Quşma Ştatlarda Kongress saylawları: kem närsä öçen tawış biräçäk?

7 Üktäber Quşma Ştatlarda Kongress saylawları. 12 yıl respublikannar qulında bulğan Kongress, hiç yuğı anıñ berär pulatı, bu yulı demokratlarğa küçergä mömkin digän farazlar bar. Amerikannar üz tawışların närsägä qarap birergä cıyına? Washingtondağı xäbärçebez Heather Maher ğadi amerikannar fikeren beleşte.
Quşma Ştatlar başqalası Washington üzägendä Mall dip atalğan zur park här kön xalıq belän tulı. Amerikannar, çit il turistları, yal itüçe ğailälär. Tirä yaqta tanılğan häykällär, muzeylar urnaşqan. Yänäşädä genä Kongress, Yuğarı mäxkämä binası. Boları säyäsät turında söyläşügä etärä, bigräk tä saylawlarğa sanawlı könnär qalğanda.

Kemne närsä borçıy soñ? Janey isemle xanım ilneñ ikençe poçmağınnan, Washington ştatınnan kilgän. Anı iñ borçığanı büdjet defitsitı, bügen ul 8.5 trillion dollar çaması:

"Bu defitsit Ğiraq suğışına açqa tügü arqasında, näticädä sotsial ölkägä zıyan kilä".

Bob New York ştatınnan, 22 yıl politsiädä eşlägän. Baştaraq ul Bushnıñ Ğiraq säyäsäten xuplağan, xäzer yuq:

"Başta xuplıy idem, xäzer yuq. Ğiraqqa kerü xata tügel ide. Läkin Saddamnı totqaç, anı üteräse dä kitäse ide. Ä xäzer anda watandaşlar suğışı bara, bu tağı ber mäşxär".

Bobnıñ iptäşe Dannı Ğiraqtan tış tağın immigrantlar borçıy:

"İmmigratsiä bik zur problema. Mäğärif, sälämätlek tarmağında awırlıqlar tudıra. Qanunsız immigrantlar mäsäläsenä kübräk iğtibar kiräk".

74 yäşlek Dot xanım Alabama ştatınnan kilgän, pensionerlar törkeme belän säyäxät itä. Ul Bushnı yaqlıy, ämmä amerikan xärbiläreneñ qaytuın teli:

"Min Bushnı yaqlıym, läkin, minemçä, xärbilärgä qaytırğa waqıt. Minem irem Vietnamğa 127 tapqır bardı, balalarıbız keçkenä ide, min ul ğazaplarnı xäterlim. Xäzer şul uq xäldäge xatınnarnı kürep yörägem ärni, yegetlär qaytsın ide".

Ğiraq suğışı, iqtisad, immigratsiä. Kiläse saylawlar aldınnan Amerikannarnı iñ borçğını şul. Läkin ul ğına tügel.

Mississippi ştatı - qara tänlelärneñ xoquq dawlaw xäräkäte zamanında näq şunda başlanğan ide. Baqsañ, şul ştattan kilgän Laurie xanımnı tigezlek mäsäläse äle dä borçıy:

"Keşeneñ çığışına qarap köräş bara. Härkem härkemgä qarşı. Nindider harmoniä, tınıçlıq citmi".

Kongressqa üz wäkileñne saylap, wazğiätne üzgärtep bulamı? Här amerikan diärlek moña ışana, şuña kürä säylawlarğa bara da.

Çığarmalar bik siräk. Misal öçen, bu könne Mall parkında berdän-ber şundıy keşe tabılğan - Washington ştatınnan kilgän Mike isemle yeget:

"Demokratlar belän respublikannarğa kilgändä, alar berläşmi torıp.. min alarnıñ ikesennän dä yalıqtım".

Kiläse sişämbedä Mike saylawlarğa barırğa cıyınmıy.

Ali Ğilmi