Ярты ел элек Татарстан язучылар берлеге җитәкчесе вазифаларына керешкән Рәфис Корбанның беренче уңышлары күренә башлады. Шушы көннәрдә пәрәвездә оешманың рәсми сайты пәйда булды. Киләчәктә аны даими рәвештә тулыландырып торырга ниятлиләр. Сайтның адресы - www.sptatar.ru.
Моңа кадәр татар әдәбияты заманча технологияләр белән дуслашырга ашыкмады. Бәлки, язучыларның күпчелеге олы буын кешеләре булгангамы, яисә ихтыяҗ юклыктанмы, күпләр бу адымга бармады. Татар язучылары интернетны, әсбапларны, электрон китапларны тулысынча инкяр итеп, кәгазьгә игътибар бирүне кулай күрә иде. Берничә урта һәм яшь буын язучыларыннан тыш, пәрәвездә татарча әсәрләрне табу күпләр өчен шактый авыр.
Бу хакта яшьләр гел әйтеп килә иде. Мәсәлән, бер яшь язучы һәм драматург Азатлык радиосына биргән әңгәмәдә пәрәвезгә чыгуны замана таләбе дип атады. Соңгы корылтайда да шулай ук ошбу мәсьәләгә тукталдылар. Язучылар каршында чыгыш ясаган Татарстан президенты Рөстәм Миңнеханов каләм осталарына интернет киңлекләрендә сайтлар, блоглар булдырырга киңәш иткән иде.
Ул вакытта язучылар берлеге рәисе Рәфис Корбан Миңнеханов тәкъдимен уңай кабул итте. Хәзер менә эшкә керешкән. Ул язучыларның халык белән аралашып торачагына өметләнә. Рәфис Корбан белдерүенчә, сайтның максаты укучыларны мәгълүматлаштырудан гыйбарәт.
Алгы планда Рәфис Корбагн
“Хәзерге заман сулышы белән яши торган һәр оешманың сайты булырга тиеш. Язучыларның бигрәк тә! Язучылар алар безнең милләтне кайгыртып иҗат итәләр. Шуңа күрә сайт аша аларның нәрсә уйлап яшәүләре, борчулары ирешелеп торырга тиеш. Сайт беренче чиратта мәгълүмат алу чыганагы булып тора”, диде Рәфис Корбан.
Киләчәктә сайт кысаларында интернет-кибет тә ачылыр дип көтелә. Шулай ук электрон китапларны да аннан алып булачак.
“Әле бу сайтның башы гына. Тиздән сайтта интернет-кибет, электрон китапханә булдырырга ниятлибез. Укучы үзенә кирәкле китапны безнең сайт аша эзләп таба алачак дип уйлыйм. Бүген интернетның мөмкинлекләре галәмәт күп. Шуңа күрә үзебезнең эшчәнлекне күрсәтү өчен бөтен ысулларны файдаланырга ниятлибез. Китапларны акчалата гына түгел, ә ирекле рәвештә тарату ысуллары да булыр. Гомумән алганда, замана таләпләренә туры китереп эшләнелгән сайт булачак”, ди җитәкче.
Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк: әлегә сайтның рәвеше әллә ни мактанырлык түгел һәм киләчәге өметле күренми. Беренчедән, аның адресы шик уята. Sptatar.ru адресында урнашуы ук “Союз писателей Татарстана” дигәнгә ачыктан-ачык ишарәли. Язучылар берлегенең күпчелеген татарлар тәшкил иткән оешма өчен үзләрен “Союз писателей Татарстана” дип таныштыру татар җанлы укучыларга бик ошамаска да мөмкин.
Бәлки сайт эшләнелеп бетмәгәнгәдер, сайтка керүгә үк безне урысча зур итеп язылган “Союз писателей Татарстана” дигән язу каршы ала. Түбәнгәрәк карасак, “Главная”, “Новости”, “Члены СП РТ”, “Литжизнь”, “Литафиша” һәм башка туган телдә язылмаган бүлекчәләргә тап буласың.
Рафис Корбан сайтның бу рәвешен үзенчә аңлата. Аның сүзләренчә, сайт ясалганда татар телен белмәгән яшьләр дә исәпкә алынган. Шуңа күрә урысча бүлекчәләр эчендә татарча мәгълүмат ята.
“Хәзерге яшьләр барыбер урыс телен актив кулланалар. Урыс теле бит инде ул республикада да, Русиядә дә халыкара, милләтара аралашу теле булып санала. Шуңа күрә түрәләр дә сайтның татарчасын ачмаячаклар да, укымаячаклар да. Аларның фикерләүләре дә урысча бит. Берәр нинди киңәшмә барганда, итәгатьне саклап башта “Хөрмәтле дуслар” дип татарча әйтү еш күзәтелә”, дип аңлатты бу мәсьәләне язучылар берлеге рәисе.
“Казан утлары” журналының баш мөхәррире, шагыйрь Равил Фәйзуллин интернетның зарары да, файдасы да булырга мөмкин ди.
Равил Фәйзуллин
“Интернет ул безнең дустыбыз да, шул ук вакытта конкурент та, чөнки рухи таянычыбыз һәм юлдашыбыз булган басма китаптан аерыласы килми. Ләкин замананың таләпләренә буйсынмыйча да булмый, шуңа күрә мин үзем икесенә дә игътибарны тигез бүлеп бирергә кирәк дип саныйм. Әлегә язучылар берлеге сайтын күрмәдем. Безнең үзебезнең журналның да сайты бар бит. Бәлки алар бер-берсен тулыландырып торырлар”, дип саный шагыйрь.
Равил Фәйзуллин шәхсән үзе китап вариантын сайлый, чөнки кәгазь басма мәңгелек дигән фикердә.
“Беренчедән, интернет бит ул санакка, электрга тоташкан әйбер Ә китап ул гомерлек юлдаш. Аны үзең белән йөртеп, ерак юлларга алып, теләсә кайда укып була. Минем фикеремчә, интернет яхшы, әмма китапны алыштыра алмый”, ди Равил Фәйзуллин.
Моңа кадәр татар әдәбияты заманча технологияләр белән дуслашырга ашыкмады. Бәлки, язучыларның күпчелеге олы буын кешеләре булгангамы, яисә ихтыяҗ юклыктанмы, күпләр бу адымга бармады. Татар язучылары интернетны, әсбапларны, электрон китапларны тулысынча инкяр итеп, кәгазьгә игътибар бирүне кулай күрә иде. Берничә урта һәм яшь буын язучыларыннан тыш, пәрәвездә татарча әсәрләрне табу күпләр өчен шактый авыр.
Бу хакта яшьләр гел әйтеп килә иде. Мәсәлән, бер яшь язучы һәм драматург Азатлык радиосына биргән әңгәмәдә пәрәвезгә чыгуны замана таләбе дип атады. Соңгы корылтайда да шулай ук ошбу мәсьәләгә тукталдылар. Язучылар каршында чыгыш ясаган Татарстан президенты Рөстәм Миңнеханов каләм осталарына интернет киңлекләрендә сайтлар, блоглар булдырырга киңәш иткән иде.
Ул вакытта язучылар берлеге рәисе Рәфис Корбан Миңнеханов тәкъдимен уңай кабул итте. Хәзер менә эшкә керешкән. Ул язучыларның халык белән аралашып торачагына өметләнә. Рәфис Корбан белдерүенчә, сайтның максаты укучыларны мәгълүматлаштырудан гыйбарәт.
Киләчәктә сайт кысаларында интернет-кибет тә ачылыр дип көтелә. Шулай ук электрон китапларны да аннан алып булачак.
“Әле бу сайтның башы гына. Тиздән сайтта интернет-кибет, электрон китапханә булдырырга ниятлибез. Укучы үзенә кирәкле китапны безнең сайт аша эзләп таба алачак дип уйлыйм. Бүген интернетның мөмкинлекләре галәмәт күп. Шуңа күрә үзебезнең эшчәнлекне күрсәтү өчен бөтен ысулларны файдаланырга ниятлибез. Китапларны акчалата гына түгел, ә ирекле рәвештә тарату ысуллары да булыр. Гомумән алганда, замана таләпләренә туры китереп эшләнелгән сайт булачак”, ди җитәкче.
Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк: әлегә сайтның рәвеше әллә ни мактанырлык түгел һәм киләчәге өметле күренми. Беренчедән, аның адресы шик уята. Sptatar.ru адресында урнашуы ук “Союз писателей Татарстана” дигәнгә ачыктан-ачык ишарәли. Язучылар берлегенең күпчелеген татарлар тәшкил иткән оешма өчен үзләрен “Союз писателей Татарстана” дип таныштыру татар җанлы укучыларга бик ошамаска да мөмкин.
Бәлки сайт эшләнелеп бетмәгәнгәдер, сайтка керүгә үк безне урысча зур итеп язылган “Союз писателей Татарстана” дигән язу каршы ала. Түбәнгәрәк карасак, “Главная”, “Новости”, “Члены СП РТ”, “Литжизнь”, “Литафиша” һәм башка туган телдә язылмаган бүлекчәләргә тап буласың.
Рафис Корбан сайтның бу рәвешен үзенчә аңлата. Аның сүзләренчә, сайт ясалганда татар телен белмәгән яшьләр дә исәпкә алынган. Шуңа күрә урысча бүлекчәләр эчендә татарча мәгълүмат ята.
“Хәзерге яшьләр барыбер урыс телен актив кулланалар. Урыс теле бит инде ул республикада да, Русиядә дә халыкара, милләтара аралашу теле булып санала. Шуңа күрә түрәләр дә сайтның татарчасын ачмаячаклар да, укымаячаклар да. Аларның фикерләүләре дә урысча бит. Берәр нинди киңәшмә барганда, итәгатьне саклап башта “Хөрмәтле дуслар” дип татарча әйтү еш күзәтелә”, дип аңлатты бу мәсьәләне язучылар берлеге рәисе.
“Казан утлары” журналының баш мөхәррире, шагыйрь Равил Фәйзуллин интернетның зарары да, файдасы да булырга мөмкин ди.
Равил Фәйзуллин шәхсән үзе китап вариантын сайлый, чөнки кәгазь басма мәңгелек дигән фикердә.
“Беренчедән, интернет бит ул санакка, электрга тоташкан әйбер Ә китап ул гомерлек юлдаш. Аны үзең белән йөртеп, ерак юлларга алып, теләсә кайда укып була. Минем фикеремчә, интернет яхшы, әмма китапны алыштыра алмый”, ди Равил Фәйзуллин.
