Республикада чыгучы басмаларга язылу, басма газетларның киләчәге турында берничә газет мөхәрриренә белән сөйләштек.
Шамакай
Бу Камалтынов дигщн кеше разведчик булып эшләгән ахыры. Үзенең резедентларына хәбәр җиткереп утыра. Шул санны тупларга тиешсез дип. Ә тегеләр "Рад служить!" премиясез каласылары килми ич. Тәүфыйксыз Бердәм урыссия.
Игенчеләр сарае төзелгәндә аның гөмбәзен: "Казан Кирмәне төсен боза" дигән сылтау белән 3-4 метрга түбән төшерделәр. Ә урыс чиркәүен 12 метр күтәрделәр һәм ул Кремелне генә түгел, "Игенчеләр сарае" өстеннән дә җитәкчелек итеп торган кыяфәттә. Ә мәчет Кремелдән тиешле рәвештә 500 метрдан артык ераклыкта һәм ул комачаулык тудырмый. Бу әдәм актыгын Феофан сатып алган булса кирәк. Аларга үәттә Тәре йөрешенәдә ирек бирделәр. Ә татарга Хәтер көнендә җыелып сөйләшергә дә мөмкинчелек юк.
Үзем белмәгән нәрсә турында язып, үземне кимсетмәс идем мин. Белеп язам, Әйе, мин татар, еракта урыс шәһәрендә яшәүче, ана телен күз карасыдай саклап, аның өчен көрәшүче, нәкъ менә шуның өчен урыслар арасында абруй казанган татар мин. Исемемне белдермим, чөнки син дә, кайбер башкаклар да гаепсез кешеләргә ташланырга яратасыз. Нәсел тамырларым калган, миңа бик тә кадерле Башкортстан ул, шуңа мин башкорт телен дә бик яратам, әмма шунда бүленеп калган, ана теле изелгән татарларым өчен җаным әрни, туган тел өчен актив көрәшкә күтәрелмәүләре өчен гаеплим аларны. Сиңа таныш хис түгел бу, Чатра. Мишкә, Дөртөйле, Балтач районнарының авылларында булдым, бер башкорт күрмәдем, ә бөтен авыл халкы башкорт булып язылган авылларда булып, халыклары белән аралаштым, үзләренең шуңа исләре дә китмәвен белеп, гаҗәпләндем. Кануннарны бозып аларны башкорт итеп язган чиновникларга каршы күтәрелергә җыенмауларын белеп, ачындым. Уфа татарын аңлыйм да кебек. Шуны аңлый алмыйм: татар үзен яклый алмаганлыктан бер урыс Павел Шмаков татар телен яклап чыккан икән, ни уйлап каршы чыга аңа Уфа татары? Үзеңнең идеяңне ничек итеп эзлекле рәвештә яклап гамәлгә ашыру үрнәге ул - Шмаков хәрәкәте. Татарда милли идея юклыктан килеп чыга торгандыр мондый хәлләр - татар өчен урысның көрәшкә күтәреләүе.
Шамакай
Бу Камалтынов дигщн кеше разведчик булып эшләгән ахыры. Үзенең резедентларына хәбәр җиткереп утыра. Шул санны тупларга тиешсез дип. Ә тегеләр "Рад служить!" премиясез каласылары килми ич. Тәүфыйксыз Бердәм урыссия.
Игенчеләр сарае төзелгәндә аның гөмбәзен: "Казан Кирмәне төсен боза" дигән сылтау белән 3-4 метрга түбән төшерделәр. Ә урыс чиркәүен 12 метр күтәрделәр һәм ул Кремелне генә түгел, "Игенчеләр сарае" өстеннән дә җитәкчелек итеп торган кыяфәттә. Ә мәчет Кремелдән тиешле рәвештә 500 метрдан артык ераклыкта һәм ул комачаулык тудырмый. Бу әдәм актыгын Феофан сатып алган булса кирәк. Аларга үәттә Тәре йөрешенәдә ирек бирделәр. Ә татарга Хәтер көнендә җыелып сөйләшергә дә мөмкинчелек юк.
Үзем белмәгән нәрсә турында язып, үземне кимсетмәс идем мин. Белеп язам, Әйе, мин татар, еракта урыс шәһәрендә яшәүче, ана телен күз карасыдай саклап, аның өчен көрәшүче, нәкъ менә шуның өчен урыслар арасында абруй казанган татар мин. Исемемне белдермим, чөнки син дә, кайбер башкаклар да гаепсез кешеләргә ташланырга яратасыз. Нәсел тамырларым калган, миңа бик тә кадерле Башкортстан ул, шуңа мин башкорт телен дә бик яратам, әмма шунда бүленеп калган, ана теле изелгән татарларым өчен җаным әрни, туган тел өчен актив көрәшкә күтәрелмәүләре өчен гаеплим аларны. Сиңа таныш хис түгел бу, Чатра. Мишкә, Дөртөйле, Балтач районнарының авылларында булдым, бер башкорт күрмәдем, ә бөтен авыл халкы башкорт булып язылган авылларда булып, халыклары белән аралаштым, үзләренең шуңа исләре дә китмәвен белеп, гаҗәпләндем. Кануннарны бозып аларны башкорт итеп язган чиновникларга каршы күтәрелергә җыенмауларын белеп, ачындым. Уфа татарын аңлыйм да кебек. Шуны аңлый алмыйм: татар үзен яклый алмаганлыктан бер урыс Павел Шмаков татар телен яклап чыккан икән, ни уйлап каршы чыга аңа Уфа татары? Үзеңнең идеяңне ничек итеп эзлекле рәвештә яклап гамәлгә ашыру үрнәге ул - Шмаков хәрәкәте. Татарда милли идея юклыктан килеп чыга торгандыр мондый хәлләр - татар өчен урысның көрәшкә күтәреләүе.