Accessibility links

Кайнар хәбәр

İran Yevropa diplomatları belän oçraşu aldınnan kisken belderü yasadı


Irannıñ atom programması tiräsendäge wazğiät köntärtibendä. Atom söyläşülärendäge İran wäkile Hassan Rowhani, ägär dä AQŞ yä İzrael İrannıñ atom qorılmalarına höcüm itä qalsa – Tähran üz atom texnologiälären tağın da kiñäytäçäk digän belderü yasadı. Tähran elekkegeçä atom programmasın barı tik tınıç maqsatlarda tärräqi itüen belderä, Waşington isä - İran atom qoralı citeşterä di. Uzğan atnada, İranğa höcüm itü – AQŞnıñ köntärtibendä tügel dip xäbär itelde. Bu atnada Rowhani Genevada Yevropa aradaşçıları belän oçraşaçaq. Diplomatlar yañadan İrannı – uran bayıtu programmasın tuqtatıp torırğa ügetlärgä tırışaçaq.

Rowhani''nıñ älege belderüe – Waşington belän Tähran arasındağı üzara ğayepläwlärneñ berse genä. İran aradaşçısınıñ kiçä äytkän bu süzläre – amerikan däwlät sekratare Condoleezza Rice''nıñ İranğa – "saylanıp quyılmağan mullalarnıñ cirängeç rejimı" dip bäyä birüenä reaksiä buldı. Añarçı isä Quşma Ştatlar vise-prezidentı Dick Cheney, İzrael, üzenä qurqınıç yanasa – İrannıñ atom qorılmalarına höcüm itergä mömkin, dide. Yaqın Könçığışta atom qoralına iä dip farazlanğan berdän ber il İzrael – moña üz añlatmaların birmäde.

Rowhani Reuters mäğlümat agentlığına, höcüm bula qalsa – İranıñ atom maddälären kiñäytergä säbäp bulaçaq, dip belderde:

"Amerika üze mondıy adımğa barır dip uylamıym. Çönki Amerika, bezneñ moña qatği cawap qaytaraçağıbıznı yaxşı belä. Amerikannar bezneñ mömkinleklärne belä."

AQŞ, Yevropanıñ 3 däwläte – Britaniä, Fransiä häm Germaniä''neñ İrannı atom programmasın tuqtatarğa ügetläwen, diplomatik tırışlıqların xuplıy. Ämma vise-prezident Dick Cheney süzlärenä qarağanda, Waşington, xärbi çara ixtimalın da, diplomatik çişeleş mömkinlegen dä küz aldında tota.

Şuşı könnärdä Yevropa häm Yaqın Könçığışqa säfären däwam itkän Condoleezza Rice, yäkşämbe könne BBCğa birgän äñgämäsendä şuşı fikerlärne qabatladı.

"Diplomatiä çorı citte. Bezgä – üzebezneñ zur yoğıntını, ışanıçnı häm "yomşaq köçne" cıyıp – dönyada üzgäreşlär yasarğa waqıt citte," dide Rice.

Belgeçlär fikerençä, AQŞ İranğa qarşı xärbi çara turında uylamıy. Londonda urnaşqan atnalıq "Jane''s İntelligent Digest" basması möxarrire Alex Standish:

"Yevropa Berlege, ayırım alğanda – Britaniä, Fransiä häm Germaniäneñ diplomatik tırışlıqları – İranğa – bu alarğa kiräk tügel dip añlatudan tora. Atom qoralına iä bulu – üzeñne kiläçäktä xärbi höcümdä xädäf itep quyu ikänne añlatudan tora. İzrael yä Amerika Quşma Ştatları höcümendä..."

Başqa yaqtan qarağanda Standish fikerençä, amerikannarnıñ Ğiraqqa basıp kerülärennän soñ, İrannıñ bik küp räsmiläre – İzrael yä Amerikağa qarşı torunıñ berdän ber yulı – mömkin qadär tizräk atom qoralı buldıru digän qararğa kilde.

Amerikan belgeçläre häm bäysez expertlar süzlärenä qarağanda xäzerge tärräqiät belän İran äle kimendä 3 yıl atom qoralın yasıy almayaçaq.

Parijda urnaşqan Säyäsi Öyränülär İnstitutı professorı Remi Leveau, Amerika Quşma Ştatları moñarçı İrannıñ konservativ islam rejimı wäkilläre belän açıq söyläşüdän baş tartıp kilde, di.

"Härxäldä İran Quşma Ştatlar belän açıqça häm citdi räweştä söyläşergä teli. Ägär dä Amerika – Yaqın Könçığış kiläçäge Ğiraq häm töbäktäge başqa mäs''älälärne tanudan baş tartsa – İran Yevropalılar belän söyläşüne däwam itäçäk. Ämma bu söyläşüdä alar minemçä nindi dä bulsa näticägä ireşergä zur teläk beldermi," dide Leveau.

Yäkşämbe könne Rowhani AQŞnı söyläşügä çaqırdı. "Tigez xoquqlı ike tigez däwlät" wäkilläre oçraşıp söyläşsä – näticägä ireşep bulır ide, dip sanıy Rowhani.

Bügen İrannıñ vise-prezidentı häm Atom Energiäse başlığı Ğöläm-reza Ağazade, İran televideniäsenä, sişämbe könne Britaniä, Fransiä häm Germaniä diplomatları belän oçraşu – söyläşülärneñ yuğarı noqtası bulaçaq, dip belderde. 3 aylıq söyläşülärgä näticä yasalır dip kötelä.

Alsu Qormaş
XS
SM
MD
LG