Xökümät Rusiäneñ çit illärdä abruyın kütärü , anı yaxşıraq itep kürsätü maqsäte belän ingliz telendä televideniä stansiäsen buldıru turnda inde küptännän birle uylana. 2001-nçe yılda ul waqıttağı Media ministrı Mixail Lesin Könbatışta Rusiäneñ tiskäre yaqtırtıluı turında zarlanğan häm anı uñay sürätlärgä häm här vaqıt ayu itep kürsätelüen beterergä kiräk dip söylägän ide. Sişämbedä ütkärelgän press-konferensiädä Federal Press häm massa kommunikatsiä agentlığı başlığı Mixail Seslavinski dönya Russiä turında küberäk belergä tieş dip belderde.
Audio
"Alğa kitkän başqa illärdäge möhim ber segment Rusiädä yuq, ul da bulsa Rusiä federatsiäsendä bulıp yatqannarnı inglizçä añlatu."
Anıñ süzlärençä, Rusisä Bügen xökümätneñ yardämennän tış oyıştırıla almıy häm aña bu eş öçen 30 milion dolar birelgän. Seslavinskiy ber ük vaqıtta Kreml stansiäneñ säyäsätenä qatnaşmayaçaq dip belderde.
Audio
"Min xakimiät koridorında nindider mäxsus ber bülektä keşelärnıñ utırıp inglizçä xäbärlärne uquların häm qızıl qaläm belän qayber närsälärne sızıp taşlauların häm Bez monı äytäbez, monı äytmibez , monda gramatik xata bar, monda ike öter kiräk dip äytülären küz aldna kiterä almıym. Şirkät üz başına eşliäçäk häm anıñ bäysez redaktorlar bülege bulaçaq."
Rusiä Bügenneñ baş möxärrirı RTRnıñ Kremldäge elekke xäbärçese 25 yäşlek Margarita Simonyan bulaçaq. Anıñ süzlärençä, yaña kanal reklamalar belän kiläçäktä üzen finansiäliäçäk xälgä kiläçäk häm dönya vaqiğälärenä Rusiäneñ qaraşın çağıldıraçaq. Ul şulay uq yaña televideniä stansiäse barlıq politik köçlärgä , şul sanda oppozitsiädäge partilärgä dä açıq bulaçaq dip belderde. Simonyan global külämdä ingliz telendäge televideniädä konkurensiäneñ zur buluın iqrar itsä dä, anıñ 300 keşelek ştabı bulaçaq yaña stansiä öçen plannarı zur.
Audio
"Bu bazardağı ere şirkätlär belän yarışu qıyın bulaçaq. Läkin, alarda bulmağan qayber närsälär bezdä bar. Beläsezme-yuqmı, härber çit il keşese Rusiägä kilgäç şaqqata. Moña Rusiäneñ añlatılğança bulmauı säbäpçe. Min ilemne üzem, möxärirrlär şurası häm xezmätkärlärem küzlegennän kürsätergä telim."
Qayber küzätüçelär bu proyektnı xuplap çıqtılar. Mäskäv Dävlät Universitetınıñ jurnalism bülege başlığı Yassen Zassurskiy obyektiv bulğan, gel Rusiägä genä basım yasamağan xäldä stansiäneñ tamaşaçılar cälep itü mömkinlege bulaçaq dip belderde.
Audio
"Küp närsä stansiäneñ niçek oyıştırıluınan bäyle bulaçaq. Ber närsäne beläm-Ul dänyada bulıp yatqannar xaqında törle mäğlümät birsä, moña Rusiäneñ qaraşın çağıldırsa häm ul küp qırlı bulsa, anıñ reytinğı da, tamaşaçılar sanı da bulaçaq."
Başqalar şiklänep qarıylar. Rusiä Jurnalistlar Berlege baş sekretarı İgor Yakovenko Rusiä Bügen Kremlneñ propoganda qoralına äylänäçäk häm uñışsızlıqqa duçar bulaçaq digän qaraşta. Ul kanalnıñ oyıştırıluın xuplasa da, progammalarınıñ çit illärgä genä tügel, ä ilgä dä yünälderelüen täqnitliy.
Audio
"Mediada dävlät monopoleneñ buluı Rusiäneñ çit illärdäge imejen yaxşırtunı qıyınlaştıra. AQŞ dävlät stansiäläreneñ AQŞnıñ üzendä tapşırıluın tıya. Çönki bu sälämätlek öçen yaxşı tügel. Rusiäneñ säyäsäte moña qapma-qarşı. Ul propoganda berençe oçraqta üz vatandaşlaına yünälderelergä tieş dip uylıy. Bu zur problemma."
Rusiä Bügen yıl azağınnan elek eşli başlarğa tieş. Aña RİA-Novosti häm RTR yardäm itäçäk.
Färit İdelle, Praga
Audio
"Alğa kitkän başqa illärdäge möhim ber segment Rusiädä yuq, ul da bulsa Rusiä federatsiäsendä bulıp yatqannarnı inglizçä añlatu."
Anıñ süzlärençä, Rusisä Bügen xökümätneñ yardämennän tış oyıştırıla almıy häm aña bu eş öçen 30 milion dolar birelgän. Seslavinskiy ber ük vaqıtta Kreml stansiäneñ säyäsätenä qatnaşmayaçaq dip belderde.
Audio
"Min xakimiät koridorında nindider mäxsus ber bülektä keşelärnıñ utırıp inglizçä xäbärlärne uquların häm qızıl qaläm belän qayber närsälärne sızıp taşlauların häm Bez monı äytäbez, monı äytmibez , monda gramatik xata bar, monda ike öter kiräk dip äytülären küz aldna kiterä almıym. Şirkät üz başına eşliäçäk häm anıñ bäysez redaktorlar bülege bulaçaq."
Rusiä Bügenneñ baş möxärrirı RTRnıñ Kremldäge elekke xäbärçese 25 yäşlek Margarita Simonyan bulaçaq. Anıñ süzlärençä, yaña kanal reklamalar belän kiläçäktä üzen finansiäliäçäk xälgä kiläçäk häm dönya vaqiğälärenä Rusiäneñ qaraşın çağıldıraçaq. Ul şulay uq yaña televideniä stansiäse barlıq politik köçlärgä , şul sanda oppozitsiädäge partilärgä dä açıq bulaçaq dip belderde. Simonyan global külämdä ingliz telendäge televideniädä konkurensiäneñ zur buluın iqrar itsä dä, anıñ 300 keşelek ştabı bulaçaq yaña stansiä öçen plannarı zur.
Audio
"Bu bazardağı ere şirkätlär belän yarışu qıyın bulaçaq. Läkin, alarda bulmağan qayber närsälär bezdä bar. Beläsezme-yuqmı, härber çit il keşese Rusiägä kilgäç şaqqata. Moña Rusiäneñ añlatılğança bulmauı säbäpçe. Min ilemne üzem, möxärirrlär şurası häm xezmätkärlärem küzlegennän kürsätergä telim."
Qayber küzätüçelär bu proyektnı xuplap çıqtılar. Mäskäv Dävlät Universitetınıñ jurnalism bülege başlığı Yassen Zassurskiy obyektiv bulğan, gel Rusiägä genä basım yasamağan xäldä stansiäneñ tamaşaçılar cälep itü mömkinlege bulaçaq dip belderde.
Audio
"Küp närsä stansiäneñ niçek oyıştırıluınan bäyle bulaçaq. Ber närsäne beläm-Ul dänyada bulıp yatqannar xaqında törle mäğlümät birsä, moña Rusiäneñ qaraşın çağıldırsa häm ul küp qırlı bulsa, anıñ reytinğı da, tamaşaçılar sanı da bulaçaq."
Başqalar şiklänep qarıylar. Rusiä Jurnalistlar Berlege baş sekretarı İgor Yakovenko Rusiä Bügen Kremlneñ propoganda qoralına äylänäçäk häm uñışsızlıqqa duçar bulaçaq digän qaraşta. Ul kanalnıñ oyıştırıluın xuplasa da, progammalarınıñ çit illärgä genä tügel, ä ilgä dä yünälderelüen täqnitliy.
Audio
"Mediada dävlät monopoleneñ buluı Rusiäneñ çit illärdäge imejen yaxşırtunı qıyınlaştıra. AQŞ dävlät stansiäläreneñ AQŞnıñ üzendä tapşırıluın tıya. Çönki bu sälämätlek öçen yaxşı tügel. Rusiäneñ säyäsäte moña qapma-qarşı. Ul propoganda berençe oçraqta üz vatandaşlaına yünälderelergä tieş dip uylıy. Bu zur problemma."
Rusiä Bügen yıl azağınnan elek eşli başlarğa tieş. Aña RİA-Novosti häm RTR yardäm itäçäk.
Färit İdelle, Praga