Accessibility links

Кайнар хәбәр

BMO qararın äzerläw: amerikannar häm britannar Ğiraqtan irtäräk tä kitä ala


Ğiraqta yaña xakimiat - ilneñ waqıtlı prezidentın häm yaña xökümäten bilgeläw Berläşkän Millätlärneñ İminlek Şurasında Ğiraq turında yaña qarar äzerläw eşlärenä dä etärgeç birde. Quşma Ştatlar häm Britaniä üzläre, Ğiraqtağı xakimiatne tulısınça cirle idarägä qaytarunı küz aldında totqan qarar ölgesen äzerläde, ämma Şurada, bu ölkädäge bar mömkin qarşılıqlarnı da xäl itü öçen Ğiraqnıñ yaña xakimiate belän dä kiñäşläşülär ütkärergä kiräk bulaçaq digän fiker bar.

Şulay itep, İminlek Şurasınıñ Ğiraq kiläçäge turındağı yaña qararın äzerläw eşendä Bagdadtağı yaña xakimiat wäkilläre dä äwzem qatnaşırğa cıyına. Älegä qädär bu mäs''älä Şuranıñ üz äğzaları tarafınnan ğına qaralıp kilä ide. Çärşämbedä New Yorkka Ğiraq tışqı eşlär ministrı Xoşyar Zöbari citäkçelegendä maxsus wäkillek kiläçäk. Anıñ İminlek Şurası utırışında qatnaşuı yaña xökümätne xalıqara däräcädä tanunıñ berençe bilgese bulıp tora. Sişämbedä Quşma Ştatlar häm Britaniä Şurada üzläre äzerlägän yaña qararnıñ ölgesen tarattı, anda Ğiraqtağı xakimiatne, aldan qaralğança, 30-nçı yündä tapşıru uñayınnan bulğan borçularnı beterü tırışlığı yasala, ildä ğäskär totqan şuşı ike ilneñ dä citäkçelege Ğiraqta wäzğiat totrıqlanu belän annan çınnan da kitärgä cıyına digän fiker belderelä. Şul uq sişämbedä çığış yasağan prezident Bush, Şuradağı kiñäşläşülärneñ mömkin qädär tizräk başlanuına ömetlänüen äytte.

Audio, George Bush

"Bez bar taraflar belän dä bergä eş alıp barabız, ämma Berläşkän Millätlärne sez üzegez beläsez: qaywaqıt eşlär anda bik aqrın bara, qaywaqıt citez genä uza. Minemçä, tizräk bulsa xäyerleräk, çönki bu Ğiraqnıñ yaña xakimiatenä, dönya sezneñ belän bergä digän işarä cibärä" di Quşma Ştatlar prezidentı İminlek Şurasında Ğiraq turında yaña qarar äzerläw häm qabul itü ixtimalı uñayınnan. Washington häm London äzerlägän qarar ölgesendä, berençe çiratta Qıtay, Fransiä häm Rusiä kebek daimi äğzalarnıñ qayber borçuların beterü omtılışı bar. Alar misal öçen, Ğiraqta oyışaçaq politsiä häm çik saqlaw köçläreneñ kemgä buysınuı mäs''äläsen kütärep çıqqan ide. Amerikannar başta alarnı üz xärbiläre qaramağında qaldırunı teläsä, xäzer inde İminlek Şurası qararına, Ğiraqnıñ şuşı köçläre ilneñ eçke eşlär ministrlığına buysınaçaq digän süzlär kertä. Anda şulay uq, Quşma Ştatlar citäkçelegendäge xalıqara köçlär Ğiraqtağı eşen, ildä demokratik saylawlar ütkärügä kiteräçäk säyäsi protsess tögällängännän soñ tämamlayaçaq dielä. Bu isä 2005-nçe yılnıñ dikäbrendä bulır dip kötelä. Alay ğına da tügel, ägär dä kiläse yılnıñ ğinware azağına qädär tözeläçäk küçeş çorı xökümäte ildän çit il ğäskärlären çığaru taläbe belän çığa ikän, xalıqara köçlär anı ütärgä tieş bulaçaq häm Ğiraqnı taşlap kitäçäk. Berük waqıtta İminlek Şurasına täqdim itelgän qararda, Ğiraqta iminlek wä totrıqlılıq urnaştıru maqsatında xalıqara köçlär bar tieşle çaralarnı da kürü xoquqın üzendä qaldıra dielä. Berläşkän Millätlärdäge ber amerikan diplomatı, monı iskärtep kitü şunıñ öçen kiräk - xalıqara köçlär üz-üzlären saqlaw çaraların kürä alırğa tieş dip belderde. Qarar ölgesen üzgärtüne Şuradağı berdänber ğäräp wäkile, Aljir ilçese Ğabdulla Baali dä yaqlap çıqtı, ämma ul şunda uq, İminlek Şurası qararında xalıqara köçlärneñ Ğiraq xakimiate belän niçek eş itüen täfsilräk bilgelärgä kiräk dip belderde.

Audio, Ğabdulla Baali

Aljir wäkile, monı älbättä, ayırım ber xatta da açıqlap bulır ide, läkin Şura qararında da bu xaqta kiñräk äytep kitü urınlı dip isäpli.

Kärim Kamal
XS
SM
MD
LG