Cıyılğan xalıq 1945nçe yılda Auschwitz qapqasın açqan Sovet ğaskärläre komandirı Anatoly Şapiro''nıñ video tasmağa yazılğan möräcäğäten işette. "Mondıy waxşilekneñ qayçan da bulsa qabatlanuına kitermägez," dip belderde Şapiro. Biredä şulay uq Nazi konslagerlarınıñ azat itelüen sürätlägän dokumental tasmalar kürsätelde, isän qalğannarnıñ istälekläre yañğradı. Mätäm çarası başında çığış yasağan dönya citäkçeläre arasında İzrael prezidentı Moşe Katsav, Polşa ilbaşı Aleksandr Kwasniewski, Ukrainanıñ yaña saylanğan prezidentı Viktor Yuçenko bar ide. Ätise totqında bulıp isän qalğan Auschqitz''nı Yuçenko "üze häm ğailäse öçen izge urın" dip atadı.
AQŞnı cıyında vise-prezident Dick Cheney wäkillek itte: "Yevropanıñ ülem lagerlarında keşelär aqılğa sıymaslıq waxşileklär qıldı. Bügen bu urınnar – izge. İsän qalğan beräwneñ süzlärençä, Auschwitz – dönyanıñ iñ zur ziratı. Qaberleklär genä yuq. Monda böten cirdä keşe cannarınıñ köle sibelgän." Töştän soñ uzğan çaralarda Auschwitz konslagerennän isän çıqqan meñgä yaqın veteran, Germaniä, Rusiä häm Fransiä prezidentları, küp sanlı qunaqlar qatnaştı. Mätäm cıyını timer yulı, poez tawışları belän başlandı. 60 yıl elek bu yul totqınnarnı ülemgä alıp barğan.
Berençe bulıp Polşa mädäniät ministrı Waldemar Dabrowski çığış yasadı: "Bez dönyanıñ iñ zur qaberlegendä. Qaberleklär yuq, qaber taşları yuq, million yarım cannıñ köle genä bar" Mätäm çarası – Auschwitz''ta totqınnarnı "saylap alu" urınında oyıştırıldı. Yaña kilüçelärneñ ber öleşen eşkä, ikençe öleşen şunda uq gaz kameralarına cibärälär ide.
Çığış yasawçılarnıñ barısı da Holocausttan sabaq alırğa çaqırdı. Rusiä prezidentı Vladimir Putin üsä barğan anti-simitizmğa qarşı torırğa kiräk, dip belderde: "Qızğanıçqa qarşı bu çirneñ küzänäkläre yuq itelmäde. Eşebez kiräk qadär näticäle tügel. Xattä bezneñ ildä dä, faşismnı ciñügä häm yähüd xalqın saqlawğa iñ zur öleş kertkän Rusiädä dä, bu çirneñ çağılışları bar. Miña oyat.... "
Polşanıñ Auschwitz konslagerendä million yarım keşe hälak buldı. Alarnıñ kübese yähüdlär, ämma aralarında polyaklar, çegännär, homoseksuallar, säyäsi totqınnar da bulğan. Bügenge çaralar – Holocaust kebek faciğalärne başqa ber qayçan buldırmawğa çaqıru kebek yañğradı.
Alsu Qormaş
AQŞnı cıyında vise-prezident Dick Cheney wäkillek itte: "Yevropanıñ ülem lagerlarında keşelär aqılğa sıymaslıq waxşileklär qıldı. Bügen bu urınnar – izge. İsän qalğan beräwneñ süzlärençä, Auschwitz – dönyanıñ iñ zur ziratı. Qaberleklär genä yuq. Monda böten cirdä keşe cannarınıñ köle sibelgän." Töştän soñ uzğan çaralarda Auschwitz konslagerennän isän çıqqan meñgä yaqın veteran, Germaniä, Rusiä häm Fransiä prezidentları, küp sanlı qunaqlar qatnaştı. Mätäm cıyını timer yulı, poez tawışları belän başlandı. 60 yıl elek bu yul totqınnarnı ülemgä alıp barğan.
Berençe bulıp Polşa mädäniät ministrı Waldemar Dabrowski çığış yasadı: "Bez dönyanıñ iñ zur qaberlegendä. Qaberleklär yuq, qaber taşları yuq, million yarım cannıñ köle genä bar" Mätäm çarası – Auschwitz''ta totqınnarnı "saylap alu" urınında oyıştırıldı. Yaña kilüçelärneñ ber öleşen eşkä, ikençe öleşen şunda uq gaz kameralarına cibärälär ide.
Çığış yasawçılarnıñ barısı da Holocausttan sabaq alırğa çaqırdı. Rusiä prezidentı Vladimir Putin üsä barğan anti-simitizmğa qarşı torırğa kiräk, dip belderde: "Qızğanıçqa qarşı bu çirneñ küzänäkläre yuq itelmäde. Eşebez kiräk qadär näticäle tügel. Xattä bezneñ ildä dä, faşismnı ciñügä häm yähüd xalqın saqlawğa iñ zur öleş kertkän Rusiädä dä, bu çirneñ çağılışları bar. Miña oyat.... "
Polşanıñ Auschwitz konslagerendä million yarım keşe hälak buldı. Alarnıñ kübese yähüdlär, ämma aralarında polyaklar, çegännär, homoseksuallar, säyäsi totqınnar da bulğan. Bügenge çaralar – Holocaust kebek faciğalärne başqa ber qayçan buldırmawğa çaqıru kebek yañğradı.
Alsu Qormaş