Accessibility links

Кайнар хәбәр

George Bush tantanalı räweştä prezident antı birde


Bush AQŞ Yuğarı Mäxkamäsenıñ baş xäkime William Rehnquist citäkçelegenedä barğan prezident antı yolasındağı çığınnan soñ Amerikanıñ 43-nçe prezidentı buldı.

AUDİO: Min George Walker Bush Quşma Ştatlar prezidentı wazıyfasın namuslı räweştä başqarırğa, Quşma Ştatlar Konstitutsiäsen saqlaw häm yaqlaw öçen bar köçemne quyarğa tantanalı räweştä ant itäm.

Ant itüdän soñ yasağan çığışın Bush tulısınça diärlek tışqı säyäsätkä bağışladı. Prezident Amerikanıñ totrıqlılığı häm çäçäk atuı dönyada demokratiäneñ ciñüennä tora dide.

AUDİO: Bezneñ cirdä ireklekneñ isän qaluı başqa cirlärdä ireklekneñ uñışqa ireşüennän bik nıq bäyle. Bezneñ dönyada tınıçlıq bulsın öçen iñ yaxşısı ireklekneñ bar dönyağa taraluı.

Bush Amerika demokratiäne cittä taraluda aktiv rol'' alaçaq dide. Şul uq waqıtta ul moña ireşü bar xärbi köç belän alıp barılmayaçaq dide.

AUDİO: Quşma Ştarlarnıñ säyäsäte härber ildä häm mädäniättä demokratik xäräkätlärneñ häm institutlarnıñ köçäyüe öçen tırışu häm anı yaqlaw. İñ zur maqsat dönyabızda zalimlekne beterü. Bu berençe çiratta qoral eşe tügel, şulay da zarur bulğanda bez üzebezne häm duslarıbıznı qoral belän saqlıyaçaqbız.

Bush çığışın tulısınça diärlek tışqı säyäsätkä bağışlap traditsiädän çitläşte. Elekke prezident Ronald Reagannıñ häm salqın suğış çorında aña qädär bulğan prezidentlarnıñ çığışların iskä töşerep Bush Amerika dönyadağı cäberlängän cämğiätlärdä ezärleklängän dissidentlar häm demokratiäne yaqlawçılar belän iñgä iñ basa dide.

AUDIO: Ezärleklänü, törmä yäki sörgeng'' duçar buluçı Demokratik reformaçılar belsen. Amerika sezne uzegezneñ irekle illäreneñ kiläçäk citäkçeläre itep kürä.

Bush barlıq illärdäge böten xalıq tabiği räweştä ireklekkä omtıla dide. Şul uq waqıtta cit illärne Amerika başqa traditsiädägelärgä üz sistemasın taqmıyaçaq dip ışandırdı.

AUDİO: Xalıq axır çiktä üz süzen äytkännän soñ barlıqqa kilüçe idarä sistemasında beznekennän bik nıq ayırıluçı ğädätlär häm traditsiälär çağılırğa mömkin. Amerika telämäwçelärgä bezneñ idarä sistemasın tamıyaçaq. Bezneñ maqsat başqalarğa üz yözen tabarğa, üz irekleklärenä ireşergä, üz yulları belän barırğa yardäm itü.

Bush 2001-neñ 11-nçe sintäberendäge höcümnärdän soñ häm Äfğänstan belän Ğiraqtağı xärbi operatsiälär belän bäyle, üzeneñ berençe prezidentlıq möddätendä amerikalılarnıñ qıyınlıqlarğa duçar buluın tanıdı. Ämma ul, amerikannarnı kiläçäktä dä dönyanı yaxşırtu öçen üzlärennän zur öleş kertüne häm eşläwne däwam itärgä çaqırdı.

İkençe möddätkä Bushnıñ tışqı säyäsätendä töp yünäleşlär Ğiraq, İran häm dönyada demokratiäne köçäytü dielä. Uzğan sişämbedä Senatta çığış yasap, däwlät sekretare wazıyfasına täqdim itelgän prezidentnıñ däwlät iminlege kiñäşçese Condoleezza Rice bolay dide.

AUDİO: Amerika häm irekle dönya tağın ber märtäbä näfrät häm zolım häm terror häm ömetsezlek ideologiäsenä qarşı ozın möddätle köräş başladı. Häm bez bu qurqınıçlarğa qarşı ikençe bötendönya suğışınnan soñ bulğan kebek ük qaraşlar, şundıy uq qıyulıq häm batırlıq belän qarşı torırğa tieş.

Reuel Gerecht elek AQŞ Üzäk Küzläw İdaräsendä Yaqın Könçığış belgeçe bulıp eşlägän. Waşingtondağı Yaña Amerika Ğasırı Proyektı dip atalğan analitik üzäk citäkçese bularaq ul Ğiraq suğışın başlawnı yaqlarğa yardäm itte. Xäzer American Enterprise İnstitutında eşläwçe Gerecht Ricenıñ süzläre Amerika tışqı säyäsätendä Bush administratsiäse başlağan üzgäreşlärneñ ikençe alğa taba tağın da tizläteläçägen añlata di. Anıñ äytüençä dönyada, bigräk tä yaqın könçığışta demokratiä urnaştıruğa yaña köç bireläçäk. Moñarçı Amerikanıñ bu töbäktäge diktatorlarnı yaqlawı, anda rizasızlıqnı, suğışçan islamnı köçäytügä yardäm itte häm şunıñ belän 2001-neñ 11-nçe sintäberendäge terror höcümnärenä öleş kertte dip sanala.

AUDIO: Elekke Amerikan administratsiäläre diktatura, avtokratiä häm islamçı ektremistlar belän mönäsäbärlärgä alar ällä ni borçılmadı. Minemçe xäzer Amerikanıñ tışqı säyäsäte nigezdän üzgärde häm Bush administratsiäse alğa taba da şul yuldan baraçaq.

Gerecht fikerençä, Bush administratsiäse älegä İranğa qarata nindi ısullar qullanu turında qarar qabul itmägän. Administratsiä anda demokratik üzgäreşlär kürergä teli. Ämma xäzerge çorda Tährannıñ atom qoralına iä buluına yul quymawnı iñ möhim eş itep kürä. İrannı atom programmasınnan baş tartuına ügetläw öçen säwdä täqdimnäre belän çığuçı Yewropa Berlegennän ayırma bularaq Waşinton köç qullanunı östenäk kürer kebek di Gerecht.

AUDİO: Administratsiädä küplärneñ İranğa qarşı preventiv höcümnär turında uylıy başlawın küräçäkbez. Çönki diplomatik çaralar, bigräk tä Yewropanıñ tırışlıqları älegä bik az ğına ömet birde.

Şul uq waqıtta başqaça uylawçı konservativlar da bar. Şularnıñ berse, elekke prezident Ronald Reagannıñ Däwlät İminlege kiñäşçese bulğan Raymond Tanter. Anıñ äytüençä, AQŞ administratsiäsendä qayberäwlär xärbi çaralarğa qarşı çığıp İranda xakimiätne säyäsi çaralar belän ozağraq waqıt eçendä üzgärtüne yaqlıy.

Waşington İranğa qarata çaralar turında nindi genä qarar qabul itmäsen, Yewropa Berlege belän mönäsäbätlärne yaxşırtuğa qomaçawlıy alırlıq başqa mäs''älälär qala. Mäs''älän İzrail''-Fälestin nizağı. Kiläse ayda Bush ikençe prezidentlıq möddätendä berençe märtäbä Yewropağa kilegä cıyına. Bush üze dä, administratsiädäge başqalar da Yewropa Berlege belän fiker ayırmalıqların kimetü öçen çaralar kürergä äzer buluların sizdergän ide. Ämma monıñ öçen Yewropa Busnıñ İzrail''-Fälestin nizağın çişüne töp maqsat itep quyuın teli. Gerecht fikerençä, Bush barı tik yaña Fälestin xakimiäte İzrail''gä qarşı höcümnärne tuqtata alğan oçraqta ğına moña äzer bula ala. Tanter du Gerechtnıñ fikeren xuplıy.

AUDİO: AQŞ Prezidentı belän Fransiä prezidentınıñ oçraşıp bar närsäne dä yaxşı dip kürsätüe möhim. Ämma Şekspir äytmeşli yaxşı tämamlanğan bar närsä dä yaxşı. Min yuğarı däräcä oçraşular näticäsendä ayırmalıqlarnıñ asılı üzgärer dip uylamıym. Oçraşular xalıqqa berektäşlekneñ mäs''älälärne bergäläp çişärgä tırışuın kürsätü öçen zarur.

Aldağı yıllarda Ğiraq Waşintonnıñ iğtibar üzägendäge töp mäs''älä bulıp qalaçaq. Gerecht fikerençä bu ayda Ğiraqta ütäçäk saylawlar andağı xällärneñ yaxşıra başlawına kiterä ala. Şul uq waqıtta Gerecht Amerikanıñ Ğiraqnı yuğaltu mömkinlegen dä tanıy. Bu isä Waşintonnıñ tışqı säyäsätendäge barlıq maqsatlarına zıyan kiteräçäk di ul.

Naif Aqmal, Praga.
XS
SM
MD
LG