Tönyaq Osetiäneñ Beslan şähärendä bügen irtänge säğättä çañ suqtı. Ber yıl ütügä qaramastan, şähär qayğıdan aynımağan. Şähär çitendä maxsus tözelgän ziaratta 331 qorbannıñ qäberenä yaña taşlar salınğan. Qäberlär araısnda qara kiengän, başların asqa igän keşelär. Galina Dagueva qızı Kärimä yanına kilgän. Qäber taşına ipläp kenä su şeşäse quya. Balasınıñ ber yıl elek 3 kön buyı susız intekkänen iskä alıp. Qara çäçle Kärimägä 16 yäş bulğan. Ber yıl ütkän, äniseneñ qayğısı az ğına da kimemägän:
İnde ber yıl ütte. Läkin kiçä bulğan kebek. Şulay uq awır.
Faciğä urını bulğan Beslan mäktäbenä bügen xalıq çäçäklär, uyınçıqlar, sulı şeşälär alıp kilde. Keçkenä genä bu Kavkaz şähärendä yıraq tuğan da ğailä äğzası sanala. Härkem diärlek, yaqınnarın yuğaltmağannar da qayğığa batqan. Mäskäw psixologı Aleksandr Venger bu xälne boly añlata:
"Qorbannar arasında yaqınnarı bulmağan keşelärgä dä ikençel trawma digän närsä täesir itä. Şähär bertuqtawsız matämdä, bar keşe qaradan, bu bezgä dä täesir itä."
Beslan mäktäbennän isän çıqqan balalarnıñ berniçäse genä uquın däwam itä alğan. Venger süzlärençä, kiçergän şoktan tulısınça arınu öçen alarğa 3 yıl kiräk bulaçaq.
Beslan xalqı xaman da ber yıl elek bulğan xällär turında tulı xaqiqät taläp itä. Totıq aluçılar belän xärbilär arasında kinät başlanğan atışu xaqında räsmilär anıq xisap birmäde. Küp kenä sorawlar äle dä cawapsız qala. Niçek itep bu qorallı törkem nıq saqlanğan yullarnı ütep Beslanğa kilep citä alğan. Bäreleş niçek başlanğan. Sportzalnıñ tübäse işelügä kitergän şartlaw nidän bulğan.
Ber yıl elek mäktäptän qorbannar çığaruda yärdäm itkän İzrail Totoontinıñ küzendä yäşlär. Beslanlılarnıñ kübese şikelle, ul da totıq aluçılar belän söylşergä telämägän räsmilärgä açu tota:
"Terrorçılar – wähşilär, süz dä yuq. Läkin, balalar xaqına härnärsägä barırğa bula ide. Bez barıbız da ğäyeple, läkin xakimiättägelär – bigräk tä."
İzrail Rusiä xärbiläreneñ höcüm waqıtında awır qoral häm tanklar qullanğanına şiklänmi. Räsmilär monın qatğıy räweştä kire qağa.
Beslan Anaları Komitetı da näq şundıy näfrät xisläre kiçerä. Beslan mäktäbendä qan qoyılğan öçen alar buldıqsız xakimiätne ğäyepli. Rusiä prezidentı Putin tikşerülär başlattı. Berdän-ber isän qalğan totıq aluçı Nurpaşi Kulaev xäzer mäxkämä qarşında. Tağın 5 militsiä xezmätkäre mäktäpne saqlıy almawda ğäyeplände. Ämmä Beslan Anaları monıñ belän genä qänäğät tügel. Komitet äğzası Zalina Gaburova ul mäktäptä Sosaln isemle 8 yäşlek ulın yuğaltqan:
"Moña yul quyğan keşelärne cäzağa tartırğa kiräk. Kulaev yanında küplär utırırğa tieş, Putinnan başlap. Min Putinıñ ''bez alarnı bädräftä mançıybız'' digän süzlären xäterlim. Bu yulı ul bädräfne mäktäp belän butadı."
Menä inde 1 yıl Beslan anaları Putin belän oçraşu taläp itä. Nixayät, prezident 2 sintäbergä Kremlgä oçraşu bilgeläde. Ämmä bu oçraşunıñ matäm könenä bilgelänüe Beslan xalqında mäsxäräläw dip qabul itelde.
Qaynar bäxäslärdän soñ analarnıñ ber öleşe Mäskäwgä barırğa qarar itte. Alar fikerençä balalarınıñ üleme öçen ğäyepneñ ber öleşe Putinda, kiläçäktä yaña Beslan bulmasın öçen alar bu turıda prezidentqa açıqtan-açıq äytergä cıyına. Beslan Anaları komitetı başlığı, şulay uq ulın yuğaltqan Susanna Dudieva:
"Bezneñ balalarnı üterdelär. Xäzer bez bäxet häm bäxetselekneñ närsä ikänen beläbez. Bälki prezident bäxetsezlekneñ närsä ikänen belmider. Ul üze da ata, ike balası bar. Bälki ul bäxetne genä beläder. Bez aña bäxetsezlekneñ dä närsä ikänen añlatırbız."
Ul arada Exo Moskvı radiosı xäbär itüençä, Beslan keşeläre çit il citäkçelärenä sıyınu sorap möräcäğät äzerlägän. Bu möräcäğätne inde 500läp keşe imzalağan dielä.
-Ali Gilmi
İnde ber yıl ütte. Läkin kiçä bulğan kebek. Şulay uq awır.
Faciğä urını bulğan Beslan mäktäbenä bügen xalıq çäçäklär, uyınçıqlar, sulı şeşälär alıp kilde. Keçkenä genä bu Kavkaz şähärendä yıraq tuğan da ğailä äğzası sanala. Härkem diärlek, yaqınnarın yuğaltmağannar da qayğığa batqan. Mäskäw psixologı Aleksandr Venger bu xälne boly añlata:
"Qorbannar arasında yaqınnarı bulmağan keşelärgä dä ikençel trawma digän närsä täesir itä. Şähär bertuqtawsız matämdä, bar keşe qaradan, bu bezgä dä täesir itä."
Beslan mäktäbennän isän çıqqan balalarnıñ berniçäse genä uquın däwam itä alğan. Venger süzlärençä, kiçergän şoktan tulısınça arınu öçen alarğa 3 yıl kiräk bulaçaq.
Beslan xalqı xaman da ber yıl elek bulğan xällär turında tulı xaqiqät taläp itä. Totıq aluçılar belän xärbilär arasında kinät başlanğan atışu xaqında räsmilär anıq xisap birmäde. Küp kenä sorawlar äle dä cawapsız qala. Niçek itep bu qorallı törkem nıq saqlanğan yullarnı ütep Beslanğa kilep citä alğan. Bäreleş niçek başlanğan. Sportzalnıñ tübäse işelügä kitergän şartlaw nidän bulğan.
Ber yıl elek mäktäptän qorbannar çığaruda yärdäm itkän İzrail Totoontinıñ küzendä yäşlär. Beslanlılarnıñ kübese şikelle, ul da totıq aluçılar belän söylşergä telämägän räsmilärgä açu tota:
"Terrorçılar – wähşilär, süz dä yuq. Läkin, balalar xaqına härnärsägä barırğa bula ide. Bez barıbız da ğäyeple, läkin xakimiättägelär – bigräk tä."
İzrail Rusiä xärbiläreneñ höcüm waqıtında awır qoral häm tanklar qullanğanına şiklänmi. Räsmilär monın qatğıy räweştä kire qağa.
Beslan Anaları Komitetı da näq şundıy näfrät xisläre kiçerä. Beslan mäktäbendä qan qoyılğan öçen alar buldıqsız xakimiätne ğäyepli. Rusiä prezidentı Putin tikşerülär başlattı. Berdän-ber isän qalğan totıq aluçı Nurpaşi Kulaev xäzer mäxkämä qarşında. Tağın 5 militsiä xezmätkäre mäktäpne saqlıy almawda ğäyeplände. Ämmä Beslan Anaları monıñ belän genä qänäğät tügel. Komitet äğzası Zalina Gaburova ul mäktäptä Sosaln isemle 8 yäşlek ulın yuğaltqan:
"Moña yul quyğan keşelärne cäzağa tartırğa kiräk. Kulaev yanında küplär utırırğa tieş, Putinnan başlap. Min Putinıñ ''bez alarnı bädräftä mançıybız'' digän süzlären xäterlim. Bu yulı ul bädräfne mäktäp belän butadı."
Menä inde 1 yıl Beslan anaları Putin belän oçraşu taläp itä. Nixayät, prezident 2 sintäbergä Kremlgä oçraşu bilgeläde. Ämmä bu oçraşunıñ matäm könenä bilgelänüe Beslan xalqında mäsxäräläw dip qabul itelde.
Qaynar bäxäslärdän soñ analarnıñ ber öleşe Mäskäwgä barırğa qarar itte. Alar fikerençä balalarınıñ üleme öçen ğäyepneñ ber öleşe Putinda, kiläçäktä yaña Beslan bulmasın öçen alar bu turıda prezidentqa açıqtan-açıq äytergä cıyına. Beslan Anaları komitetı başlığı, şulay uq ulın yuğaltqan Susanna Dudieva:
"Bezneñ balalarnı üterdelär. Xäzer bez bäxet häm bäxetselekneñ närsä ikänen beläbez. Bälki prezident bäxetsezlekneñ närsä ikänen belmider. Ul üze da ata, ike balası bar. Bälki ul bäxetne genä beläder. Bez aña bäxetsezlekneñ dä närsä ikänen añlatırbız."
Ul arada Exo Moskvı radiosı xäbär itüençä, Beslan keşeläre çit il citäkçelärenä sıyınu sorap möräcäğät äzerlägän. Bu möräcäğätne inde 500läp keşe imzalağan dielä.
-Ali Gilmi