Accessibility links

Möxämmät Päyğämbär turındağı karikaturlarğa Könbatıştağı möselmannar reaksiäse


Könbatış gazetalarında Möxämmäd Päygämbär turında karikaturlarnıñ basılıp çığuı, Möselman dönyasında qaybe xöükmätlärneñ protestlarına häm demonstratsiälärgä säbäp buldı. Läkin Yevropa illärendä häm AQŞta möselmanarıñ reaksiäse yomışağıraq buldı. Säbäplärneñ berse, Könbatış illärendäge İslam mäxälläre citäkçeläreneñ Möxämmäd Päygämbär turındağı karikaturlar belän riza bulmasalar da, Yevropada süz ireklege traditsiäseneñ buluın añlauları.

Böyekbritaniä Möselman Parlamentınñ citäkçese häm İslam İnstitutı mödire Ğayasuddin Siddiqui karikaturlar barlıq möselmannarnı mısqıllau bulıp tora dip belderde.

"Möselmannar Möxämmäd Päygäbrne yaratalar Bu härkemgä mäğlum. Keşelär mäxäbbät belän kileşälär yäisä kileşmilär , läkin ğışıyqlar suqır bula. Bu şulay häm monda taşlama bulalmıy."

Şulay da, anıñ süzlärençä, Könbatışta möselmannar uramnarğa çıqmadılar, cönki alar karikaturlarnıñ nindi konteksta basılğanın añlıylar. Bu sekulärlek häm süz ireklege kontekstı. Şul säbäple reaksiälär arasında ayırma bar.

"Bez Yevropada yäşibez, bez sekulärlekne din dip qabul itkän cämğiättä yäşibez. Bez andıy mohittä niçek xäräkät itärgä tieşlegebezne añlarğa tieşbez. Bez dialog başlap sivil cämğiät belän küper salırğa tieşbez."

Parijdağı Olug Mäcetneñ rektorı häm Möselmannarıñ fransuz Şurası başlığı Dalil Bubakir karikaturlarnı mısqıllauçı dip xisaplıy. Ul Roytergä 1-nçe Fevraldä birgän ängämäsendä monıñ süz ireklege belän bäyläneşe yuq, çönki ul xäqiqätne bozıp kürsätä dip belderde.

"Fiker belderü ireklegenä- äyye. Sin jurnalist ikänseñ, ğadel häm döreslekne çağıldırğan xäldä telägäneñne yaza alasıñ. İslam Päygämbäre terrorist dip äytü döreslekkä turı kilmi. Möxämmäd Päygämbär terririst din taptı dip äytergä ber kemneñ dä xaqı yuq."

Qayber möselman törkemnär, bu vaqiğä Kölnbatışnıñ İslamnı bik az añlauın kürsätä, şul säbäple ike arada küper salu öçen tırışırğa kiräk dip tä belderälär. 11-nçe Sintäberdäge terror aktınnan soñ İslam xaqında tuğan yalğış fikerne üzgärtü öçen tözelgän häm ağzalarınıñ küpçelege AQŞta bulğan İrekle Möselmannar assotsiatsiäseneñ Misir bülege prezidentı Alamir Ahmed Subhi Mansur möselmannar mondıy karikaturlarnı bastıruğa etärgön fikerlävne añlarğa tişelär dip belderde

"Bez açıq fikerle bulırğa tieşbez. Bu karikaturlarnıñ möselmannarnı kimsetüne tügel , ä fiker ireklegen belderüne maqsät itep totuın añlarğa tieşbez. Moña aculanası häm borçılası urınğa, bez ni öçen alar Päygämbärneñ räsemen qullandılar, möselmannarnı nindi xata eşläde, Könbatışta möselmannar häm Möxämmäd Päygämbär turındağı yalğış qaraşnı niçek üzgärtergö digän soraular quyarğa tieşbez."

Küpkenä Yevropa illärendä ayırım gazetalar , berençe märtäbä Daniä gazetasında basılıp çıqqan karikaturarnı yañadan bastırdılar , qayber televideniä staansiäläre dä alarnı kürsättelär. Alar monı mätbuğat ireklege protest häm nindider boykotqa qarağanda möhimeräk digän argument belän añlatalar.

Färit İdelle, Praga.
XS
SM
MD
LG