Latin grafikası mäs’äläse bu atnada, tatarlar utıra torğan forumnardan, säxifälärdän çığıp, Rusiä, başqa il saytlarına küçep, taralıp bardı. «Tatarskaya gazeta»nıñ konferensiäse, tatforum.at.tt, mtss.ru saytınıñ disput-klubında latin mäs’äläse xaqında daimi räweştä söyläşülär barsa, bu atnada «Kirill belän Mefodiy» digän internet portal, www.strana.ru räsmi internet saytı, «Exo Moskvi» radiosınıñ säxifäsendä, bu xäbärne bastırğan internet gäzitlärneñ forum büleklärendä, tatar xalqı yazuın saylarğa xaqlımı, yuqmı digän tema tikşerelde. Söyläşülärdä, tatarlar ğına tügel, urıs häm başqa küp sanlı xalıqlar qatnaştı. Alarda törle-törle fikerlär yañğıradı. Bäxäslär ällä niçä köngä suzıldı. www.km.ru saytında, ä bu «Kirill häm Mefodiy» portalı, Tatarstan deputatları, cämäğät eçlekläre arasında soraştıru ütkärep, www.km.ru säxifäse forumçılarnı fiker alışırğa çaqırdı. Ägär bu forumnı häm tatar internet säxifälärdä bara torğan söyläşülärne çağıştırıp qarasaq, bik zur ayırma barlığın sizärsez. Tatar forumçıları konstitutsion mäxkämä qararına ükeneç, ränceş beldersä, başqa forumnarda kiresençä, Rusiädä latinnıñ bulası yuq dip, konstitutsiä mäxkämäsenä teläktäşlek belderelde.
Mtss.ru forumında, «mäxkämä keşe xoquqların qısa torğan qarar qabul itte» , «latinnı qararlar belän genä tuqtatıp bulmıy», digän belderülär basıldı. KM.ru forumında, kirill xärefläreneñ niqädär kamil buluı turında äytelde, tatarlarğa närsä kiräk inde, dip ğäcäplänüçelär oçradı, latin xärefläreneñ kirillğa qarağanda uñaylıraq buluın raslawçı misallar kiterergä taläp itüçelär dä buldı.
Ä menä İntertat.ru elektron gäziteneñ forumında isä, Konstitutsion mäxkämäneñ qararına şatlıq belderüçe keşe päydä buldı. Ul üzen «Z.M.» dip tanıta. Tatar internetçıları anıñ kirill yaqlı häm latinğa qarşı yünältelgän belderülären yaxşı xäterli bulsa kiräk. Häm başqa tatar forumçıları, Konstitutsion mäxkämä qararına niçek itep qarşılıq belderergä, dip uylap utırğanda, ul tatarlarnı latin virusınnan qotılu belän qotladı. Forumda bu belderügä cawap birüçelär buldı, latin xärefläre häm kiläçäk buınnarnı qayğırtırğa çaqırğan belderülär belän. Ämma Z.M. dälillär belän kileşmäde, açulandı, cawap birüçene ğäyıpläde.
KM.ru saytınıñ forumında, küräseñ Tatarstanda yäşäwçe forumçı, başqalarga Baltıyq buyı illärendä genä tügel, Tatarstanda da urıs telle xalıqnıñ xoquqları qısıluı turında añlatırğa tırıştı. Balalarğa niçek itep tatarça öyränü awır, dip bäyän itte. Xätta, forumçılarnı, Tatarstanda millätara ızğış kiterep çığarırğa häm uram cıyınnarın oyıştırırğa ğına toralar, dip qurqıttı. Forumnarda ğädättä, ayırım keşelär genä fiker beldersä, tawış birülär oyıştırılğanda, tege yäki mäğlümat çarasınıñ pozitsiäse dä açıqlana. Mäsälän, bu atnada www.strana.ru digän internet säxifä «Sez Konstitutsion mäxkämäneñ latin grafikasın tıyu turındağı qarın yaqlıysızmı?» digän isem astında tawış birü oyıştırıldı. Anda 3 törle fiker quyıldı. Mäsälän, «Rusiädä ber genä törle xäreflär bulırğa tieş», digän täqdim belän, tawış birüdä qatnaşqan 898 keşeneñ 63% kileşkän, yazunı här xalıq üze saylarğa xaqlı digän fiker belän 27% kileşä, häm 6 % - miña barıber dip cawap birgän.
BBC radiosınıñ urıs telendäge internet säxifäsendä dä, şul räweşle, fiker soraştıru buldı. BBC saytında «tatar telendä nindi xäreflärne qullanu mäs’äläsen kem xäl itärgä tieş?» digän sorawnı quydı. Anda mäsälän «Tatarstan xakimiätläre xäl itärgä tieş» digän fiker belän soraştıruda qatnaşqan 685 keşeneñ 18% kileşä, «barlıq tatarlar xäl itsen» digän täqdimne 51% keşe yaqlıy, ä 30% cawap birüçe «Rusiä xakimiätläre xäl itärgä tieş», dip sanıy.
Bikä Timerova.
