İrannıñ yaña citäkçese eçke säyäsättä urtaçıl yul wäğdä itsä dä, reformaçılar ışanmıy

Comğa könne İranda ütkän 2.tur saylawlarda prezident itep saylanğan Mäxmüd Axmädinejad xökümät barlıq iranlılarğa xezmät itäçäk häm ul urtaçıl yulda toraçaq digän wäğdälär birsä dä küp kenä iranlılar Xatami citäkçelegendä ireşelgän qayber tıynaq reformalar da köçtän çığarılır dip qurqa.Qayber küzätüçelär dä İranda keşe xoquqlarınıñ torışı da naçarlana ala dip belderä. Axmädinejadnıñ ciñüe ildä nindi näticälärgä kiterä ala ?
Yäkşämbe könne Mäxmüd Axmädinejad(audio) xökümät eçke mäsälälärdä urtaçıllıq mäqsatın quya.Ekstremizmğa yul quyılmayaçaq. Xökümät barlıq mömkinçelek, kompetensiälärne qullanaçaq. Milli mänfäğät, milli ğorur häm progress ähämiät üzägendä toraçaq dide yaña saylanğan citäkçe.

Axmedinejad august ayında wazıyfasına başlayaçaq. Oponetları İnqilap Saqçıları Şurasınıñ eleke äğzasın tänqitlıy.Yäkşämbe könne ütkärgän berençe mätbuğat oçraşuında ul çıdamlıq, duslıq häm şäfqätlelek turında ğına söyläde Küp kenä küzätüçelär Axmädinejadnıñ prezidentlığı İrannıñ islam xakimiätendäge eçke kierenkelekne kimeter dip äytsä dä alar aktivist häm üzgäfikerlelärgä basım arta ala säyäsi häm cämğiävi irekleklär qısıla ala dip yanıy. Axmädinejad häm berektäşläre xäzer İrannıñ häm parlament häm prezidentlığın üz qullarına alğan. Saqçılar Şurası häm yustitsiä dä qatı qul säyäsäte tarafdarlarınıñ qulında .Şunlıqtan Axmädinejad reformaçı prezident Xatamigä qarağanda irekleräk xäräkät itä alaçaq. Urınınnan kitäçäk Xatami Moşarekat isemle töp reformaçı partiä belän çitäkli ul alğa taba reformaçılar yäşäp qalu öçen bik saqlıqlı mönäsäbät kürsätergä tieş dide. Yäkşämbedä Axmedinejad yaña kabinet 70million keşedän toraçaq, här iranlı säyäsi täräqiät, qarar çığaru eşenä qatnaşa ala dide. Ul keşe xoquqları turındağı borçılularnı kire qağıp,ireklek İslam İnqilabınıñ ruxında yata dip belderde. Şundıy komentarlarğa qaramastan , keşe xoquqları aktivistları borçılu öçen säbäp bar di. Nobel büläge laureatı Şirin Ebadi oyıştırğan Xoquq yaqlawçıları Üzägeneñ süzçese Möxämmäd Ali Dadxah ul wäğdälären ütäw İran cämğiätendä içtimağıy, iqtisadi ğädellek buldıru öçen bik nıq eşlärgä tieş di.

Dadxah(audio)

Axmedinejadnıñ kampaniä waqıtında yäki ciñüdän soñ İranda xoquq bozuçılarğa qarata nindi çaralar küräçägen äytmäwe bik zur borçılu tudıra.Şunlıqtan anıñ kiläçäktä eşliäçäk eşläre turında fiker beyan itü borçılu häm qurqu belän qatnaş.

Yäkşämbedä yaña prezident tänqitne izge büläk dip atap ,tänqitçelärneñ qulların übärgä kiräk dip äytkän ide. Rejimnı tänqitlägän öçen törmädä utırğan jurnalist Aqbar Ganjinıñ yazmışı turındağı sorawğa ul yustitsiäneñ eşenä tıqşınu ğädel bulmağan eş häm diktatorlıq bulır ide digän cawap qaytarğan. Dadxah Axmädinejad waqıtında rejimnı tänqitläwçelär tağı da zurıraq basım astında qalaçaq dip ışana.Dadxah süzlärençä Xatami zamanında küpkenä yuristlar şul sanda üzem dä törmädä utırdım bez qanunnı bozasız dip äytkän öçen cazalandırıldıq . İreklekne yaqlawçı dip däğwä itkän xökümät waqıtında bayta qına jurnalist törmädä utıra.Küp kenä aktivistlar İranda keşe xoquqları häm ireklek öçen köräşergä däwam itäçägen belderä. Xatami Axmedinejadnı küzdä totıp , sotsial ğädellek köç qullanu belän buldırılmıy dide . AQŞ saqlanu ministrı Rumsfeld Axmadinejad demokratiä häm ireklek dustı tügel ,ul xalıqnıñ tormışın bilgelägän ayatollalarnı nıq yaqlıy dip äytte .Rumsfeld süzlärençä, waqıt ütü belän İranda yäşlär häm xatın qızlar Axmedinejad häm anıñ ostazlarınıñ qabul itelmäslek buluın añlayaçaqlar färidä xämit