Mäskäw keräşen mäs''äläsen berençe märtäbä genä kütärmi. Bıltırğı canisäpkä äzerlek çorında xristian dinendäge tatarlarnı olı tatar millätennän ayıru tırışlıqları däwlät eşe däräcäsenä quyılğan ide. Rusiäneñ Fännär Akademiäse häm Däwlät Statistika komitetı, qayber urıs wä pravoslav oyışmaları belän berrättän, xalıq sanın alu waqıtında keräşennärne ğomumtatar millätennän ayırıp çığaru öçen şaqtıy köçen sarıf itte. Barı tik Tatarstan häm tatar oyışmalarınıñ moña berdäm qarşı çığuwı ğına Mäskäw Kremlennän "yaña urıs milläten" qorıp yatuçılarnı küpmegäder älege eşennän tıya aldı. Läkin bu ozaqqa barmadı, Rusiä eçendä dä üz däwlätçelek formasın saqlap kilä alğan tatarlarğa yaña höcüm başlandı. Elek monı Rusiä Fännär Akademiäseneñ Etnografiä institutı häm anıñ mäğlüm mödire Valeri Tişkov citäkläsä, xäzer tatarnı bülgäläp yuq itügä yänä Urıs pravoslav çirkäwe kereşte. Küptän tügel genä Rusiädäge qayber keräşen oyışmaları citäkçeläreneñ patriarx Aleksi İkençegä xat yazuwı häm anda alarnıñ urıs çirkäwe başlığınnan, keräşennärne ayırım ber xalıq itep tanıtu eşendä yardäm sorawı açıqlandı. Xatnı yazuçılar patriarxtan, anıñ Putin belän yaqın buluwın iskä alıp, bu eşkä prezidentnı da cälep itüne ütenä. Tatarstannıñ üzendäge keräşennär öçen andıy xatnıñ yazıluwı häm bar keräşennär isemennän Mäskäwgä cibärelüwe zur ğäcäplänü xise uyattı, andağı keräşen citäkçeläre bu xaqta berni dä belmäwen äytä. Şularnıñ berse, kürenekle şağir Grigori Rodionov, ul bar tatar xalqına Gäräy Räxim bularaq tanış, keräşen mäs''äläseneñ tağın quyırılıp kitü säbäpläre turında bolay di.
Audio, Gäräy Räxim
Kürenekle keräşen wäkile, şağir Gäräy Räxim. Şuşı xat artında keräşennärneñ tügel, ä Mäskäwdäge ayırım säyäsi köçlärneñ mänfäğätläre yatuwı xaqında tatar politologı, etnograf Damir İsxaqov da belderä. Anıñ fikerençä, urıs pravoslav çirkäwe keräşen mäs''äläsen maxsus küpertä häm bu anıñ, Tatarstanda tatar milläten kimetep anda kiläçäktä tatar däwläten yuq itü omtılışın çağıldıra.
Audio, Damir İsxaqov
Etnograf Damir İsxaqov. Berük waqıtta ul da, Gäräy Räxim dä, Mäskäw şuşı tırışlıqları belän keräşennär arasında bulğan qänäğätsezlek xisen bik osta faydalana dip isäpli. Xaqiqätne dä tanırğa kiräk, Tatarstan yağı keräşen tatarları mänfäğätlären qayğırtu ölkäsendä xälennän kilgäneneneñ dä bik azın ğına eşläde. Räsmi Qazan elekke wäğdälären waqıtında ütäp kilsä, keräşen mäs''äläsen säyäsi maqsatlarda qullanu da betär ide dip isäpli Gäräy Räxim.
Audio, Gäräy Räxim
Şağir Gäräy Räxim fikere belän Damir İsxaqov ta kileşä, Tatarstanda keräşennärgä iğtibar citep betmäw turında alar üzläre genä tügel, möselman tatar zialıları da söyli.
Audio, Damir İsxaqov
Näq menä şuşı wäzğiat, yäğni keräşennär aldında torğan problemalarnıñ xäl itelmi kilüwe, urıs patriarxı Aleksi İkençegä yazılğan xat tösle törle şikle ğämällärgä kiterä dä, di Gäräy Räxim.
Audio, Gäräy Räxim
Keräşen tatarları mäs''älälären yaqınnan belgän Gäräy Räxim, qayber keräşen çitäkçeläreneñ tatar millätennän ayırılıp çığu üteneçe belän urıs patriarxına xat yazuwı artında alda torğan saylawlar yata dip tä isäpli.
Audio, Gäräy Räxim
Keräşen tatarları mäs''äläsen kemneñder saylawlarda ciñü, Tatarstannıñ xäzerge citäkçelärenä qarşı qullanu maqsatında, kemneñder Tatarstandağı tatarlar sanın kimetep, kiläçäktä ğomumän tatar däwlätçelegen tämam yuq itärgä teläp kütärüwe säyäsi yaqtan añlaşılsa da, monı dönya täcribäsenä bäyläp qaraw urınlı bulır ide. Bu eş belän mawığunıñ bötenläy kötelmägän häm ayanıçlı näticälärgä kiterü ixtimalı bik zur, monıñ açıq misalı, köçkä qan qoyudan arınıp kilgän elekke Yugoslaviä däwlätläre, bigräk tä Bosniä. Dini ayırmalıqlarnı küpertü anda berniçä yıl barğan suğışqa häm Yevropada ikençe dönya suğışınnan soñ kürelmägän wäxşätkä kiterde. Mäskäwdäge pravoslav ruxanilär häm alarnı yaqlawçı säyäsi dairälär, keräşen mäs''äläsen küpertep serb dindäşläre yulınnan kitsä, Tatarstandağı wäzğiatne balkanlaştıru yünäleşendä alar zur uñışqa ireşä ala.
Kärim Kamal, Praga
Audio, Gäräy Räxim
Kürenekle keräşen wäkile, şağir Gäräy Räxim. Şuşı xat artında keräşennärneñ tügel, ä Mäskäwdäge ayırım säyäsi köçlärneñ mänfäğätläre yatuwı xaqında tatar politologı, etnograf Damir İsxaqov da belderä. Anıñ fikerençä, urıs pravoslav çirkäwe keräşen mäs''äläsen maxsus küpertä häm bu anıñ, Tatarstanda tatar milläten kimetep anda kiläçäktä tatar däwläten yuq itü omtılışın çağıldıra.
Audio, Damir İsxaqov
Etnograf Damir İsxaqov. Berük waqıtta ul da, Gäräy Räxim dä, Mäskäw şuşı tırışlıqları belän keräşennär arasında bulğan qänäğätsezlek xisen bik osta faydalana dip isäpli. Xaqiqätne dä tanırğa kiräk, Tatarstan yağı keräşen tatarları mänfäğätlären qayğırtu ölkäsendä xälennän kilgäneneneñ dä bik azın ğına eşläde. Räsmi Qazan elekke wäğdälären waqıtında ütäp kilsä, keräşen mäs''äläsen säyäsi maqsatlarda qullanu da betär ide dip isäpli Gäräy Räxim.
Audio, Gäräy Räxim
Şağir Gäräy Räxim fikere belän Damir İsxaqov ta kileşä, Tatarstanda keräşennärgä iğtibar citep betmäw turında alar üzläre genä tügel, möselman tatar zialıları da söyli.
Audio, Damir İsxaqov
Näq menä şuşı wäzğiat, yäğni keräşennär aldında torğan problemalarnıñ xäl itelmi kilüwe, urıs patriarxı Aleksi İkençegä yazılğan xat tösle törle şikle ğämällärgä kiterä dä, di Gäräy Räxim.
Audio, Gäräy Räxim
Keräşen tatarları mäs''älälären yaqınnan belgän Gäräy Räxim, qayber keräşen çitäkçeläreneñ tatar millätennän ayırılıp çığu üteneçe belän urıs patriarxına xat yazuwı artında alda torğan saylawlar yata dip tä isäpli.
Audio, Gäräy Räxim
Keräşen tatarları mäs''äläsen kemneñder saylawlarda ciñü, Tatarstannıñ xäzerge citäkçelärenä qarşı qullanu maqsatında, kemneñder Tatarstandağı tatarlar sanın kimetep, kiläçäktä ğomumän tatar däwlätçelegen tämam yuq itärgä teläp kütärüwe säyäsi yaqtan añlaşılsa da, monı dönya täcribäsenä bäyläp qaraw urınlı bulır ide. Bu eş belän mawığunıñ bötenläy kötelmägän häm ayanıçlı näticälärgä kiterü ixtimalı bik zur, monıñ açıq misalı, köçkä qan qoyudan arınıp kilgän elekke Yugoslaviä däwlätläre, bigräk tä Bosniä. Dini ayırmalıqlarnı küpertü anda berniçä yıl barğan suğışqa häm Yevropada ikençe dönya suğışınnan soñ kürelmägän wäxşätkä kiterde. Mäskäwdäge pravoslav ruxanilär häm alarnı yaqlawçı säyäsi dairälär, keräşen mäs''äläsen küpertep serb dindäşläre yulınnan kitsä, Tatarstandağı wäzğiatne balkanlaştıru yünäleşendä alar zur uñışqa ireşä ala.
Kärim Kamal, Praga
