Bu könnärdä Yekaterinburg şähärendä urnaşqan Tınıçlıq häm Duslıq yortında “Tolerantlıq xaqına xezmättäşlek” dip atalğan kiñäşmä bulıp uzdı. Kiñäşmäne Sverdlovski ölkäseneñ millätara mäğlümat üzäge oyıştırdı. Biredä Sverdlovski ölkäseneñ keşe xoquqları buyınça wäkile Tat'yana Merzlyakova, Velikobritaniäneñ Yekaterinburgtağı general' konsulı Kevin Linç, Amerikanıñ Yekaterinburgtağı vitse-konsulı Virdjin Strommayer, politologlar, jurnalistlar, milli oyışmalar citäkçeläre, Ural däwlät universitetınıñ jurnalistika bülege möğallimnäre qatnaştı.
Tügäräk östäl yanında ğammäwi mäğlümat çaralarda etnik temalarnıñ yaqtırtıluı turında fiker alışular buldı.
Millätara mäğlümat üzäge 2005 yılnıñ mart ayınnan başlap 2006 yılnıñ avgust ayına qädär Sverdlovski ölkäseneñ internet mäğlümat agentlıqlarında yaqtırtılğan etnik temağa qağılışlı materiallarğa monitorg yasağan. Monitorg näticälärennän kürengänçä, bu materiallar arasında kübräk tiskäre qaraşlı, kriminal temalar östenlek itä. Uñay materiallarnı milli bäyrämnär, mädäni çaralar ğına täşkil itä, häm aları da bik az yaqtırtıla.
Tügäräk östäl artına cıyıluçılarnı bu mäs'älä bik borçıy bulıp çıqtı. Biregä cıyıluçılarnıñ härberse bu turıda üz fikeren belderde. Säyäsi fännär doktorı, Ural däwlät universitetı dotsentı Marianna Fadeiçeva tolerantlıq kul'turasın üsterüdä massaküläm mäğlümat çaralarınıñ rolenä ayıruça basım yasap ütte.
Marianna Al'fredovna üz çığışında jurnalistlarnıñ küp oçraqta ğadi genä terminnarda butalu misalların kiterde, alarnıñ kübeseneñ hönärmänlekläre bik tübän buluına borçılu belderde.
Ğammäwi mäğlümat çaralarınıñ qızdırılğan faktlar artınnan quıp, qayber xäbärlärne beryaqlap qına yaqtırtu oçraqları soñğı yıllarda matbuğatqa bulğan ışanıçnı kimetä. Sverdlovski ölkäseneñ keşe xoquqların yaqlaw buyınça wäkile Tat'yana Merzlyakova, matbuğat institutı alıp barğan tikşerenülär näticäse kürsätüençä, ğammäwi mäğlümat çaralarına bulğan ışanıç 1992нче yılğa qarağanda küpkä kimegänlegen äytep ütte.
Tat'yana Georgievna şulay uq qayber jurnalistlarnıñ kriminal temasın yaqtırtqanda rus bulmağan keşelärneñ millätenä basım yasaw tendensiäseneñ köçäyuenä dä kürsätte.
Tügäräk östäl artına cıyıluçılar arasında bu temağa üz fikerlären belderüçelär küp buldı. Äytik, Ural däwlät universitetı jurnalistika fakul'tetı möğallime, dotsent Valeri Ämirov, jurnalistlarnıñ qızdırılğan faktlar artınnan quuın obyektiv säbäplär belän añlattı. Anıñ äytüençä, bazar mönäsäbätläre waqıtında mäğlümat çaraları üz-üzlären tuydıra alsın öçen satıla torğan produktsiä citeşterergä mäcbür. Reytingnı barı tik şundıy yul belän genä kütärep bula, dip añlattı Valeri Mixayloviç. Xalıqqa matur canwarlar turındağı mäğlümat qızıq tügel, böten dönya xalqı qızdırılğan faktlar belän tulı “sarı matbuğat” mäğlümatın ictimaği-säyäsi basmalarğa qarağanda kübräk qullana, dide ul.
Valeri Ämirov milli oyışmalar citäkçelärenä jurnalistlar belän tığız elemtädä eşlärgä häm daimi räweştä uñay, iğtibarnı cälep itä alırlıq qızıqlı mäğlümati sıltawlar buldırıp torırğa täqdim itte.
Süz hönärmän jurnalistlar äzerläw temasına küçte. Ğädättä Rossiädäge yuğarı uqu yortlarında rus telle jurnalistlar äzerlänä häm milli temalarğa iğtibar artıq birelmi. Şuña kürä kadrlar äzerläw mäs’äläsenä başqaçaraq qararğa kiräk. Äytik, tolerantlıq kul'turasın mäktäp yäşennän öyrätä başlaw belän berrättän, yuğarı uqu yortlarında qayber östämä belgeçleklär kertü, mäsälän, töp dinnärneñ asılın öyränü, dön'yaküläm tanılğan klassiklar icatı belän tanışu arqılı yäş belgeçlärneñ törle millätlär turındağı belemen köçäytü zıyan itmäs ide.
Kiñäşmädä qatnaşuçı milli oyışmalar citäkçeläre jurnalistlar belän oçraşular yışraq oyıştırılıp torsın ide digän teläk belderdelär.
Fäwiä Safiullina,Yekaterinburg