Ber köngä dä tuqtalmağan ğisyan sürätendä bu könnärdä Ğiraqta ilneñ yaña konstitutsiäse tiräsendä qaynar bäxäslär bara. Kördlär tönyaqta, ilneñ küpçelegen täşkil itkän şiğilär – könyaqta, härberse üzenä moxtariät taläp itä. İke arada qısılıp qalğan sönnilär, zamanında ilneñ qaymağı, moña qarşı. Belgeçlär fikerençä, bu wazğiättä, kördlär belän şiğilärneñ telägen qänäğätländerü häm berük waqıtta ilneñ bötenlegen saqlap qalu öçen berdän-ber yul bar, ulda bulsa – federatsiä. Londondağı Patşa kölliätendä konstitutsiä belgeçe Michael Clark:
"Federalizm ul törle xalıqlardan torğan ildä här xalıqqa ber il qısasında möxtäriät birü çarası. Qayber illär öçen bu bik faydalı çara."
Londondağı tağın ber belgeç, Federal Trust xezmätkäre Brendan Donnelly süzlärerençä, Ğiraqlılar bu federatsiägä üzläre niçek qarıy, küp närsä şuña bäyle:
"Töp soraw şul: alarda bergälek, berdämlek xise, federal sistema tözü öçen bergäläp eşläw teläge barmı? Min moña başqalardan da kübräk cawap birä almam."
Dönya xalqınıñ 40%tı federatsiälärdä yäşi. İñ tanılğannarı Quşma Ştatlar, Şveytsariä, İndiä, Germaniä, Kanada, Malayziä, Avstraliä. Närsä soñ ul federatsiä? İke süz belän äytkändä, anı törle, ämmä ixtiarıy räweştä ber ilgä berläşkän öleş-däwlätlärdän torğan idarä sisteması dip bulır ide. Bu däwlätlär – törle ildä törleçä atala, ştat, kanton, cir - wäkälätlärneñ ber öleşen üzäk xökümätkä tapşıra. Üzäk xökümätneñ wäkälätläre çiklängän, ğädättä ul bar ilne dönyada wäkilek itüdän ğibärät, ämmä här öleş-däwlätneñ mänfäğäten istä totıp. Federalizm demokratiä belän tığız bäyle, üzäkläşkän, avtoritar, unitar rejimnar wäkälät büleşergä telämi.
İnde Ğiraqnıñ federatsiägä äylänü ixtimalına kilgändä, Michael Clark, küp närsä öleşlärneñ totrıqlılığına, xezmättäşlek itü telägenä bäyle di:
"Federalizm bik totrıqlı nigezdä utırırğa tieş. Ägär ul üz räweşendä qabul itelmäsä, tarqaluğa kiterä ala, berniçä yıl elek Nigeriädä şikelle."
Ğiraqqa kilgändä, şiğilär östenlek itkän federatsiä belän sönnilär ğänäğät bulırmı, töp soraw şul bulaçaq. Tağın ber soraw – neft yatmaları belän bäyle. Alar ilneñ könyağında häm tönyağında, yağni şiğilär häm kördlär cirendä. İlneñ üzägendä yäşägän sönnilär, büleneş kitsä neft baylğı bezgä eläkmäs dip qurqa. Belgeçlär fikerençä, ägär keremnär başta federal xökümätkä kitep, annan öleşlärgä taratılsa, problem bulmayaçaq. Älbättä, Nigeriädä şikelle, berär öleşneñ neft baylığı belän federatsiädän çığıp kitü ixtimalı bar. Bu oçraqta küp närsä başqa öleşlärneñ moña niçek qarawına bäyle, alar suğışsız-nisez genä moña riza bulamı-yuqmı.
-Ali Gilmi
"Federalizm ul törle xalıqlardan torğan ildä här xalıqqa ber il qısasında möxtäriät birü çarası. Qayber illär öçen bu bik faydalı çara."
Londondağı tağın ber belgeç, Federal Trust xezmätkäre Brendan Donnelly süzlärerençä, Ğiraqlılar bu federatsiägä üzläre niçek qarıy, küp närsä şuña bäyle:
"Töp soraw şul: alarda bergälek, berdämlek xise, federal sistema tözü öçen bergäläp eşläw teläge barmı? Min moña başqalardan da kübräk cawap birä almam."
Dönya xalqınıñ 40%tı federatsiälärdä yäşi. İñ tanılğannarı Quşma Ştatlar, Şveytsariä, İndiä, Germaniä, Kanada, Malayziä, Avstraliä. Närsä soñ ul federatsiä? İke süz belän äytkändä, anı törle, ämmä ixtiarıy räweştä ber ilgä berläşkän öleş-däwlätlärdän torğan idarä sisteması dip bulır ide. Bu däwlätlär – törle ildä törleçä atala, ştat, kanton, cir - wäkälätlärneñ ber öleşen üzäk xökümätkä tapşıra. Üzäk xökümätneñ wäkälätläre çiklängän, ğädättä ul bar ilne dönyada wäkilek itüdän ğibärät, ämmä här öleş-däwlätneñ mänfäğäten istä totıp. Federalizm demokratiä belän tığız bäyle, üzäkläşkän, avtoritar, unitar rejimnar wäkälät büleşergä telämi.
İnde Ğiraqnıñ federatsiägä äylänü ixtimalına kilgändä, Michael Clark, küp närsä öleşlärneñ totrıqlılığına, xezmättäşlek itü telägenä bäyle di:
"Federalizm bik totrıqlı nigezdä utırırğa tieş. Ägär ul üz räweşendä qabul itelmäsä, tarqaluğa kiterä ala, berniçä yıl elek Nigeriädä şikelle."
Ğiraqqa kilgändä, şiğilär östenlek itkän federatsiä belän sönnilär ğänäğät bulırmı, töp soraw şul bulaçaq. Tağın ber soraw – neft yatmaları belän bäyle. Alar ilneñ könyağında häm tönyağında, yağni şiğilär häm kördlär cirendä. İlneñ üzägendä yäşägän sönnilär, büleneş kitsä neft baylğı bezgä eläkmäs dip qurqa. Belgeçlär fikerençä, ägär keremnär başta federal xökümätkä kitep, annan öleşlärgä taratılsa, problem bulmayaçaq. Älbättä, Nigeriädä şikelle, berär öleşneñ neft baylığı belän federatsiädän çığıp kitü ixtimalı bar. Bu oçraqta küp närsä başqa öleşlärneñ moña niçek qarawına bäyle, alar suğışsız-nisez genä moña riza bulamı-yuqmı.
-Ali Gilmi