Ruxi dönyada da añlaşılmıy torğan xällär bula. Küptän tügel Ufada törki xalıqlarnıñ mädäniät ministrlarınıñ “Turksoy” digän oyışması utırışı buldı. Törki tuğanlıq, qärdäş mädäniätlärneñ, tellärneñ ber-bersenä yärdäm itüe öçen tözelgän şuşı “Turksoy” utırışında tatarlar yäki Tatarstan turında süz barğanmı, yuqmı – anısın belep bulmadı. Tatarstan mädäniät ministrı Ufadan tup-turı Kievqa kitü säbäple mikän, “Turksoy”nıñ tatarlarğa mönäsäbäte Tatarstan matbuğatında kürenmäde. Jurnalistlar öçen ällä bar ul törki mädäniätlär forumı, ällä yuq. Ä bit “Turksoy”nıñ teatr festival'läre Qazanda bik şäp ütä, tatar sänğätkärläre Törkiägä, Äzerbäycanğa illärgä barıp, bik uñışlı çığış yasıy. Törek litseyları Tatarstanda abruy qazandı, xäzergä isän imin eşlilär. Bu xaqta süz bulmadımı ikän Ufada ütkän cıyılışta?
Törki qärdäşlek sınala torğan zaman citte. Ni öçen Başqortostandağı törek litseylarınıñ möğallimnäre Törkiägä qaytarıp cibärelgän yäki Ufağa kiler öçen viza ala almıylar? Şul da buldımı inde törki tuğanlıq? Tatarstannıñ cır häm biü ansamble, estrada yoldızı Gölnara Timercanova, Alsu üzläre iğlan itkän waqıtta Başqortostan şähärlärenä häm rayonnarına kertelmäde. Bu bit qärdäş törki xalıqnıñ mädäniäten Başqortostanğa kertmäskä tırışu bulıp çığa. Menä şunnan soñ “Turksoy” berläşterä, törki qärdäşlek dip borçaq sibü kölke bulıp kürenä.Yarıy, bu turıda süzne qaldırıp torıyq. İrtäme-soñmı Ufadağı cıyılış turında mäğlümatlar tabılır. Comğa könne Qazanda tağın ber ğilmi utırış buldı. «İdel buyı urta ğasırlarda» dip atalğan şuşı konferensiä tarixçı Fedorov-Davıdovnıñ tuuına 70 yıl tuluğa bağışlanğan. Dokladlarnıñ iñ möhimnäre Altın Urda däwläte turında. Sovet zamanında räsmi xakimiät Altın Urdanı parazit-däwlät dip xurlıy ide. German Fedorov-Davıdov kebek tarixçılar şuşı däwlät turındağı xaqiqätne raslaw öçen üz ğömerlären bağışlağannar.
Konferensiädä qotlaw adresları häm täbrik süzläre yañaraq qına 70 yäşen tutırğan Äzhär Möxämmädievqä tapşırıldı. Bilgele arxeolog, numizmat Äzhär äfände mondıy zurlawlarğa layıqlı. Ni qızğanıç, älege konferensiä açılışında Tarix institutı direktorı Rafail' Xäkimov qatnaşa almadı. Tatarstan Fännär Akademiäse prezidentı Mansur Xäsänov näq şul minutlarda Mendeleev isemendäge ximiä qorıltayınıñ yabılu tantanasında buldı. Anıñ isemennän tarixçı arxeologlarnı akademiä prezidentı urınbasarı, kürenekle fizik Şamil Çabdarov tarixçılarnı täbrikläde. Şulay itep, ädäbiät beleme buyınça zur ğalim Mansur äfände Xäsänov Qazanğa cıyılğan ataqlı ximiklar belän xuşlaşqanda, Altın Urda tarixı konferensiäsen radioelektronika belgeçe Çabdarov açıp cibärde häm tarixçı ğalimnär forumında qatnaşqan iñ däräcäle räsmi wäkil buldı. Fizika belän arxeologiä, ximiä belän ädäbiät ğileme häm dä iqtisat ber-bersenä ürelep barğan xikmätle fänni atna Tatarstanda menä şulay tämamlandı.Rimzil Wäli, Qazan
