Başqortstan rus däwlätenä quşıluğa 450 yıl tulu bäyrämen kiñ bilgelärgä cıyınu turında Azatlıq tapşırularında äytelgän ide. Bäyräm dulqını Qazanğa da kilep citte. Ber törkem Başqortstan wäkilläre belän oçraşırğa cıyılğan ike distäläp tatar ğalimnäre häm cämäğät eşlekleläre Duslıq yortında ozaq qına qunaqlarnı köttelär. Çallı aşa Qazanğa avtobusta kilgän başqort qunaqları arasında Bötendönya başqortları qorıltayınnan Rumil Aznabaev, Qadim Aralbaev, Räysä Ğayfullina, Däwlät cıyılışı qorıltayı deputatı Güzäl Sitdikova, Fännär akademiäse vitse-prezidentı Niäz Mäcitov, Mädäniät häm milli säyäsät ministrlığı wäkile Alsu Serğalina häm jurnalistlar bar ide.
Tatarstannan tarix fännäre professorı İndus Tahirov, akademik Mirfatıyx Zäkiev, tarix fännäre doktorı Damir İsxaqov, filol.fän.doktorı Döriä Ramazanova, tarix fän.doktorı Fäyzulxaq İslaev Bötendönya tatar kongressı, federal' milli mädäni möxtäriät wäkilläre qatnaştılar.
Tügäräk ösäkneñ berençe bülegendä Niäz Mäcitov Başqortlarnıñ rus däwlätenä quşıluğa 450 yıl tuluı turında söyläde:
Älbättä başqortlarnıñ rus däwlätenä quşılunıñ ber yaxşı yaqları da bulğan. Bez alarnıñ onıqları şunıñ faydasın kürep yäşibez. Alar İwan Ğorznıydan jalovannıy gramotalar alğannar, anda süz dinnären saqlap qalu, cirläre belän qullanırğa röxsät alu bulğan.
Bu xaqta ğalimnärneñ qaraşları törle ide. Akademik İndus Tahirov Rusiägä quşılunıñ başqortlar öçen quanıçlı waqiğa buluı, başqortlar häm tatarlar üzara turıdan-turı xezmättäşlek iltergä, dus yäşärgä tieş dide:
Ber yaqlı ğına tügel, irekle digän süz ul mäcbüri dä digän süz . Bulası bulğan, uq waqiğalardan soñ inde 450 yıl ütkän. Läkin härberebez quanıçına bez isän, ülärgä dä cıyınmıybız. Bezne ayırırğa tırışala, läkin bez moña yul quymasqa tieş.
Bu söyläşüdä tarix, tel, mäğärif, mädäniät imäs’älälärendä tatarlar häm başqortlar arasında bulğan bäxäslär dä buldı.
Tatarstanlılar çittä yäşägän tatarlarnıñ da tuğan telläre, millät bularaq saqlap qalınuları turında qayğırtuçanlıq beldersä, başqortlar Başqortstan tatarlarınıñ barsı da yaxşı, bar mömkinçeleklär dä tudırılğan dide. Häm biek küp tatar telenä xas sıyfatlarnı sanap, alarnı başqort teleneñ dialektı bulırğa mömkin, digän fiker äytte:
Bezdä “sin” digän süzneñ “sin” digäne dä, “hin” digäne dä bar. Nişläp “sin” digänen bez tatar süze dip äytergä teşbez soñ. Ul döres tügel bit. “Z”, “S” awazları da ğomum törki xalıq awazları.
Tügäräk östäl söyläşüe bik canlı ütte. Çığışlar, urını-urını belän köçle bäxäslär dä quptı. Xättä süz söylärgä cıyınmağan Başqortstan respublikası däwlät cıyılışı qorıltayı deputatı Güzäl xanım Sitdikova da süz alıp, bolay dide:
Sezneñ respublikadağı kebek bezdä dä rus telle tatarlar, rus telle başqortlar bar. Alar söyläşkän telgä qarap qına bez tatar millätennän dip äytä almıybız.
Söyläşü barışında ike respublika xezmättäşlegenä qağılğan täqdimnär dä kertelde. Şularnıñ berse Tatarstan belän Başqortstan respublikaları arasında konsul'tativ sovet buldıru turında täqdim. Başqortstan delegatsiäse üz säfären däwam itep Qazan kremlenä, annan Akterlar yortına yul tottı. Tatarstan başqortları belän berlektä ütkärelgän cıyında qunaqlar häm Qazanlılar şatlıq häm ömetläre belän urtaqlaştılar.
Elmira Gazizova