İslam dine qabul itüçelärneñ sanı dönyada arta bara. Möselman illärendä şariğat qanunnarına turı kiterep kienerlek kiemgä, xäläl rizıqqa qıtlıq bulmasa, qalğannar öçen bu problema bulıp tora. Bigräk tä Rusiä töbäklärendä yäşäwçe möselmannar awırlıq kiçerä.
Soñğı yıllarda citeşterüçelär ixtıyc barlıqnı añlap, bu bazarğa da tiz genä ütep kerä başladılar. Xäzer Samara, Mäskäw, Adığeyädän kilgän it rizıqları belän Qazannıñ kibet kiştäläre tulğan. Alarnıñ härbersendä xäläl dip yazılğan tamğa bulsa da, din belgeçläre barısına da ışanmasqa täqdim itä. Şuña şariğat qanunnarına nigezlänep yäşäwçelär Tatarstanda citeşterelgän it rizıqların alırğa tırışa.
Xäläl rizıq satuçı kibetlär Qazanda arta barsa da, möselman restorannarı, kofelarına äle qıtlıq zur. Tatarstanda xäläl restoran barı Tübän Qama şähärendä genä bar.
Xäläl kafelar soñğı yılda Qazanda açıla başladı başlawın. Ämma alarnıñ başlanğıçında töreklär, üzbäklär tora. Şul säbäple bu kafelarda kübräk älege xalıqnıñ xäläl milli aşları täqdim itelä.
Tatar aşların yaratuçılarğa şähär üzägendä urnaşqan çäy yortı ğına bar ide. Nihayät bu könnärdä Qazanda tağın ber tatar aşlarınnan torğan xäläl kafe açıldı. Qazannıñ üzägendä urnaşqan bu urında elek cırçı Salawat Fätxetdinovnıñ “Qazan utları” dip atalğan kafesı urnaşqanı mäğlüm. Şul urında xäläl tuqlanu urının açıp cibärgän öç tatar yegete älegä kafenıñ isemen şulay uq qaldırğan. Yegetlärneñ berse Rinat Latıypov kafe açu ideyäse turında “Azatlıq” radiosına bolay dip söyläde.
Bu ideyä bezneñ partnerlardan kilde. Annarı bergä söyläşep xäl ittek. Kiläçäktä rizıqlarnı törländerergä uylıybız. Bügenge köndä 4 berençe aş, 4-5 ikençe aş, salatlar, qamır rizıqları bar.Yegetlär xäläl itne töreklärdän aluın äyttelär. Töreklär Çuwaşiä respublikasında “Çalqan” digän mal çalu urının açıp cibärgännär. Töreklärneñ kafelarına, alarnıñ “Ramstor” kibetlärenä dä it şunnan qayta ikän. Ämma Qazan xalqı yaratıp ölgergän töreklärneñ Mister Mid kafeların bu könnärdä yabılğan. Qızğanıçqa säbäben açıqlıy almadıq. Tizdän Tatarstanğa Başqortstannan töreklärneñ ikençe -“Mado” digän xäläl kafelar çeltäre kiler dip kötelä. Dimäk xäläl kafelar arasında da saylaw mömkinlege barlıqqa kiläçäk.
Yaña açılğan “Qazan utları” kafesı xucaları rizıqnı kiläçäktä törländerergä uylawların äyttelär. Bügenge köndä kafeda täqdim itelgän rizıq turında, anıñ idäräçese Färdiä Kabirova bolay dip söyläde
Bez başqa kafelarda bulmağan tatar aşlarına zur iğtibar biräbez – qullama, öy toqmaçı, qıstıbıy, şäñgägä.Kafeda könenä urtaça 150 keşe tuqlana dip äytte kafe citäkçeseneñ berse Ruslan Cäläev. Barlığı isä 50 urın qaralğan. Kiläçäktä yegetlär eşlären tağın da cäyelderergä uylıylar. Kafenı ikençe urınğa küçerep aña “İske Qazan” digän isem birergä niätläre bar.
Landış Xarrasova
