Aslan Äyübev mediada İnguşetiägä höcümne qorallı çeçen törkemnäre oyıştırdı dielä. Sezneñ bu xaqta nindi mäğlümätläregez bar.
Audio
"Bezdäge mäğlümätlärgä kürä, alar arasında inguşlar da şaqtıy bulğan. Alar cirle xalıq belän inguşça söyläşkännär, keşelär alarnı kürgän. Şul säbäple bez köräşçelär tik çeçennär ide dip äytä almybız. Bu nigezdä çirle xalıq yardämenä tayanğan törkem ide."
Höcümneñ maqsäte turında närsä äytä alasız?
Audio
"Bu xaqta qätği närsä äytep bulmıy. Tik farazlarğa ğına mömkin. Moña İnguşetiä respublikasındağı üzgäreşlärgä reaksiä dip qararğa bula. Soñğı vaqıtlarda anda tınıç xalıqqa höcümnär bulğaladı. Keşelär urlandı. Xätta cirle prokuratura xezmätkäre dä urlandı häm anıñ yazmışı älegäçä bilgesez. Protest aksiäläre buldı häm bu bälkim moña reaksiäder. Yäş Inguşlar Çeçnägä qaçıp anda köräşçelär safına quşıldılar."
Kreml Tönyaq Kafkaz respublikalarda nilär bulıp yatqanın beläme?
Audio
"Minem fikeremçä, Kreml Tönyaq kafkazdağı çın xälne belmi. Kremeldägelärgä yalğış mäğlmät birelä kebek. Tönbyaq Kafkazda cirle xalıqnıñ acuına tieşle iğtibar birelmi kebek."
Putinneñ Çeçenädä suğış bette digän belderülärenä niçek qarıysız?
Audi
"Andıy belderülär Kremeldä bu xaqtağı analizlarnıñ tirän bulmauın kürsätä. Bez konfliktınñ Çeçenädä genä barmauın, İnguşetiä häm nindider ber däräcädä Dağıstanğa da cäyelüenä tanıqbız. Suğış tuqtalmadı häm Kreml anı tuqtatu öçen citdi uylansa , döres xäräkät itkän bulır ide."
Yaqın kiläçäktä politik xäl çarası tabılır dip uylıysızmı?
Audio
"Qızğanış ki, işarälär butalşıq häm problemağa tınıç yullar belän xäl çarası tabu öçen şartlar ber dä uñay tügel. Mäskävdäge qatı qul taraftarları bu suğıştan här törle bäyägä ciñep çığu mäsäläsendä qararlılar. Mäskäv öçen dä Tönyaq Kafkaz öçen dä iñ yaxşı senario, ruslarğa qarşı köräşüçe köçlär belän barlıq yaqlarnı qänäğätländergän xäl çarası tabu öçen söyläşülär başlau bulır ide."
Çeçnädä prezident saylaulareı problemmanı xäl qıluğa yardäm itäçäkme?
Audio
"Ütkändäge saylaulardan da kürenğänçä, saylaular ber nindi dä problemmanı xäl qıluğa kitermäde. Saylaular tieşençä ütkärlemägännektän, ul xalıqnıñ açuın ğına qabarttı. Annan başqa xalıqnıñ qayber qatlamı saylaularda qatnaşmadı, qatnaşırğa telämde, yäisä qatnaşırğa röxsät itelmäde. Şul säbäple saylaular xalıq telägen çağıldırmadı."
Färit İdelle, Praga.
Audio
"Bezdäge mäğlümätlärgä kürä, alar arasında inguşlar da şaqtıy bulğan. Alar cirle xalıq belän inguşça söyläşkännär, keşelär alarnı kürgän. Şul säbäple bez köräşçelär tik çeçennär ide dip äytä almybız. Bu nigezdä çirle xalıq yardämenä tayanğan törkem ide."
Höcümneñ maqsäte turında närsä äytä alasız?
Audio
"Bu xaqta qätği närsä äytep bulmıy. Tik farazlarğa ğına mömkin. Moña İnguşetiä respublikasındağı üzgäreşlärgä reaksiä dip qararğa bula. Soñğı vaqıtlarda anda tınıç xalıqqa höcümnär bulğaladı. Keşelär urlandı. Xätta cirle prokuratura xezmätkäre dä urlandı häm anıñ yazmışı älegäçä bilgesez. Protest aksiäläre buldı häm bu bälkim moña reaksiäder. Yäş Inguşlar Çeçnägä qaçıp anda köräşçelär safına quşıldılar."
Kreml Tönyaq Kafkaz respublikalarda nilär bulıp yatqanın beläme?
Audio
"Minem fikeremçä, Kreml Tönyaq kafkazdağı çın xälne belmi. Kremeldägelärgä yalğış mäğlmät birelä kebek. Tönbyaq Kafkazda cirle xalıqnıñ acuına tieşle iğtibar birelmi kebek."
Putinneñ Çeçenädä suğış bette digän belderülärenä niçek qarıysız?
Audi
"Andıy belderülär Kremeldä bu xaqtağı analizlarnıñ tirän bulmauın kürsätä. Bez konfliktınñ Çeçenädä genä barmauın, İnguşetiä häm nindider ber däräcädä Dağıstanğa da cäyelüenä tanıqbız. Suğış tuqtalmadı häm Kreml anı tuqtatu öçen citdi uylansa , döres xäräkät itkän bulır ide."
Yaqın kiläçäktä politik xäl çarası tabılır dip uylıysızmı?
Audio
"Qızğanış ki, işarälär butalşıq häm problemağa tınıç yullar belän xäl çarası tabu öçen şartlar ber dä uñay tügel. Mäskävdäge qatı qul taraftarları bu suğıştan här törle bäyägä ciñep çığu mäsäläsendä qararlılar. Mäskäv öçen dä Tönyaq Kafkaz öçen dä iñ yaxşı senario, ruslarğa qarşı köräşüçe köçlär belän barlıq yaqlarnı qänäğätländergän xäl çarası tabu öçen söyläşülär başlau bulır ide."
Çeçnädä prezident saylaulareı problemmanı xäl qıluğa yardäm itäçäkme?
Audio
"Ütkändäge saylaulardan da kürenğänçä, saylaular ber nindi dä problemmanı xäl qıluğa kitermäde. Saylaular tieşençä ütkärlemägännektän, ul xalıqnıñ açuın ğına qabarttı. Annan başqa xalıqnıñ qayber qatlamı saylaularda qatnaşmadı, qatnaşırğa telämde, yäisä qatnaşırğa röxsät itelmäde. Şul säbäple saylaular xalıq telägen çağıldırmadı."
Färit İdelle, Praga.