Amerikan prezidentı George Bush bu könnärdä Katrina ğarasatı qorbannarına yärdäm oyıştıru belän mäşğül, administratsiä tieşle çaralar kürmäde digän ğäyepläwlär arqasında Bush töşkän abruyın kütärergä tırışa. Şuşı eçke mäşäqätlär Quşma Ştatlarnıñ tışqı säyäsätyenä yoğıntı yasıy alamı? Oppozitsiädäge demokratlar bu wazğiätne üz faydasına bora alamı?
11 sintäber höcümnärennän soñ Bushnıñ prezidentlığı nigezdä tışqı säyäsät belän bilgelängän ide. Xäzer ul tulısınça diärlek Katrina ğarasatı belän mäşğül. Läkin tışqı eşlär ber qaya da kitmäde: Ğiraqta suğış däwam itä, Rusiä häm Qıtay kebek illär belän çeterekle mönäsäbätlär bar, dönya säwdäsendä dä qatlawlı mäsälär citärlek. Berayqtan, bu mäsälälärne xökümät prezidentsız da xäl itä ala. İkençe yaqtan, tışqı säyäsät härçaq prezident daiärse bulıp tordı. Uzğan yılnıñ noyäberendä, ikençe möddätkä saylanğannan soñ Bush "säyäsi kapital" tuplawı turında äytkän ide. Washingtondağı Cato institutında administartsiä belgeçe Patrick Basham süzlärençä, xäzer bu kapital başqa cirgä kitergä mömkin:
"Ğarasat säbäple äytelgän tänqitkä cawap birep prezident säyäsi kapitalın yuğalta: ber yaqtan anıñ tışqı dönyağa iğtibarı kimi, ikençe yaqtan, ul tışqı säyäsätkä, şul uq Ğiraqqa digän säyäsi kapitalın öyendä sarıf itergä mäcbür."
Basham süzlärençä, Bushnıñ Katrina belän niçek eş itüen küzätkän başqa illär xäzer anıñ bar dönyağa, şul isäptän möselman dönyasına Amerika qimmätlären taratu tırışlığına salqınraq qarayaçaq. Oppozitsiädäge demokratlar da, Bushnıñ tışqı säyäsäten üzgärtä almasa da, kiläse yıl kongress häm 2006 yıl prezident saylawlarında Katrina eblän Ğiraqnı amerikannarnıñ islärenä töşeräçäk:
"Xäzer demokratlarnıñ bar täniqtlärne cıyıp mäğnäle oppozitsiä qoru forsatı bar: bu yegetlär artıq konservativ dip kenä tügel, ä alar buldıqsız dip: alar suğışa da, tabiğıy qaza belän köräşä dä belmi dip."
Ämmä Washingtondağı Amerikan universitetında Amerikan tarixı professorı Allan Lichtman süzlärençä, bu inde qullanılğan ısul häm monıñ ber faydası da bulmayaçaq:
"Buldıqsız digän süzlär amerikannarnı berqayçan da selketmäde. 1988 yılda demokrat Dukakis Bushnıñ ätisenä qarşı bu ısulnı qullanıp qaradı inde. Amerikannar öçen buldıqlı bulu ğına az, alarğa äle tamaşa, idarä, batırlıq kiräk. Demokratlar arasında andıy keşene äle ezlise bar."
Bushnıñ tışqı säyäsäte dä, Lichtman fikerençä, Katrina arqasında ğına üzgärmiäçäk. Bush xalıq tänqite yä xatalar arqasında fikeren üzgärtmi. Ğiraq suğışı moña yaxşı misal. Bu suğışnıñ niçek baruı belän ildä rizasızlıq zur ide, ä ul däwam itä. Şuña kürä Lichtman fikerençä, tänqitlärgä qaramastan, Bushnıñ tışqı säyäsäte elekkeçä däwam itäçäk.
-Ali Gilmi
"Ğarasat säbäple äytelgän tänqitkä cawap birep prezident säyäsi kapitalın yuğalta: ber yaqtan anıñ tışqı dönyağa iğtibarı kimi, ikençe yaqtan, ul tışqı säyäsätkä, şul uq Ğiraqqa digän säyäsi kapitalın öyendä sarıf itergä mäcbür."
Basham süzlärençä, Bushnıñ Katrina belän niçek eş itüen küzätkän başqa illär xäzer anıñ bar dönyağa, şul isäptän möselman dönyasına Amerika qimmätlären taratu tırışlığına salqınraq qarayaçaq. Oppozitsiädäge demokratlar da, Bushnıñ tışqı säyäsäten üzgärtä almasa da, kiläse yıl kongress häm 2006 yıl prezident saylawlarında Katrina eblän Ğiraqnı amerikannarnıñ islärenä töşeräçäk:
"Xäzer demokratlarnıñ bar täniqtlärne cıyıp mäğnäle oppozitsiä qoru forsatı bar: bu yegetlär artıq konservativ dip kenä tügel, ä alar buldıqsız dip: alar suğışa da, tabiğıy qaza belän köräşä dä belmi dip."
Ämmä Washingtondağı Amerikan universitetında Amerikan tarixı professorı Allan Lichtman süzlärençä, bu inde qullanılğan ısul häm monıñ ber faydası da bulmayaçaq:
"Buldıqsız digän süzlär amerikannarnı berqayçan da selketmäde. 1988 yılda demokrat Dukakis Bushnıñ ätisenä qarşı bu ısulnı qullanıp qaradı inde. Amerikannar öçen buldıqlı bulu ğına az, alarğa äle tamaşa, idarä, batırlıq kiräk. Demokratlar arasında andıy keşene äle ezlise bar."
Bushnıñ tışqı säyäsäte dä, Lichtman fikerençä, Katrina arqasında ğına üzgärmiäçäk. Bush xalıq tänqite yä xatalar arqasında fikeren üzgärtmi. Ğiraq suğışı moña yaxşı misal. Bu suğışnıñ niçek baruı belän ildä rizasızlıq zur ide, ä ul däwam itä. Şuña kürä Lichtman fikerençä, tänqitlärgä qaramastan, Bushnıñ tışqı säyäsäte elekkeçä däwam itäçäk.
-Ali Gilmi