“Tatarskie novosti” gazetasınıñ soñğı sanına küzätü

Mäskäwdä näşer itelä torğan “Tatarskie novosti” gazetası Rusiä federatsiäse tatarlarınıñ ictimaği säyäsi häm mädäni mäğrifät gazetası digän isem astında dönya kürä başladı. Şulay dip äytergä xaqları da bardır, çönki bu gazetanıñ tirajı xäzer 55 meñ danä. Gazeta bernindi oyışmanıñ da şäxsi orğanı tügel. Anda basılğan yazmalarğa qarasañ , ul tatar tormışın törle yaqlap yaqtırtırğa geroyların da avtorların da taba. Häm tatar tormışına bitaraf bulmağan bu gazeta sannan sanğa qızıqlı mäqälälär basıp, üzenä cälep itä. Bügenge yazmamda “Tatarskie novosti” gazetasınıñ soñğı sanına küzätü täqdim itäm, xörmätle tıñlawçılar. Şunsın da äytep kitärgä kiräk, gazetanıñ iseme rus telendä «Tatarskie novosti» dip atalsa da, gazeta bitlärendä rusça häm tatarça mäqälälärgä tigez öleş birelä. Süzne gazetanıñ tirajı turında başlağanğa, “Tatarskie novosti” nıñ fevral' sanınıñ öçençe bitendä basılğan mäqälädän başlıysım kilä küzätüne. Çönki «Möxärrir süze» dip atalğan baş astında gazetanıñ baş redaktorı, “Papirus” şirkäteneñ citäkçese İl'yas Möslimovnıñ mäqäläse dä näq menä şul xaqta söyli. Bezneñ gazeta öçen iñ möhime di ul, bezneñ millättäşlärebez, alarnıñ bügenge tormışları, tuğan telgä, mädäniätebezgä mönäsäbäte. Şunıñ öçen dä bezneñ avtorlarıbız Mäskäw belän genä çiklänmi. Xätta BDB illärennän dä bezgä yazalar, dimäk anda da bezne uqilar. Ә inde bezneñ gazetabız Mäskäwdän alıp, Tın okean yarlarında yäşäwçe tatarlar xaqında da, törle qitğalarda yäşäwçe millättäşlärebez turında da söyli. Häm İlyäs Möslimov teläktäşlek beldergännäre öçen Tatarstan prezidentı Mintimer Şäymievqa häm Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı räise Renat Zinnurovqa da räxmätlären belderä. Anıñ mäqäläse yanında bu yılğa gazeta iğlan itkän bäygelär turında mäğlümat tä bar. Bu yılda “Tatarskie Novosti” gazetası ike yaña bäyge iğlan itkän. Anıñ berse “Uzğan yıllar säxifäse” dip atala. Bäygegä täqdim itelgän mäqälälär millätebezneñ tarixına, bilgele keşelärneñ tormış yulına, tarixi ezlänülärgä, yaña tabışlarğa bağışlanırğa tieş. İkençe bäyge Bötendönya tatar kongressı başqarma komitetı belän berlektä iğlan itelgän. Anısı “Ğäziz xalqım” dip atala. Bu bäygedä tatar dönyasınıñ bügenge köne, kiläçäge, problemaları, millätneñ zıyalı ulları qızları , alarnıñ igelekle eşläre, turında bay eçtälekle qızıqlı yazmalar qatnaşa ala dielgän. İke bäygegä dä 2004 yılnıñ axırında yomğaq yasalırğa tieşle. Ciñüçelärne qimmätle büläklär kötä. Gazetanıñ ikençe bitendä “Tatarlar rezervatsiälärgä moxtac tügel” dip atalğan mäqälä «Tatarstan» jurnalınnan alınğan. Anda Rafael Xäkimov belän Röstäm Şakirov äñgämäse basılğan. Tağı ber qızıqlı yazma - anısı Tübän Novgorod möftie Ğömär xäzrät İdrisov belän “Maxinur” mädräsäse direktorı Damir xäzrät Möxetdinov äñgämäse. Ul yazma “Mäçet tözügä qarağanda keşelärdä berdämlek xise uyatu qatlawlıraq” dip atala. Mäqälä Ğömär Xäzrät İdrisovnıñ 50 yäşenä bağışlanğan. “Mäskäwdäge tatar yortı” digän mäqälädä elekke Asadullayev yortı dip atalğan Mädäni üzäktä bulaçaq eşlär xaqında bu yortnıñ direktorı Änvär Xösäyenov üzeneñ plannarı belän urtaqlaşa.

Qazannıñ meñ yıllığına dip atalğan baş astında basılğan “Küp ğasırlıq Qazan” dip atalğan fännär doktorı Fayaz Xucin mäqäläse Qazan tarixı turında söyli. “Tatarskie novosti” gazetasınıñ soñğı sanındağı sigezençe häm tuğızınçı bitlärendä urın alğan mäqälä “Azatlıq isemle qoş turında qissa” dip atala häm ul danlıqlı biüçe Rudol’f Nurievqa bağışlanğan. Mäqäläneñ avtorı Aliä Sabirova häm anda Rezedä Yevgrafova arxivınnan alınğan fotoräsemnär dä basılğan. Gazeta qullarına töşsä, tıñlawçılarıbıznı tağı ber qızıqlı mäqälägä iğtibar itärgä çaqırır idem. Ul mäqälä “Muzıyka patşalığındağı yäş xanzädä” dip atala. Anda süz bik yäş buluına qaramastan. Angliä, Germaniä, İtaliä, İspaniä, Avstriä, xätta Koreya kebek illärdä dan qazanğan bayançı Aydar Ğäynullin turında. Anıñ maqtawlı isemnären sanap kitsäñ genä dä zur yazma kilep çığar ide. Barı şunısın ğına äytäm anıñ iseme Rusiäneñ altın kitabına kertelgän, Angliädäge bäygedä berençe urınnı alıp, Dönya Kuboğı digän büläkkä layıq bulğan. Aydar Ğäynullin şuşı aralarda Latin Amerikası dirijerı Fredi Kadeno dirijerlığında “Amadeus” simfoniä orkestrı belän bergä çığış yasayaçaq. Annan soñ Avstriä häm Finlyandiä tamaşaçılar belän oçraşaçaq. Finlyandiägä anı cırçı Cämilä çaqırğan. Ә inde mart ayında Aydar Ğäynullin Mstislav Rastropoviç çaqıruı belän İtaliäneñ Milan şähärendä uynayaçaq. Soñınnan Germaniädä Zölfiä Kamalova belän bergä çığış yasayaçaq. Aydarğa barı 23 kenä yäş äle. Mäskäw üzeşçännäre belän çığış yasarğa da waqıt taba ul. Aydar Ğäynullin turındağı bu mäqälä yäşlär säxifäse digän baş astında birelgän.

“Tatarskie novosti” gazetası sannan sanğa “Tatar ädäbiatı häm sänğäte Mäskäwdä” digän baş astında Mäskäwdä yäşägän, isemnäre bilgele bulğan şäxeslär turında yazmalar bastıra. Sannan sanğa ul yazmalarnıñ avtorı yazuçı Vil Ğaniev. Anıñ gazetanıñ soñğı sanındağı yazması Fatix Kärimigä bağışlanğan. . Häm avtor uquçılardan, soñğı yılların Mäskäwdä ütkärgän Fatix Kärimi turında mäğlümatlarığız bulsa gazetaga xäbär itegez äle dip sorıy. Tatarstannıñ Älmät yaqlarında Fatix Kärimineñ muzeye açılğan. Häm muzey sezdän bu ädip xaqında qızıqlı mäğlümatlar kötä di, mäqäläneñ avtorı Vil Ğaniev.

Sez Mäskäwdä çığıp kilä torğan “Tatarskie Novosti” gazetasınıñ soñğı sanına küzätü tıñladığız. Yazmanı “Azatlıq” radiosı öçen Näzifä Kärimova äzerläde.