Гафу итә белү үзлегенә көчле кешеләр генә сәләтле. Көчсезләр беркайчан да гафу итмиләр.
Слабые никогда не прощают; прощение — привилегия сильных.
Махатма Ганди

Сегодня у нас синоним "көчле", который переводится как "сильный". Давайте рассмотрим его оттенки и антонимы.

СИНОНИМЫ

• ​Көчле “сильный”, часто употребляется для описания физических возможностей (көчле кеше – сильный человек) и степень величины чего-то (көчле җил – сильный ветер). Часто данный синоним используют для людей, которые обладают твердой и сильной волей (көчле шәхес – сильная личность, көчле халык – сильный народ) или когда человек убедителен в чем-то (көчле дәлил – сильные доводы). Ко всему этому, слово “көчле” помогает описать талант человека в чем-то (математикадан көчле – силен в математике). А так же в татарском языке говорят “көчле тәэсир итү” – “произвести сильное впечатление”.
• Куәтле на русский язык переводится как “сильный, мощный” и в большинстве случаев употребимо для описания: силы и физических возможностей (куәтле көрәшче – сильный борец, куәтле магнит – мощный магнит); степень величины или силы (куәтле тавыш – мощный голос, куәтле ил – могучая (сильная) страна, куәтле давыл – сильная буря); силу характера и воли (куәтле рух – сила воли).
• Гайрәтле в татарском языке означает “сильный, энергичный”. Синоним используется в случаях описания: физической силы (гайрәтле егет – сильный парень, гайрәтле хәрәкәт – энергичное движение); сильные чувства (гайрәтле йөрәк – страстное сердце, гайрәтле мәхәббәт – пылкая любвь). Так же в татарском языке говорят “гайрәтле чак” и “гайрәтле яшьлек”, что означает “горячая и энергичная молодость.
• Егәрле с татарского языка переводится как “мощный, сильный” и в большинстве случаев употребляется для описания: силы и физических возможностей (егәрле бөҗәк – мощное насекомое, егәрле көч – мощная сила, егәрле двигатель – мощный двигатель); силу характера и качеств (егәрле илһам – сильное вдохновение); степень величины чего-то (егәрле суык – сильный холод, егәрле яңгыр – мощный дождь).

АНТОНИМЫ

• Зәгыйфь – “слабый, бессильный” в большинстве случаев употребимо для описания отсутствия любого вида силы, будь то физической (зәгыйфь кеше – слабый человек, зәгыйфь гөл – слабое растение), воли и характера (зәгыйфь иман – слабая вера), ментальных возможностей (зәгыйфь акыл – слабый ум), и т.д. Так же в татарском языке используется выражение “зәгыйфь тәэсир”, что означает “произвести слабое впечатление”.
• Көчсез на русский язык переводится как “слабый”, используется для описания: физических возможностей (көчсез бала – слабый ребенок, көчсез куллар – слабые руки, көчсез буын – слабое звено); отсутствие силы характера (көчсез халык – слабый народ); степень и величину (көчсез кислота - слабая кислота).
• Хәлсез переводится как “бессильный, немощный” и используется при указании: отсутствия физических возможностей (хәлсез таракан – бессильный таракан, хәлсез кыз – бессильная девушка, хәлсез аяк – бессильные ноги); степень величины (хәлсез милләт – бессильная нация).
• Дәрмансыз с татарского языка переводится как “вялый, слабый”. Антоним часто употребляется для описания отсутствия: физической силы (дәрмансыз туташ – слабая девушка, дәрмансыз укучы – вялый ученик); воли и характера (дәрмансыз хәл – вялое состояние, дәрмансыз дәрт – слабое влечение).

***

Отлично! А теперь давайте повторим изученный материал и выполним пару заданий.

1. Прочитайте небольшой текст.

Сезгә бер кызыклы табышмак әйтәм, ни икәнен белеп карагызчы.

Ул бик көчле һәм шул ук вакытта иң көчсезе дә. Үзенең куәтле җилләре, яңгырлары белән кешеләрнең егәрлеген, көчен арттыручы, ашатучы һәм эчертүче дә ул. Гайрәтле юкә, нарат, чыршы агачлары белән тулы матур-матур киң урманнар, якты һәм җиләк-җимешләргә бай аланнар, елга һәм океаннарында төрледән-төрле балык һәм хайваннар иясе дә ул. Әмма, шундый зур көченә карамастан, ул көннән-көн зәгыйфьләнә, хәлсез бер “картка” әйләнә. Куәтле “кешеләр” аның байлыклары белән сыйланалар, ә ул каршы килми, чөнки аның “йөрәге” зур. Әйтегезче, ни бу, дуслар?

Дөрес, бу табигать, безнең әйләнә-тирәбез, туган җиребез. Без аның байлыклары белән көн дә файдаланабыз. Ләкин без табигатькә рәхмәт әйтә беләбезме? Юк, ул сөйләшә белми әлбәттә. Тик әгәр дә без аңа карата рәхимле, шәфкатьле булсак, әйлә-тирәбезне чиста тотсак, агачлар утыртсак, һаваны пычратмасак бу үзе “рәхмәт” сүзеннән дә зуррак гамәл булачак.

Дуслар, әйдәгез табигатьне ул безне яраткан күк яратыйк, хөрмәт итик, кадерен белик! Киләчәкне уйлыйк, табигатьне саклыйк!

2. Пройдите тест. Нужно вставить подходящее слово.

Тест: слово "көчле"

Сынау

Башла

Надеемся, вам понравился урок и наша рубрика. Будем рады вашим отзывам, предложениям, критике. Написать их вы можете в нашей группе в Вконтактеили по адресу: eydetat@gmail.com

Не забывайте заглядывать на наш сайт, каждый день вы найдете что-то новое и интересное! Также подписывайтесь на наши соцсети: мы есть в Вконтакте, Telegram-е, Facebook-е и Instagram-е.

Встретимся на следующем занятии, сау булыгыз!