15 ğinwarda Rusiädä xezmät migratsiäsenä qarağan yaña qağidälär ğämälgä kerde. Bu bigräk tä bazarlarda satu itüçe eşçelärgä qağıla. Yaña qanun buyınça Rusiä bazarlarında satuçı çit il keşeläreneñ sanı 40 protsenttan da artmasqa tieş. 1 aprel'dän isä Rusiä watandaşlığı almağannar bötenläy quılaçaq. Ä Qazan bazarlarında xäl niçegräk ikän. Yaqın könçığıştan kilep säwdä itüçe migrantlar xäzer ni eşlärgä cıyına?
Kemgä örek, kemgä xörmä? Bazarlarda ciläk-cimeş belän säwdä itüçe möhacirlär uzıp kitkän här keşene dä şundıyraq süzlär belän qarşı ala ide. Ä menä xäzer närsä bulır ikän? Çönki inde qabul itelgän yaña qağidälär nigezendä bazarlarda satuçı çit il keşeläreneñ sanı 40 protsentqa qädär azayırğa tieş. Här artıq qanunsız eşçe öçen bazar xakimiäte 800 meñ sum külämendä ştraf tüläyäçäk.
Ğomumän, qanunda çit ildän kilüçelärne terkäw ciñeläyäläçäk, dielgän. Şul isäptän, eşkä urnaşu da. Monıñ öçen möhacir eş birüçesenä pasportın, eşläw öçen röxsät käğäzen kürsätergä häm 1 meñ külämendä däwlät salımı tülärgä tieş. 1 aprel'dän soñ isä, Rusiä watandaşlığı almağannarnıñ eşlärgä xaqı yuq. Ämma monıñ da üz neçkälekläre bar. Bu turıda Rusiä Federal' migratsiä xezmäteneñ Tatarstan buyınça idäräse citäkçese urınbasarı Niqolay Vladimirov söyli.
Yaña qanun nigezendä, möhacir waqıtlıça yäşäw statusı alğan bulsa, alarnıñ da bazarda satu itärgä xaqı bar. Bezdä zakonsız räweştä eşläwçe miğarntlar bulırğa tieş tügel, alar qanun nigezendä eşlärgä, üz waqıtında salımnarın tülärgä tieş. Çönki zakonlı räweştä eşlägännär bezgä bernindi dä awırtu alıp kilmi, alar meditsina tikşerüe uzıp kilä digän süz. Niqolay Vladimirov äytüençä, bügen Tatarstanda bazarda satuçılarnıñ sanı nibarı 4,2 protsent qına täşkil itä. Qazan bazarlarında säwdä itüçe çit il keşeläre dä 40 protsenttan artmıy, dide ul.
Qazannıñ üzägendä Kolxoz bazarı urnaşqan. Anda kübesençä tacik, äzärbaycan, üzbäk häm tağın başqa xalıqlar satu itä. Yaña qağidälärgä qarata alarnıñ üz fikerläre bar.
Mäsälän, Tacikstannan kilgän Abdullacan. Kolxoz bazarında ul inde 7 yıl buyı ciläk-cimeş sata. Qanun turında bolay dide ul.
Qanunğa mönäsäbätemne äytä almıym älegä. Bez monda üz baqçabızdan kiterelgän ciläk-cimeşlärne satabız. Qanun buyınça bezdän xäzer eşläw öçen röxsät käğäze sorıylar. Ä anı qaydan alırğa, anıñ öçen küpme aqça tülärgä kiräk bulaçaq? Annan watandaşlıqnı niçek alırğa da belmibez. Tuğannar yuq monda. Bu qanunı döres tügel dip uylıym. Bezneñ öçen bu bik awır bulaçaq. Bez bit inde monda iälängän, qaytası da kilmi. Ä anda bezneñ tormış awır, eş yuq.
Üzbäkstannıñ Sämärkänd şähärennän kilgän Ruslan yaña qanun migrantlarğa ğına tügel, cirle xalıq öçen dä bik naçar bulaçaq di. Ruslannı tıñlıyq.
Bezneñ öçen bu qanun bik naçar inde. Ämma bezgä genä tügel, sezgä dä naçar bulaçaq bit. Sezneñ keşelär bezneñ kebek salqın cirdä örek-cimeş satıp tormayaçaq, ä bez inde moña öyrängän. Ä eş käğäze alu bik awır ul. Röxsät käğäzen qaydan alasın da äle äytkän keşe yuq. Yaña qanun çit il keşeläreneñ xoquqların kimsetmi, dilär Federal' migratsiä xezmätendä. Bu barı tik ildä eş mönäsäbätlären caylaw öçen genä qaralğan. Şuña kürä, bazarlarda satu itüçelärneñ nindi millätkä qarağannarı tügel, ä alarnıñ barlıq dokumentlarınıñ da tärtiptä buluı, zakonlı räweştä eşläwlären taläp itä.
Güzäl Zıyätdinova
