Accessibility links

Кайнар хәбәр

Qorban bäyräme aldınnan Äfğanstanda amerikannar 80läp talipnı irekkä çığardı – Taliban belän söyläşü başlaw bilgeseme?


Yaqınlaşıp kilgän Qorban bäyräme aldınnan, yäkşämbedä, Quşma Ştatlarnıñ Äfğanstandağı totqarlaw üzäklärennän 80läp Taliban tarafdarı irekkä çığarıldı. Amerikan räsmiläre äytüençä, bu totqınnarnıñ berse dä iminlekkä qurqınıç tudıra torğan tügel. Ğäyepläre isbatlanmağan totqınnarnı irekkän çığaru üteneçe belän Äfğanstan xökümäte möräcäğät itkän digän xäbärlär bar. Qayber küzätüçelär fikerençä, şuşı ğämäl salmaq qaraşta torğan taliplarnı xökümätneñ yarlıqaw täqdimen qabul itergä etärä ala.

Küptän tügel genä Äfğanstan prezidentı Xämit Qarzai da Quşma Ştatlarnıñ Kabuldağı ilçese Zalmay Xälilzad ta, Talibannıñ, Äl-Qaidä belän bäyle bulmağan, keşeçelekkä qarşı cinayätlär qılmağan ğadi äğzaları öylärenä qaytıp, cämğiätkä quşılsın digän täqdimnär yasağan ide. Ämmä, Qarzainıñ süzçese Xämit Elmi, Azatlıqqa äytüençä, yäkşämbedä 80läp keşeneñ irekkä çığarıluı belän bu yarlıqaw täqdime arasında ber bäyläneş tä yuq:

Audio (Xämit Elmi)

"Yuq, andıy bäyläneş yuq. Bu totqınnar Qorban bäyräme uñayınnan çığarıldı. Bäyräm uñayınnan totqınnarnı irekkä çığaru ğädäte elek tä bulğan. Koalitsiä köçläre şunı iskä alıp 81 totqınnı çığarğan."

Human Rights Watch oyışmasınıñ Aziä bülege citäkçese Brad Adams bu wazğiätkä başqaça qarıy. Anıñ fikerençä, totqınnarnı irekkä çığaru belän salmaq qaraştağı taliplar belän säyläşülär başlaw tırışlığı arasında bäyläneş bar. Amerikan häm Äfğanstan xökümätläre Taliban belän bäreleşlärne tuqtatu xaqında küp söyläşülär alıp bardı. Adams fikerençä, Qarzai xökümäte, ildä solıx buldıru niäte belän, amerikannardan qayber totqınnarnı çığarırğa sorağan:

Audio (Brad Adams)

"Äfğanstan xökümäte amerikan xärbiläreneñ qılanışı belän qänäğät tügel. Qatı qul säyäsäte näticä birmi, teläse kemne qulğa alğan amerikan xärbilären aqlawı qıyın, dip alar daimi äytep kilde, ğäyepläre raslanmağan keşelärne irekkä çığarırğa çaqırdı. Berük waqıtta amerikannar da, Äfğanstannıñ, teläsä kemne telsäsä qaysı waqıtta qulğa ala torğan urın bulmağanın, soñ bulsa da, añladı bulsa kiräk."

Kabulnıñ salmaq qaraştağı taliplar belän säyläşülär alıp baruın Äfğanstannıñ Yuğarı mäxkämä räise Fazıl Hadi Şinwari rasladı. Yäkşämbedä irekkä çığası totqınnar belän oçraşıp ul alarnıñ irekkä çığarıluın yaxşı niät dip qabul itergä çaqırdı:

Audio (Fazıl Hadi Şinwari)

"Barığıznı da isän-imin irekkä çığuığız belän. Ğailäläregez belän quşılıp bäxetle bulığız. Törmädä bulğannarnı onıtırğa tırışığız."

Ämmä Bağram hawa alanında totılğan Äbdel Manan süzlärençä, törmädä kürgännärne onıtu qıyın bulaçaq:

Audio (Äbdel Manan)

"Amerikannarnıñ soraw aluları, kimsetülär yaman ide. Bu tormışımda iñ naçar könnär buldı."

Paktia vilayäte başlığı Äsadulla Wafa da üz töbägendä törle dini häm qabilä citäkeçeläre belän yarlıqaw turında söyläşülär başlanuın xäbär itte. Yuğarı mäxkämä räise Fazıl Hadi Şinwari fikerençä, totqınnarnıñ irekkä çığarıluı bu söyläşülärgä yärdäm itä ala. Anıñ süzlärençä, küptän tügel irekkä çığarılğan şundıy totqınnıñ berse Taliban belän xökümät arasındağı söyläşülärdä aradaşçı itep bilgelängän. Ämmä Talibannıñ süzçese Latıyf Xakimi bu xäbärne kire qaqtı. Düşämbedä Frans Press agentlığına birgän äñgämäsendä ul Taliban belän Qarzai xäkümäte arasında söyläşülär baruın ire qaqtı.

-Ali Gilmi
XS
SM
MD
LG