Qazanğa Rusiä vitse-premyerı Dmitriy Medvedev kilde. Dönyada bit nifetkä bäyälär artqaç, rusiä beraz xällänep kitte. Byudjetınnan aqça artıp qala başladı. Menä şunı xäzer çama belän genä, öleşläp ilküläm proektlar digän bulıp eşkä cikmäkçelär. Bu ideyäne näq menä Dmitriy Medvedev täqdim itkän ide. Xäzer menä töbäklärdä üzeneñ ideyäläre niçek tormışqa aşqanın küzätep yörergä bulğan. Qayber säyäsätçelär, Putinnıñ urınına kiläçäk dilär üzen tağın. Şuşı keşeneñ säfäre Tatarstanda menä niçek buldı.
Dmitriy Medvedev Qazanğa sişämbe kiçendä kilep töşte. Döres, ul sişämbe köndez ük Qazanda digän süzlär yörde. Läkin, Rusiä televizion kanalları anı Mäskäwdä cıyılışta itep kürsättelär. Yarar, qayçan ğına kilmäsen, ul Qazanda häm Tatarstanda yörde. Monısı çärşämbedä buldı. Qazan belän Mäskäw arası ul waqıt belän ülçägändä yıraq tügel. Aralar xakimiät häm säyäsättä genä yıraq tösmerlänä. Tatarstan, ni genä disäñ dä, Mäskäw abzıynıñ qul astında. Ä Mäskäwneñ ber qızıq ğädäte bar. Ul, tege mäzäktäge kebek. Suğa batuçı mullanı qotqarmaqçı bulıp, bir qulıñnı digäç, ber mujik, birmi ikän. Mä qulnı tot digäç kenä mulla abzıy, qulın suza ikän. Mäzäk bu, üpkälärgä kirä(kmi. Şunıñ kebek ük Mäskäwdä mä digänne, yäğni birgänne genä yarata. Bir dip äytep bulmıy aña. Añardan sorap bulmıy. Şuña kürä, Qazanğa nindi genä Mäskäw türäse kilmäsen- birergä kilmi. Äye, qayber ura rossiä patriotlar, Qazannıñ meñ yıllığına Mäskäw küpme aqça birde bit dilär. Läkin, Tatarstan Mäskäw buysınuında bulğan distälägän urıs töbägen aşatıp yata. Birgänenä qarağanda, Mäskäwneñ alğanı xisapsız.
Mäskäw süz dä yuq bayıdı. Bayu naçar tügel ul älbättä. Läkin eşläp bayıp bula. Eşlämiçä dä bula. Naprimir, nifet satıp. Kinät kenä dönyasında nifetkä bäyälär artıp kitte, ğömer kürelmägänçä arttı. Häm Rusiägä aqça kilä başladı. Nifet sata bit. Şul Seber, Tatarstan, Başqortstannan çıqqan nifetne inde. Şulay itep, Rusiäneñ kesäsenä östämä räweştä 75 milliard dollar aqça kerde. Bu aqçağa isem dä taptılar. Stabilizatsiä fondı dip. İl xäyerçe, xezmät xaqları az, Rusiä xakimiäteneñ, xalıqnıñ beraz küñelen kürü teläge tudı. Däwlät proyektları digän äyber uylap çığardı. Berniçä tarmaq buyınça, şuşı aqçanıñ ber öleşe n birü. Tääk, bülnislärgä maşinalar qata başladı. Didedelär şuşı däwlät proyektında qaralğan. Tääk, uqıtuçılarğa berniçä yöz sum aqça arttırdılar. Tağın däwlät proyektı bulıp çıqtı. Tağınmı, sanıy kitsäñ bar inde ul. Mäsälän, tağın awıl xucalığın torğızırğa buldılar. Anısı Rusiädä bötenläy kisken tora bit. Quban yaqların sanamağanda, il buylap bit igen tügel, alabuta üste, soñğı yıllarda. Torğızırğa. Birdelär tege stabfondtan ike yılğa 32 milliard aqça. Aşağan belmi, turağan belä dilär. Bu oçraqta kirese kilep çıqtı. Turawçılar zur aqça didelär, ä aşawçılar, yäğni bu aqçanı qullanırğa tieşle keşelär uylap qarağaç, bu tiennär genä ikän. Tatarstannıñ awıl xucalığı ministrı Marat Äxmätov, 32 milliard belän Tatarstan awıl xucalığın da torğızıp bulmıy dip beldergän dip yazıp çıqtı Cir sulışı gäzite. Ä bit äle Tatarstan awıl xucalığı çağıştırmaça uñışlı eşli torğan. Ä monda Rusiäneñ awılın torğızmaqçılar. Menä, torğızılğan qädären, Tatarstanğa kilep xäzer Medvedev öyränä. Anıñ başında bit tudı, däwlät proyektları. Äle Rusiä prezidentı administratsiäsendä urınbasar ublıp eşlägändä ük. Xäzer inde ul, Rusiä xökümäte vitse-premyerı. Şul däwlät proyektları buyınça cawaplı keşe. Tatarstanda qunaq yaratalar. Kön sayın diärlek Rusiäneñ berär olı türäse kilep kitä. Medvedevnı da qunaq itep, maturlap qarı aldılar. Çärşämbedä ul, Tatarstan buylap säyäxät itte. Yalğız tügel. Mintimer Şäymiev ta, awıl xucalığı ministrı Marat Äxmätov ta Medvedev belän buldılar. Respublikanıñ Älki rayonında yördelär. Ayırı alğanda Lewaş, Qarğalı awıllarında. Anda terlekçelek, qır eşläre qızıqsındırdı türälärne. Älki, töşep qalğan rayon tügel. Anda, millioner häm deputat Xäyrullinnıñ Qızıl Şäreq-Agro şirkäte urnaşqan. Bu şirkät terlekçelek belän şöğellänä. Uñışlı dilär däwlät wäkilläre. Ä “Cir sulışı” gäzite qışın. Anda çit ildän qaytqan 70 meñ sumlıq sıyırlar nindider çirdän ülep baralar dip yazıp çıqqan ide. Küräseñ tuqtatqannar ülätne. Türälär bu megaferma da ğına tügel, ayırım keşe yortlarında da buldılar. Xucalar äybät kenä qarşı alğannar. Monda, Qazanda säğäte minutı belän ük, däwlät mäğlümat ağentlıqları, xuca yaxşı qarşı aluın ğına tügel, ä ul xucanıñ niçä tawığı da, niçä bätie, yıllıq aqça kereme, niçä tonna igen alırğa cıyınğanına xätle yazıp çıqtılar. Tawıq sanap yörilär bezneñ jurnalistlar. Yuğisä, keşe malın sanap yörgänçe sorıysı ide bit, mäsälän şul uq Medvedevtan, sez niçek uylıysız, Kransıy Vostok sezneñ däwlät proyektına qaysı yağı belän qağıla dip. Tegese berär närsä cawap birgäç, yuq , şul tot qapçığın, Krasnıy Vostok Tatarstanda megafermalar açıp yöri başlağanda, äle sezneñ dahi başta proyektlar tumağan ide dip cawaplap ta bula. Nu bulmadı monısı. Menä şundıy, ütä qızıq wä üzençälekle säfär buldı Mäskäw wäkileneñ. Ä tatar cire qunaq yarata. Küñele tulıp kitär monıysıynkı da. Minem proyektları tormışqa aşa dip. Tatarstanda bit barıber belälär, süz Mäskäwdän bulsa da, ğämälgä aşıru, totrıqlı tormış monda, xalıq üze yasıy.
Räfis Cämdixan
