AQŞ häm Törkiä wäkilläre Ğiraqta 11 törek xärbien qulğa alu waqıyğasın tikşerüne tämamladı

Ğiraqta 4-nçe iyüldä 11 törek xärbieneñ amerikalılar tarafınnan qulğa alınuına bäyle xalıqara cäncal tämamlandı kebek. İke yaqnıñ wäkilläre bu waqıyğanı tikşergännän soñ qızğanıç belderde häm kiläçäktä Ğiraqnı tönyağında xezmättäşlekne arttıru kiräklege turında kileşte.
Ğiraqta Törkiäneñ 11 xärbien qulğa alu waqıyğasın tikşerü eşe düşämbe könne tämamlandı. Bu tikşerüdä ike yaqnıñ da xärbiläre häm tışqı eşlär ministrlıqları wäkilläre qatnaştı. Tikşerü tämamlanğannan soñ iğlan itelgän urtaq belderüdä taraflarnıñ ber-bersen ğäyepläwe kürenmi häm uzara kierenkelekne bik nıq arttırğan bu waqıyğanı onıtu teläge sizelä.

4 iyüldä älege xärbilärneñ qulğa alınuın Törkiäneñ Baş xärbi idaräse Ankara belän Waşington arasında ışanıç krizisı dip bäyälägän ide. Xärbilär 2 täwlektän soñ azat itelde.

Urtaq belderüdä "İke yaq ta berektäşlär arasında bulğan älege waqıyğağa häm totqarlanğan törek soldatlarına qarata möğämälägä qızğanıç belderä" dielä. Anda şulay uq "İke yaq ta töbäktäge iminlekkä häm totrıqlılıqqa bäyle mäs''älälärdä nindi dä bulsa çara kürer aldınnan härtörle mäğlümätne tieşle kanallar aşa tiz arada urtaqlaşırğa tieş dip kileşte" digän yullar bar. İke il arasındağı xezmättäşlekne häm koordinatsiä eşlären yaxşırtu öçen östämä çaralar kiräklege turında da äytelä. Törkiä tışqı eşlär ministrı Abdulla Gul urtaq konmissiä Ğiraqnıñ Söläymäniä şähärendä bulğan bu xälgä oxşaş waqıyğalarnıñ kiläçäktä qabatlanuına yul quymas öçen komitetlar oyıştıru turında kileşte dide häm Söläymäniädäge xälne zur xata dip atadı. Törkiäneñ Xörriät gazetı yazuınça Ankara Bağdadta üzeneñ elemtä ofitserın buldıraçaq.

Yaqın Könçığıştağı diplomatlar äytüençä qulğa alınğan bu xärbilär Ğiraqnıñ tönyağındağı körd citäkçeläreneñ bersen üterergä niätlängän törek maxsus köçlär äğzaları bulğan. Ankara isä bu ğäyepläwne kire qağa. Diplomatlar äytüençä qulğa alınğannarnıñ berse polkovnik däräcäsendä. AQŞ häm Britan xärbiläre şikle eşçänlege öçen ani Ğiraqtan inde 2 märtäbä çığarıp cibärgän bulğan. Urtaq belderüdä qulğa alunıñ säbäbe tögäl genä äytelmi.

Törkiä xärbi törkemnäre 1990-nçı yıllardan başlap Ğiraqqa yış kergäli ide. Biredä alar Ğiraqqa sıyınğan Törkiä körd separatistlarına qarşı xärbi çaralar ütkärä ide. Ul çaqta bu ğämällär Ankara belän Waşington arasındağı mönäsäbätlärgä zıyan kitermäde. Ämma Ankaranıñ Ğiraq suğışında qatnaşaçaq amerikan ğäskärlären Törkiädä urnaştırırğa rizalıq birmäwe ike il arasındağı küptänge xezmättäşlekkä külägä töşerde. Soñraq Tönyaq Ğiraqta törek ğäskärläreneñ role mäs''äläse dä Ankara belän Waşington arasındağı mönäsäbätlärne kierenkeläşterde.

Ğiraq kördläre suğış waqırında Säddam Xösäin köçlärenä qarşı amerikannar belän beryaqta suğıştılar häm xäzer dä alar amerikannarnıñ yaqın berektäşe sanala. Ämma biredä möstäqil Körd däwläte oyıştırılu mömkinlege häm anıñ törkiä kördlärendä separatizmnı arttıru ixtimalı Ankarada tirän borçıluğa säbäp bula.

Naif Aqmal, Praga.