Yusupovlarda “Yaña kömeş ğasır”

Peterburg, Rusiä tarixınıñ iñ qızıqlı bitläreneñ şaqtıy öleşe Yusupovlar, alarnıñ Moyqadağı mäşhür sarayları belän bäyle. Äytik, imperator Nikolay 11 nçe ğailäseneñ dusına äylängän seber krest'yanı Grigoriy Rasputinnın Yusupovlar sarayında üterelüe härkemgä diärlek bilgele.

Yusupovlar sarayı- yuğarı arxitektura ürnäge dä: anı Peterburg asıl söyakläre inter'yerı ensiklopediäse dip yörtälär. Saraynıñ xucaları bulıp torğan biş buın Yusupovlar cıyğan sınlı häm dekorativ sänğät äsärläreneñ zur ğına öleşe Ermitajğa küçsä, qalğannarı äle dä biredä saqlana. Häm Yusupovlar kolleksiäse törle illärdän, Rusiä şähärlärennän kilgän küpsanlı turistlarnı haman da soqlandırudan tuqtamıy.

Osobnyaknıñ üz teatrı da bar.Anda qayçandır konsertlar uzdırılğan, spektakl'lär quyılğan.

Aq kolonnalı zalında böten Peterburgqa bilgele ballar ütkän.

Bügen Yusupovlar sarayı 19 ğasır Peterburg aristokratlarınıñ traditsiälären tergezü östendä eş alıp bara: Raştua kiçäläre, bal-masqaradlaruzdıra. 3 dekaberdä “Yaña kömeş ğasır” isemle xalıqara muzıkal' festival' üzeneñ atna buyı barğan eşen tämamladı.

Bu könnärdä Yusupovlar sarayında klassik äsärlär belän bergä Giä Kançeli kebek bügenge kön kompozitorlarınıñ da äsärläre yañğırap tordı.

Festival'neñ ber kiçäse tanılğan xoreograf Georgiy Kovtunnıñ “İzge Yosıf” isemle spektaklenä birelgän ide. Äytergä kiräk, bu baletnı Georgiy Kovtun başta Tatar däwlät opera häm balet teatrında quyğan ide inde. Qazan kompozitorı Leonid Lyubovskiy muzıkasına, Rinat Xaris librettosı.. Häm bu spektakl' balet dönyasında berençe tapqır Däwlät premiäsenä layıq bulğan ide. Yusupovlarnıñ ğailä teatrı öçen maxsus äzerlängän yaña spektakl' Qazannıqınnan ayırıla, anıñ librettosın da Georgiy Kovtun üze yazğan. Qısqa ğına waqıt eçendä ber ük baletmeysternı ber ük syujetqa ike spektakl' quyarğa närsä mäcbür itkänen belergä teläp Georgiy Kovtunnıñ üzenä möräcäğät ittem.”Bu bötenläy başqa spektakl' .Qazannıqı Qorängä yaqın bulsa, monısınıñ cirlege -Bibliä”, - dide Georgiy Kovtun.”Leonid Lyubovskiynıñ muzıkası iskitkeç.Min Yosıf kebek çista , izge keşe turında spektakl' quyarğa küptän telägän idem”

Ber kiçä bügenge aristokratlarnıñ, döresräge bügenge baylarnıñ rawtına birelde. Programma buyınça anda başta promenad , yäni saraynıñ bay zalları buylap üzençälekle ekskursiä, qaralğan ide.Promenad waqıtında sınlı häm dekorativ sänğät äsärlärennän başqa ber zalda Aysedora Dunkan kebek yalanayaqlı biyuçelär , ikençesendä sänğät törlären canlandırıp kürsätüçe pantomima artistları icatı belän tanışırğa bula ide.Promenad ğailä teatrında tämamlandı.Monda inde säxnädän “Kömeş ğasır ”şağirläreneñ , Anastasiä Vyal'seva, Fedor Şalyapin repertuarınnan äsärlär yañğırıy.Annan Sen-Sans muzıkasına törle xoreograflar quyğan öç törle “Yaralı aqqoş”.Mixail Fokinnıñ aqqoşın Mariinka yoldızı Yuliä Maxalina biesä, Leonid Yakobsonnıykın Musorgskiy teatrınıñ tanılğan solistkası, xalıqara konkurslar laureatı El'wira Xäbibullina başqardı.

El'vira “Aqqoşnıñ” ike variantın da biegän, kübräk Fokinnıqın. Törle illärdä, törle säxnälärdä. Tamaşaçı Fokin variantın cılı qabul itä. Çınlap ta, 3 minut yarım ğına barğan bu nomer xoreografiäse belän dä, muzıkası belän dä yuğarı säxnä ürnäge – şedevr.Anı böten böyek balerinalar biilär, Anna Pavlovadan başlap. Ämma härqaysı üzençä:kemder ülem belän soñğı köçenä qädär alışqan aqqoşnı bii, kemder ülemgä äzer, yazmış belän kileşkän aqqoşnı.

Yakobsonnıñ aqqoşı- bügenge kön xoreografiäse, anda nindider däräcädä çığarğa yaramıy torğan çikläwlär bar. Bu aqqoşnıñ üleme dä qırısraq.”Döresen äytäm, ike variantnı da bik yaratam”, - di El'vira.

Gölzadä Kamalova, Sankt- Peterburg