Ford fondı yärdäme belän Qazanda 1 ay däwamında etnologiä belgeçläre uquları bara. Rusiäneñ törle ölkälärendä eşläwçe millät ara mönäsäbätlär belgeçläre, Qazanğa kilep, Tatarstandağı kollegaları belän oçraştı, üz ara tanıştı. Çärşämbe könne bulğan oçraşuda, ğalimnär tatar töşençäse häm Tatarstannıñ milli säyäsäte turında söyläşte. Tatar bulu närsäne añlata, tatar häm Tatarstan keşese bulıp ta, tağın Rusiä watandaşı bulırğa mömkinme?
Ğalimnär üzbilgelänüneñ küp qatlı buluın häm waqıt uzğan sayın töşençälärneñ üzgärüen bilgeläp üttelär. Bu söyläşü, tar dairä belgeçläreneñ äñgämäläşüenä äylänä alır ide, läkin fiker-alışular bügenge könneñ aktual problemalarına da qağıldı. Ber yaqtan, xäzerge Rusiä xakimiätläre berdäm Rusiä xalqın tözergä kiräk, digän belderülär yasıy. İkençe yaqtan, can isäp alu waqıtında mäsälän, inde üz urının tapqan millätlär keçkenä törkemnärgä bülende. Şuña kürä xäzerge säyäsi şartlardan çığıp, «Min kem?» digän sorawğa törle-törle cawap birep bula. Räsmi ideologiä bulmağan bu zamanda, üz bilgelänü – härkemeneñ namus eşe. Ämma här kemgä fänni-tarixi kitaplar, cämäğätçelek fikere tä’sir yasıy ala. Uqularğa cıyılğan etnologiä belgeçläre şuşı kitaplarnı yazuçı keşelärneñ ber öleşe. Alar da milli mäs’älägä törle küzlektän qarıy. Şuña, ber-bereneñ pozitsiälären belü, här yaq öçen faydalı buldı. Barlıq ğalimnär millätara tüzemlelek, üz ara xörmät, tolerantlıq kiräk, digän fiker belän kileştelär. Ber ölkädä eşläwçe ğalimnärneñ küzgä-küz oçraşıp söyläşüe, tağın ber uñay näticä birgän, alar ber-berse turında fikerlären üzgärtkän xätta. Çönki Qazanğa kilgänçe, qayberäwlär, Tatarstandağı ğalimnär - radikal millätçelär digän fikerdä torğan. Mäsälän Mordoviä Universitetı professorınıñ Nina Georgiy qızı, cämäğät eşleklese - Damir İsxaqov, xislärgä tügel, ä fänni töşençälärgä tayanıp fiker yörtä ikän, digän näticägä kilgän. Älege seminarda qatnaşuçılarnı tağın urıs häm başqa milli cämğiätläre belän oçraşu kötä.
