Keşe xoquqların yaqlaw oyışmaları, totqınnarnıñ tuğannarı berniçä ay buyına alarnı azat itü kompaniäsen alıp bardı. Britan matbuğatında bu keşelär qaytqaç azat iteläçäk digän farazlar äytelä. Ämmä London politsiäse belderüençä, başta bu keşelär Britaniäneñ terrorğa qarşı qanunnarın bozmağanmı digän mäsälädä tikşerü ütkärelçäk. Quşma Ştatlarnıñ däwlät departamentı wäkile Richard Boucher da, alarnıñ üz illärendä xökem itelü ixtimalın äytte:

Audio (Richard Boucher)

"Britaniä belän Daniä terrorğa qarşı köräştä bezneñ iñ yaqın tarafdarıbız bulıp tora. Azat itelgän keşelärneñ Quşma Ştatlarğa häm üz illärenä qurqınıç tudırmawı öçen alar cawap biräçäk. Bez alarğa tulısı belän ışanabız."

Jack Straw süzlärençä, Guantanamoda äle tağın 4 Britan watandaşı qala, alar mäsäläsendä dä säyläşülär bara. Şularnıñ berse Möäzzäm Bäk. Anıñ ätise Azmat äfände Azatlıqqa bolarnı söyläde:

Audio (Azmat Bäk)

"Min ulımnı qaytaru öçen köräşäm. Qaytqaç utırtalarmı-yuqmı, mine ul borçımıy. Ul qaytıp xatının, balaların kürergä, advokat alırğa, meditsina tikşerüwe ütergä tieş. Şunnan soñ, ägär ğäyeple ikän – xökem iteler. Ägär inde ber naçarlıq ta eşlämägän ikän, ni öçen ul 2 yıl buyına Guantanamoda utırırğa tieş. Andağı 2 yıl normal törmädä 20 yılğa tiñ."

Şulay itep, Azmat äfände süzlärençä, Britan törmäsendäge şartlar Guantanamodan 10 tapqır yaxşıraq bulıp çığa. Häm ul üz ulınıñ Guantanamodan qaytıp Britan törmäsenä utıruınnan hiçkenä dä qurıqmıy. Ayrat Vaxitovqa kilgändä, wazğiät kiresençä, änise Äminä xanım äytüençä, Ayrat Rusiä törmälärendä utırğan keşe bularaq, andağı şartlarnı, qıynaw-cäberläwlärne yaxşı belä, şuña kürä qaytırğa telämi. Üzeneñ xatında ul Guantanamodağı şartlar Rusiä törmäse belän çağıştırğanda sanatori dip yazğan. Aşaw yaxşı, Uraza bäyrämenä bal, xörmä birdelär, Qörän kitabın öläştelär, Qızıl Xac oyışması törle teldä 4 meñ kitap kiterde, ingliz telen öyränäm, digän.

Xalıqara xoquq yaqlawçı Amnesty İnternational oyışması wäkile Teresa Richardson, Guantanamo totqınnarın qaytaru qararına xuplaw belderde:

Audio (Teresa Richardson)

"5 Britan häm ber Daniä watandaşın üz illärenä qaytaru qararına bez bik şat. Läkin Guantanamoda tağın yözlägän keşeneñ xökem kötep utıruwı bezne borçıy."

Teresa Richardson xökümätlärne bar totqınnarnı qaytaru öçen köräşergä çaqırdı. İnde äytelgänçä, Rusiä räsmiläre bu yünäleştä tırışlıqlar kürä.

Ali Gilmi, Praga
XS
SM
MD
LG