Афарин, Сансар Чәхирмаа әфәнде, дөреслекне әйткәнегез өчен!.. Сезгә өстәп (җавап итеп) шунысын да әйтергә телибез – сезнең бөек Чыңгыз Ханыгызга беренче зур һәйкәл дә Монголиядә түгел – ә аннан 30-40 ел элегрәк Кытайның Эчке Монголия автономияле өлкәсендә корылган иде!.. ...Биолог буларак миннән чәчәкләр буенча бер белешмә тагын: татар халкында латинча "Астра" дип атала торган чәчәкне, бакча гөлен "Кашкарый" – ягъни "Кашгар гөле" дип атыйлар: Уйгурстанның Кашгар өлкәсенә күченеп киткән бабайлар кире илгә сагынып кунакка кайтканда шуның орлыкларын да апкайтканнар... Урысларда бик күп укмаш ак чәчәкле "меңьяфрак" үсемлеген "Кашка" дип атыйлар – ул да шул ук Кашгардан апкайтылган икенче бер бакча гөле буенча... ...Ә монголлар белән без, борынгыдан алып карасак, – просто кардәш туганнар!.. Телләребез уртак тамырдан чыккан: татар телендәге "бул", "иркен", "гәп", "кул" (су юлы), "кәртә", "уйдык", "уйсу", "уба", "чаган", "чирү", "малахай", "ат", "батыр" ... кебек йөзләрчә сүзләр монгол теле белән уртак (кайсы кайсыннан чыкканы билгесез), бик күп топонимнар элек безнең якларга күченеп килгән монголлардан калган... Генетика буенча, бездә монгол геннары 14%, ә башкортларда 40%тан артык... Безнең җырларның музыка-моңнары да бертөрле, "пентатоника" дигән "лад"ка корылган; "Бик еракта идек без" дигән сыман уртак халык җырларын кайсы кайсыннан "урлаганы" билгесез...

...Ул Фәйзрахмановлар ничәү икән – кайсысы "тарихчы"??. ...Татар телендә чынлыкта, тарихчылар һәм башка "зыялылар" катнашып бозмаган очракларда, олы елгадан миллион еллар элек аерылып калган тугай күлләрен я просто "Тугай" дип, я тагы да просторак итеп "Сасы күл" дип атыйлар... (Бакалы районында "Сасыкүл" дигән, Сөн тугаенда утырган бик матур бер авыл да бар. Һәм анда бер дә сасы түгел, әлбәттә, безнең хәзерге халыкларның танавына күрә, тик элеккеләр нидер сизгән, күрәсең, чиста, бозылмаган, башкорт яланнарыннан күченеп кенә килгән танаулары белән...) Казан каласындагы бик борынгы Идел тугаеның төрле дәверләрдә "Сасы күл" дип тә, "Черек күл" дип тә, "Кара күл" дип тә аталуы мөмкин – соңгысы күл суының җәй уртасыннан соң организмнар чери башлап суны кара төскә кертүеннән киләдер... Бүгенге реаль чынбарлыкка кайтып карасак – анда хәзер бик культуралы Парк барлыкка килде, һәм исемен дә "әдәплерәк" итеп үзгәртү зыян булмастыр... "Кара күл" булсын татарча да!.. Урыслар да "Черное озеро" дигән исемне шул чактагы татарлардан күчереп алган булырга бик ихтимал!.. ...Кстати, параллель мисал өчен – Бакалы районындагы "Сасыкүл" авылын, 200... ничәнче елда яңа Райбашлык килгәч, "Яшелкаен" авылы дип үзгәртте... Шуның сыман, борынгы ханнар да үз сарайлары янындагы сасы бака чокырын "Черек күл"дән "Кара күл" дип үзгәтмәгән иде микән??. Ә татарларның аны һаман элеккечә "Черек күл" дип атап калуына ике сылтау бар: 1) Хан сарайлары дошман урыслар кулына калган; 2) Шул "Черек күл" буенда урыс чиркәүләре һәм дә бигрәк тә төрмәләр төзелгән!.. Ягъни – әдәм башлары череп харап була торган урыннар!.. Әммә хәзер инде тарихларга бәйләнеп кату бик үк урынлы булмас... ...Чөнки, әйтик мәсәлән, хәзерге заманда гәзитләрдә, телевизора: "Черек күлдә балалар фестивале уздырылды" дип язуы-әйтүе кыен... Ә ул фестиваль безнең туган яктагы Сасыкүл авылы янында уздырылса – ул чагында ничек??! Балалар 1нче сентябрьдә кайткач: "Быел җәйне мин Сасы күлдә үткәрдем" дип язармы??! ...Сүзуңай, искә төшкәндә, – Ыркаел Зәйдулла бервакыт журналда язган иде: имеш тә, Бакалы районы Сасыкүл авылында яшәүче бер укучы кыз Уфа редакциясенә хат язган һәм кире адресын: "Лягушкинский район, деревня Вонючее Озеро" дип күрсәткән, – һәм, ни дип уйлыйсыз? – Уфада дөрес укыганнар, һәм радиодан сөйләгәндә, гәзиткә бастырганда, кызга җавап хаты язганда дөрес-рәсми исем-атама белән әйтеп әйткәннәр!!.

Ркаил! Нигэ сезнен язучы - коллегалырыгыз - Лерон, Хоснияр, Илфак, Р Сабиров, соембикэ редакторы яклап чыкмыйлар. Алар язучылар берлеге эгъзалары бит. Узара да дуслыгыгыз юк икэн, кая инде Монда унышка ирешу?!

"Азатлык радиосы" бәлки сатылган, ә бәлки просто "Татарстан" матбугатын сукырларча кабатлап бирә, – әммә без, мөмкин булса, тагын бер кат, бу идиот Айдар Шәйхиннең татар телен ерткычларча ботарлавына каршы зур Протест белдерәбез!!!