AQŞ xärbiläreneñ Törkie territoriesendä urnaşa almawı, bula alaçaq Ğıraq suğışında qayber problemalar tudıra

Atna azağında Törkie parlamentı bula alaçaq Ğıraq suğışında amerikan xärbilärenä üz territoriesendä urnaşuına röxsät birgän rezolutsiene kire qaqtı. Ägär dä Törkie bu qararın üzgärtmäsä belgeçlär qaraşınça AQŞnıñ Ğıraq intervensiese küpkä qıyınraq bulaçaq .Şulayuq konflikttan soñ da Quşma Ştatları qayber problemalar aldında qalaçaq.
Bilgele bulğança premier A.Gül xökümäte 60meñnän artıq amerikan ğäskäreneñ könyaq könçığış Anadoluda urnaşuı mäsäläsendä, parlamentta citärlek yaqlau alalmadı. Täğdim yañadan parlamentqa cibäreläçäkme , Gül bu turıda ber närsä dä äytmäde. Quşma Ştatları Törkieneñ plannı kire qağuına qarata östän qarağanda borçılmağan digän täsir qaldıra. Älegä xärbilär, tank, artilerie häm başqa suğış kiräk yaraqları yäkle amerikan korapları İskenderun portında Ankara bälkim dä fikren üzgärter dip kötä.Bush administratsiese tawış birügä qarata qänäğätsezlek belderde. Çönki suğış bula qalsa AQŞ tönyaq frontın buldıru öçen mäşäqätle ozın missiegä kereşergä tieş bulaçaq.Ämma Aqyort süzçese A.Fleischer jurnalistlarğa Bush Törkie yardäme belän yäki anıñ yärdeme bulmasa da Ğıraqnı ciñäçägenä ışana dip äytep bolay dide :

Audio

Törkieneñ östen kürelüenä şik tä yuq ,ämma başqa mömkinleklär dä bar.Xärbi yaqtan qarağanda başqa imqännär dä bar,prezident başqa imqännärneñ dä xärbi uñışqa alıp baraçağına nıq ışana. Radiobıznıñ fikerlärenä möräcäğät itkän xärbi analitiklar Törkie parlamentı pozitsiesen üzgärtmäsä , amerikan köçläreneñ qıyınlıqlarğa duçar bulaçağı turında kileşä.Elek AQŞ armiesendä razvedka ofitserı bularaq xezmät itkän polkovnik Kenneth Allard qaraşınça amerikan xärbiläre, berektäşlärenä Bagdadqa Kuweittän başlanaçaq könyaq höcüme belän berük wağıtqa turı kilgän tönyaqtan köçle front buldıraçaqlarına ışandırırğa häm ikençedän töbäktäge neft yatmaların kontrol itü öçen tönyaq Ğıraqta AQŞ köçläre nıq bulırğa tieş. Allard süzlärençä ciröste höcüme öçen ciröste köçlären anda kiterergä häm tämin itergä tieşsezn.Min tönyaq frontı bulmıy torıp, Ğıraqqa suğış başlatu turında uylıy da almim.Allar ägär dä Waşington tönyaqtağı operatsieläre öçen Törkiene qullana almasa,pentagon alarnı anda hava yulı belän küçerergä häm tämin itergä tieş bulaçaq di. Xalıqara Tınıçlıq öçen Carnegie Endowment Üzägendä eşläwçe John Wolfstahl , andıy xäl bula qalsa , bu inde tönyaqta ciñeleräk qoral, azıraq tank, artilerie häm xärbilär bulaçaq digän süz di. Wolfstahl eşneñ qıyınlıqlarn bolay añlata

Audio

Bez awır tank, awır artilerieneñ havadan küçerüneñ qıyın bulğanın belgän äçen Törkiedä urnaşuın telibez.Bu bezneñ moñı eşli almaubıznı añlatmıy, ämma eş qatmarlıraq, ozaqraq däwam itäçäk, häväflär kübräk bulaçaq, şunlıqtan AQŞ xärbiläre Törkiene östenräk kürä.

Brooking İnstitutında eşläwçe başqa xärbi analitik Michael O’Hanlon da amerikan köçlären , qoralların havadan küçerü in yaxşı alternativa tügel digän qaraşta . Älege waqıtta Törkie yarlarında kötkän koraplardağı ğäskär häm qoralnı tönyaq Ğıraqqa kiterü öçen başqa mömkinçelek , koraplarnı Suez kanalınnnan ütkärep,Qızıl Dingezgä … Ğäräb yarım utrauın urap Farsı Qultığına , Kuweit şährenä kiterü. Kuweittän tönyaq Ğıraqqa isä meñ kilometrlıq yulnı ütäse bar.O’Hanlon fikerençä

Audio

Min xärbilärne tönyaq Ğıraqqa havadan küçerü mömkinçelegenä bik ciddi qaramim,ägär dä sin töreklär belän kördlärneñ üzara suğışların buldırmau yäki neft yatmaların kontrol astına quyarğa telisen ikän ,ulçaqta sin töbäktäge in zur köç bulırğa tieşsen.Hava trasportı ciddi alternativa bula almıy.

O’Hanlon amerikan koraplarınıñ ğäräb yarım utrauın äylänep yörüe AQŞ suğışplannarın 14 köngä kiçekteräçäk, bu älbättä havanıñ cılınuı digän süz di. Ximik, biologik qorallarğa qarşı mäxsus kiyemnär kigän soldatlar öçen esse , awır bulaçaq. Ayruça höcümnär tönnen qaranğı waqıtına tügel ä aprel ayı başlarında yaña ay çıqqan zamanğa turı kiläçäk Carnegie Endowmentta qorallarnı cäyeldermäü proyektı direktorı Joseph Cirincione Törkiedä häm Tönyaq Ğıraqta AQŞ baştan uq köçle itep üzen kürsätä almasa, bälkim dä här ike töbäktä dä totrıqlılıq

urnaştıra almayaçaq, qorallı kördlär neftkä bay Kerkük şähren alıp , bayıbız dip qıyulanıp bäysezlek iğlan itä ala dip söyli . Cirincione radiobızğa tağı bolay dip äytte.

Audio

Näk şundıy xäl bula ala dip keşelär yañap kilä,bez anda wazğıyätne totrıqlandırırğa dip barabız, ämma suğış xällärne tämam üzgärtä ala, suğışnı başlatuçılar ber qayçan da kötmägän xällär aldında qala ala, Ankara suğış bula qalsa , kördlärne bezne sınamağız dip kisätep quydı . Xabärlärgä qarağanda Törkie xökümäte AQŞ xärbiläre turında yaña rezolutsie proyektı östendä eşli.

Färidä Xämit,Praga