Bıyıl Samar ölkäsendä köz 100 köngä suzıldı. Dekaberneñ 10- da böten ölkäne ap- aq qar qapladı, yabalaq- yabalaq qar audı. Cir dä, hawa da aqlıqqa törengän könne ölkäneñ Qamışlı awıl görläp tordı. Xalıq üz teatrınıñ 85 yıllığın uzdırdı. Mädäniät Sarayında şuşı yubileyğa bağışlanğan tantana biş säğät däwam itte. Yarata bezneñ tatar ozın, ozaqqa suzılğan tamaşalarnı. Bernindi tänäfessez barğan ädäbi- muzıykal' çaranı tamaşaçı selkenmi qarap utırdı.
Tantananı açıp cibärgändä rayon başlığı Nazım äfände Salaxov bolay dide:
“Bügen awıl öçen genä tügel, ä rayon külämendä zur bäyräm. Rayon sänğät gömbäzendä teatrıbız yözek qaşı bulıp tora. Uzğan ğasırnıñ açlıqqa, yalanğaçlıqqa çumğan 20 nçe yıllarında üzeneñ tormış yulın başlağan üzeşçän drama tügäräge bügengese köngä qädär xalıqqa xezmät kürsätä, säxnä äsärläre aşa bezlärne tärbiäli. İcat därtegez kimemäsen, tamaşaçını yañadan- yaña säxnä äsärläre belän quandırıp torığız.”
Awıl teatrı ğäcäyep oluğ tormış yulı uzğan, üzeneñ ğömerendä sikältäle çorlarnı ciñgän: açlıq, repressiä, Böyek Watan suğışı yılları. Suğış waqıtında spektakl'lär quyıp xalıqta vatanpärvärlıq xislären yañartıp yäşägännär. Tatar dramaturgiäsen küzätep baruçılar tabılğan, şular arasınnan saylap ala belgännär. Artistlar suğış faydasına 28 meñ sum aqça salğannar, awıldan- awılğa yörep xalıq ruxın sınarğa irek birmägännär, iñ möhime- teatr aşa tatar telen saqlap qalğannar. Zal tamaşaçı belän tulı. Säxnägä törkem- törkem säxnä veterannarı kütärelä. Küp yıllar rayon üzägendä xirurg bulıp eşlägän, ber ük waqıtta teatrnıñ artistı da, rejisserı da bulğan Atlas Töxbätov söyli:
“ 85 yıl küptä kebek, az da kebek. 85 yıl eçendä küpme artist uynağan, ä tamaşaçılar meñläp sanala. Teatrıbız çiçämä ğasırlar yäşär äle. Xalıqqa yaxşılıq, yaqtılıq kiterer dip uylıym. Ul xalıqnı biette dä, yılattı da, awır waqıtlarda küñellären dä kütärde. Küp cirlärdä tatar telenä yozaq salğanda, Qamışlı teatrı tatarça söyläde. Zalda utıruçılar yä üzläre uynadılar, yä alarnıñ tuğannarı uynadılar. Yartı Qamışlı artist dip äytergä buladır. Teatrnıñ 100 yıllığın ütkärergä yazsın ide.”
Säxnä veteranı, rejisser Abdulgani Mostafin östäp bolay dide: “Yartı Qamışlı ğına tügel, böten Qamışlı spektakl' uynadı. Çönki zamanında Qamışlıda berniçä drama tügäräge eşläde: Qamışlı mädäniät Sarayında , peduçilişçeda, Molotov klubında.”
Bügenge köndä säxnädä yegermegä yaqın artist uynıy, şularnıñ yartısı- yäşlär häm, äytergä kiräk, bu yäşlär biilär dä, cırlıylar da, söyli dä belälär.
Säxnä türendä sigez rejisser buluı ğına da quanıçlı küreneş: Ramilä Kinge, Aysılu Kamaletdinova, Güzäliä Şakirova, Rim Xabibraxmanov, Gölüsä Muratova, Äğdäs Gıyzzätov, Railä Safina, Zölfiä Galixanovalar.
Alıp baruçılar zur ixtiram belän inde mäñgelekkä küçkän 35 artistnı iskä aldılar, şularnıñ 10- sı suğış qırında başların salğannar. Bügenge köndä awıl mädäniät Sarayı yazuçı Änwär Davıydov isemen yörtä, Änwär ağa da üzeneñ berençe icadi tormışın Kamıyşlı teatrı säxnäsendä başlağan bulğan.
Bügenge artistlarnıñ qaysın ğına alma- oluğ şäxes. 57 yäşlek Zöläyxa Şakirova ğömereneñ 38 yılın teatrğa bağışlıy, ä 38 yäşlek Rail Äxmätcanov säxnägä 16 yäşennän kilep kerä dä töp artistqa äylänä. Rail- teatrnıñ közgese.
“Cen butadı”, “Saf küñelgä tap töşmäs”, “Par qanatlar”, “Berençe teatr”, “Yazuçılar”, “Yefäk bawlı bılbıl qoş”, “Tuylar uzğaç, tunnar tuzğaç”, “Ul qayttı”, “Qartayämeni soñ yöräk”, “Könçe kübäläk”, “Qunaq qızı gel kilmäs”, “Kürşe qızı” spektakl'läre Rail äfände qatnaşında uzğannar.
67 yäşlek Rawil Nizamov, 68 yäşlek Fänüzä apa Säğidullina, 72 yäşlek Ğani Mostafinnar- teatrnıñ altın bağanaları.
Küp yıllar artist, rejisser bulıp eşlägän Äğdäs Gıyzzätov söyli:
“Tatar dönyasında ataqlı G.Qamal teatrı bar, anardan soñ bezneñ teatrğa- 85 yäş! 85 yäşlek teatr- siräk küreneş. Xalıq teatrı isemen alu awır, läkin dä ul isemne saqlaw tağın da qıyınraq. 1989 yılnı bez teatrnı böten Tatarstanğa kürsättek. Bezneñ spektakl'lärgä böten Tatarstan gör itep qul çaptı. Şulay uq teatrıbıznıñ 90 yıllığın da, 100 yıllığın da ütkärik.”
Bügenge köndä Qamışlıda teatrnıñ tuğan señlese bulıp “Qornay” isemle tatar estrada törkeme eşli. Ber awılda ike icat kollektivı qoşnıñ ike qanatıday ber- bersenä yärdäm itep, köç birep, ber- bersen qüätläp millätkä xezmät itälär.
Şamil Bahautdin, Samar
