İran zıyalıları AQŞnıñ yardäm fondın kire qağalar

İrannıñ qatı-qul administratsiäseneñ säyäsi köndäşläre häm tanılğan aktivistlar AQŞnıñ sivil törkemnärgä fondlarınıñ tiskäre täsire bula ala dip kisätälär. Buş administratsiäse Fävral ayında İranda demokratiäne üsterü öçen ästämä 75 milion dollar tabarğa tırışaçağın iğlan itkän ide. Bu eş öçen 10 milion dolar budgetqa kerttelgän ide inde. İldäge häm çit illärdäge zialılar mondıy yardäm İran xalqın mısqıllau bulır ide dip belderdelär.
İranda cämağätçelek fikeren belü qıyın bulsa da, bu mäsälädä üz fikeren belderüçelär, bäysezleklären saqlap qalırğa telävlären häm İranda demokratiäne üsterü öçen amerikan aqçasına ixtiacnıñ bulmauın belderälär. Keşe Xoquqların Yaqlauçılar Üzägen oyıştıruçılardan berse bulğan Moxammed Ali Dadxah radiobız xäbärçesenä İrandağı demokratik üzgäreşlär çittän tıqşınular näticäsendä tügel, ä ilneñ üz eçennän kilergä tieş dip belderde.

"Demokratiä başqa ildän import itelerlek tovar tügel. Bez anñ üsüe häm cimeş birüe öçen nigez salırğa tieşbez. Monı bäysez-milli häm üzlärenä tayanğan köçlär eşlärgä tieş. İran çit ilneñ üzenä närsä häm niçek eşlärgä kiräklegen äytüen ber vaqıtta da qabul itmäs."

AQŞ küz aldında totqan yardämneñ 25 milion doları politik üzgä fikerlelekne , hönär berleklären, keşe xoquqları aktivların häm İrannan çittäge xökümättän bäysez törkemnärgä birüne küz aldında tota. Annan başqa AQŞ administratsiäse İranğa yünälelgän farsıy telendäge tävlek buyı tapşırular yasauçı televideniä öçen 50 milion dolar ayırmaqçı. 5 milion dolar İran studentlarınıñ häm ğalimnäreneñ AQŞta belem aluları öçen bilgelänä. 15 milion dolar İranda nıq kontrol astında totılğan İnternetne cäyelderügä sarıf iteläçäk. Äytkänemçä, İranda cämağätçelek fikeren belü qıyın. Läkin akltivistlarnıñ küpçelege il eçendä üzlärenä amerikan yaqlı tamğa suğılır dip borçıla. Dadxahnıñ süzlärençä, aktivistlar amerikan aqçasın alğan xäldä, AQŞ şpionnarı buluda häm İrannıñ milli iminlegenä quqınıç tudıruda ğäyeplänäçäklär dip xafalanalar. İran studentlarınıñ citäkçese Abdollah Momeni AQŞtan finans yardäm alu ireklek öçen köräşüçelärneñ bäysezlegenä küberäk qurqı1nıç tudıraçaq digän fikerdä.

"Xäzerge şartlarda xalıqara cämağätçlekneñ yaqlauı häm basımı İrannıñ aftoritar rejimınıñ demokratik prinsiplarnı tanuına häm İran xalqınıñ demokratiägä ireşüenä yardäm itä ala. Finans yardäm genä isä aktivistlarğa qurqınıç tudıra häm rejimğa opponentların häm oppozitsionerlarnı izü öçen sıltau birä ala."

Xäzer AQŞta yäşävçe anılğan keşe xoquqları aktivı häm advokat Mehrangiz Kar Farda radiosına birgän ängämäsendä , keşe xoquqları törkemnäreneñ eşçänlege öçen aqça möhim bulsa da, iminlek möhmeräk dide.

"Keşe xoquqları aktivları häm demokatiä taraftarları bolay da iminlek qaqşağan şartlarda eşlilär. AQŞ aqçası alarnıñ iminlegen bötenläy qaqşataçaq. İnde alarnı häm iminlek häm aqça belän tämin itep bulsa ide , bu ideal bulır ide. Läkin bu mömkin tügel. Ä inde İranda demokratiä häm keşe xoquqlarına yardäm iseme astında xökümät vasıytaçılığında aqça cibärü bu maqsätkä zur zian ğına kiteräçäk."

İran räsmiläre AQŞ administratsiäseneñ planın provokatsiä häm intervensiä dip bäyälädelär. İran tışqı eşlär ministerlege Washingtonğa protest xatı cibärde dip belderelä. Üz nävbätendä İran parlamentarları amerikanıñ süz berläşterüen häm intervensiäsen faş itü öçen 15 milion dolar aqça bilgeläde.

Färit İdelle, Praga.